- •Ислам әхлагы
- •I бүлек кереш
- •Чыганаклар
- •Характеристикалар:бөтенесен колачлау
- •Максатлар
- •Игелеклелек һәм йомшаклык
- •Башкаларны хөрмәт итү
- •Иҗтимагый үзара мөнәсәбәтләрдә ислам әдәбенең роле
- •Ислам әдәбенең дини аспекты
- •Ислам әдәбенең психологик аспекты
- •Ислам әдәбенең медицина һәм гигиена аспектлары
- •Ислам әдәбенең милли икътисадка булышуы
- •Өйләнү, гаилә һәм ислам әдәбе
- •Исламда җырлау гомумән тыелса да, туйда җырлау рөхсәт.
- •Исламда җенси мөнәсәбәт кагыйдәләре
- •Ислам әдәбе һәм хатын-кызның хәле
- •Ислам әдәбе һәм тәртип
- •Кешенең иминлеге турында
- •Ислам әдәбе һәм мөселманнарның бердәмлеген һәм мәдәни тиңләштерелүен саклау
- •Исламның мөселман булмаганнарның гадәтләренә һәм традицияләренә мөнәсәбәте
- •Исламча үз-үзеңне тотышның принципиаль кагыйдәләре
- •Йокларга әзерләнү
- •Йокларга ятканда
- •Уяну вакыты.
- •Төш һәм саташулар
- •Чисталык һәм пөхтәлек
- •Коену (юыну)
- •Коену урыны
- •Юыну кайчан мәҗбүри
- •Юыну ысуллары
- •Тәннең аерым өлешләренең чисталыгының мөһимлеге
- •Өстәл янында
- •Ашау алдыннан
- •Өстәл янында дөрес гадәтләр
- •Кием-салым
- •Гаиләдә үз-үзеңне тоту
- •Мөселман хатынның үз-үзен дөрес тотышы
- •Коръәнне өйрәнү һәм яттан уку
- •Мәчет диварларының тышына да, эченә дә берни дә, хәтта аятьләр һәм Аллаһының исемен дә язарга ярамый. Пәйгамбәрнең (с. Г. С.) һәм дүрт хак хәлифнең дә исемен язарга кирәкми.
- •Җомга көн тәртипләре
- •Мөселман бәйрәмнәре
- •Гадәттә бәйрәм вакытында күмәк намаз мәчеттә укылмый көн әйбәт булса, аны ачык мәйданда эшләргә кирәк.
- •Хатын-кызның ир сайлагандагы хокуклары һәм бурычлары
- •Никах турында килешү
- •Ир белән хатын багланышлары
- •Хатыннарга киңәшләр
- •Туй мәҗлесе
- •Полигамия (күп хатын белән тору).
- •13 Бүлек бала туу
- •Исем кушу һәм кешеләргә мөрәҗәгать итү.
- •14.1. Исемне ничек кушарга
- •14.2. Башка кешеләргә мөрәҗәгать итү
- •Иҗтимагый тормыш
- •Яхшы иҗтимагый элемтәләр
- •Башкалар белән мөнәсәбәттәге бурычлар
- •15.3 Шәхеснең мөһим сыйфатлары
- •15.4. Шәхеснең начар сыйфатлары
- •15.6. Сөйләшкәндә өстенлек бирелә торган тел
- •Ничек тыңларга
- •15.9. Нәзер әйтү (вәгъдәләр белән теләкләрнең үтәлүе бәйләнеше)
- •Шаярулар.
- •Очрашканда үз-үзеңне тоту
- •15.15. Чит кеше йортына керергә сорау.
- •15.17. Кунакларны каршы алу.
- •15.18. Чакырып сыйлау.
- •Ашка чакырылган очракта
- •Авырулар янында булу.
- •15.21. Күмәк очрашулар.
- •Ничек утырырга.
- •Хатын-кызның өйдән читтә үз-үзен тотышы.
- •Күршеләр белән мөнәсәбәт.
- •Төрле хәлләрдә үз-үзеңне тоту
- •Зиратта.
- •Урамда.
- •Мәетне озатуда, күмүдә катнашу.
- •Кайгы уртаклашу.
- •Мөселманның үлеме белән бәйле яңа кертелгән йолаларны (бидгатьләрне) үтәмәскә кирәк, мәсәлән, моңа җидесен, кырыгын үткәрү һ. Б. Керә.
- •17.6. Кайгырып елау.
- •Зиратларның төзелеше
- •Кабернең эчке төзелеше.
- •20 Бүлек спорт
- •Хайваннарга мөнәсәбәт
Ничек утырырга.
Утыру позасы башкаларга хөрмәт күрсәтү формасында булырга тиеш. Кемнең дә булса алдында аягыңны сузып яки биектә утырырга ярамый.
Ничек кенә утырганда да тәннең оят җирләрен капларга кирәк.
Сул кулны артка куеп, ә уң кулга таянып утырырга киңәш ителми.
Кеше гәүдәсенең бер өлеше белән күләгәдә, ә икенчесе белән кояшта утырмаска тиеш.
Ашаганда иң яхшысы идәнгә утыру.
Хатын-кызның өйдән читтә үз-үзен тотышы.
Фимиам кулланган, косметикадан яки ислемайлардан файдаланган хатын-кыз, косметикасын бетерми торып һәм тәмле исләре бетми торып өеннән чыгарга тиеш түгел.
