Тақырып:тригерлердің құру және зерттеу сұлбалары

Мақсат: Тригердің схемаларын логикалық элементермен құруға уйрену. Тригерлердің жұмысқа қажеттілігін анықтау.

Құралдар және элементтер: Логикалық элементермен интегралды микросхемалық, индекаторлардың терілуі, басқарылатын кілттер, ток беретін электр көзі +5В.

Қысқаша теориялық мәліметтер

«0» немесе «1» екі тұрақты күйлерге ие болатын цифрлік автомат. Тригерде әр бір жағдайда екі және кіріс болады (1 сур), мұндағы -тригердің күйін сипаттайды . Кірудегі ақпараттық сигналдардың әрекетін триггер жаңа жағдайда қайта қосады.

1 сурет. Синхронды екіконтактілі тригерлердің шарттық графикалық белгілеуі:

а) RS – триггер; б)JK – триггер; в)D – триггер.

Триггер - бұл сандық автомат болғандықтан, оның жаңа жағдайы бұрынғыға тәуелді болады. Триггерлер логикалық сұлбалар-әмбебап базистерден құралады. Негізі екі әмбебап базистен біреуге айналдырылған, асинхрондық және синхрондық RS триггерлердің сұлбасы болып табылады. Қалған барлық триггерлер элементарлық логикалық қызметтермен аталған сұлбалардың түрлі қосымшалары бар RS-триггерлерден құралған (2 сурет).

А синхрондық және синхрондық RS триггерлердің арналған сұлбалар олардың жұмысын сипаттайтын мінездемелік теңдеулерден алынған. Әр триггердің жұмысы дәл таблицаларда жазылуы мүмкін, одан Карно картасы арқылы мінездемелік теңдеу алынуы мүмкін. Бұл теңдеуді алты базистің кез-келгенінде іске асыруға болады.

2а суретте НЕМЕСЕ-НЕ базисінде жүзеге асырылған асинхронды RS триггердің сұлбасы көрсетілген. 3а суретінде ЖӘНЕ-ЖОҚ базисінде жүзеге асырылған асинхронды RS триггердің сұлбасы көрсетілген. Бұл сұлба бірінші сұлбадан триггердің кіру орны инверстігімен ерекшеленеді. Яғни, триггерді «1» жағдайына қайта қосу үшін, оның кріу орнына «1» емес «0» беру қажет.

Триггерлердің негізгі үлгілерінен басқа олардың жұмыстарының түрлі нұсқалары болуы мүмкін. 36 суретте синхрондық D - триггер тәртібінде жұмыс істейтін, инверстық RS-кіруі бар асинхрондық RS-триггер көрсетілген. Бұл сұлбада RS-триггер ең көп басымдыққа ие, яғни, егер желілердің бірі белсенді болса, онда синхрондық D - триггерден келетін ақпарат еленбейді.

2 сурет. Триггерлердің сұлбалары:

а) НЕМЕСЕ-ЖОҚ базисіндегі асинхрондық RS-триггер;

б) ЖӘНЕ-ЖОҚ базисіндегі синхрондық RS-триггер;

в) синхрондық RS-триггердің негізінде құрылған синхрондық JK-триггер;

г) синхрондық JK-триггер негізінде құрылған синхрондық D - триггер;

д) синхрондық JK-триггер негізінде құрылған синхрондық Т - триггер;

е) синхрондық D - триггер негізінде құрылған асинхрондық Т - триггер.

3 сурет. а) ЖӘНЕ-ЖОҚ базисіндегі асинхрондық RS-триггер; б) синхрондық D - триггер тәртібінде жұмыс істейтін асинхрондық RS-триггердің шартты графикалық сипаттмасы.

Интегралдық орындаудағы көптеген жағдайларда триггерлердің барлық түрлері R және S тура немесе инверстық кірулері болады. 36 суреттен кірулер D, C топтарынан сызықпен бөлінгенін көрінеді. Яғни, бұл кірулер бір-бірінен тәуелсіз жұмыс істейді, яғни, С синхрондық кірудің әсері басымдылығы D мәнінен жоғарыларға таратылмайды.