Ир-ат хатын-кызның ире яки мәхрәм булмаган очракта ир-ат белән хатын-кызга икәү генә калырга ярамый.
Ир-ат үзенең хатыны яки мәхрәм булмаган хатын-кызның өендә куна алмый.
Әгәр ир-ат очраклы төстә генә хатын-кызга караса, ул шундук карашын читкә алырга тиеш. Очраклы тиз карап алу ярый, кабат карау ярамый.
Ир-ат белән хатын-кыз аралашуының ике төре бар:
а) бу аралашу тулаем җәмгыять тормышы белән булганда һәм билгеле бер төркем кешеләр белән чикләнмәгәндә, мәсәлән, урамда, базарда яки мәчеттә. Бу очракта аралашу югарыда күрсәтелгән барлык шартларны үтәгәндә генә рөхсәт ителә;
б) билгеле бер төркем кешеләр өчен билгеләнгән урыннарга, мәсәлән, мәктәптә, университетта яки эштә, ир-ат һәм хатын- кызларның ирекле аралашуы тыела, ир-атлар һәм хатын-кызлар аерым эшләүләре таләп ителә.
Хатын-кыз өйдән читтә ир-ат белән сөйләшкәндә аның тавышы күңелне күзенә тартырлык булмаска, эшлекле һәм коры булырга тиеш.
Гаиләдәге вазифаларына зыян китермәгән очракларда хатын-кызга ир-атка рөхсәт ителгән барлык финанс эшләрендә катнашырга рөхсәт ителә. Әгәр ире риза булса һәм ирләр белән ирекле аралашу мөмкинлеге булмаса, хатын шулай ук уз эшен алып бара ала. Мәсәлән, хатын-кыз хатын-кызлар йоктәбендә укыта һәм хатын-кызлар өчен табиб була ала Эшен тәмамлап өенә кайтырга чыгар алдыннан хатын-кыз бишенче бүлектә язылганча ислам киеме кияргә онытмаска тиеш.
Ислам йортны хатын-кыз өчен төрмә итеп -карамый.
Бәйрәмнәрне үткәрү.
Бәйрәмнәрне үткәргәндә үтәлергә тиешле иң мөһим кагыйдәләр түбәндәгеләр:
а) ирләр белән хатын-кызларның бергә булуына юл куймаска кирәк;
б) бай мөселман булса да, әрәм-шәрәм, итүгә, файдасыз сарыф итүдән баш тартырга.
Исламга чит бәйрәмнәрне, мәсәлән, Раштуа көнен, Яна елны, аңа көнен, ата көнен, хезмәт көнен, туган көнне һ. б. бәйрәм итү башка мәдәниятләргә иярү булып тора.
Башка кайбер бәйрәмнәр дә, мәсәлән, Пәйгамбәр (с. г. с.) туган көн, Пәйгамбәрнең миграҗы (Мәккәдән Иерусалимга төнге сәяхәт һәм җиде күк катына ашу), Пәйгамбәрнең (с. г. с.) һиҗрәте кебек бәйрәмнәр дә Исламга читтән кертелгән.
4. Тыелган очракларга алмашка аерым авыл, шәһәр һәм район мөселманнарының бергә җыелып, анда бүгенге көннең һәм киләчәкнең төрле икътисадый, сәяси һәм социаль проблемаларын тикшерүне оештыру, яки Коръән уку, Аллаһыны данлау өчен җыелу хуплана.
Ата-аналар белән мөнәсәбәт.
Ата-аналар янында булу һәм алар, турында кайгырту бик тә мөһим.
Ата-ана янында күпме булырга тиешлек турында күрсәтмә юк, әмма ул ата-ана үзләрен санга сукмыйлар дип уйларлык дәрәҗәдә аз булмаска тиеш.
Мөселман үзенең әти-әнисен кайда гына очратмасын, ул аларның сәламәтлеге, ничек яшәүләре турында сорашырга тиеш.
Мөселман ярлылар һәм мохтаҗлар өчен үзенең җаваплылык тотарга тиешлеген исендә тотарга бурычлы. Вакытгвакыт ул аларга булышырга һәм аларга кирәкле бүләкләр бирергә тиеш.
Әгәр мөселманны башка хатын (үз әнисе түгел) күкрәк сөтен имезеп үстерсә, ул әле тагын башка гаиләсе һәм туганнары (сөт туганнары) барлыгын исендә тотарга тиеш.
Туганнарыңның килгәнен көтеп ятырга кирәкми, алар янына үзен барырга кирәк.
7. Туйаннарың мыскыл иткәнгә шуның белән үк җавап кайтару әйбәт түгел. Шул рәвешле үк җавап кайтарудан баш тартып, кеше әхлакый яктан үсә генә.
8. Мөселман әнисенең бертуган апа-сеңлесенә әнисенә кара* ган кебек үк карарга тиеш.
9. Мөселман үз әтисенең бертуган абый-энесенә әтисенә караган кебек карарга тиеш.
10. Хатын-кыз аңа кияүгә чыгу тыелмаган туганы белән түбәндәге шартларда бергә булырга рөхсәт ителә:
а) аларның аралашуы әдәп чикләреннән чыкмаса;
б) ул туганы белән икәүдән-икәү генә булмаса.
