Студент білімін бағалау

Бағасы	Әріп эквиваленті	% бойынша рейтинг балы	Балл бойынша
Үздік	А	95-100	4
	А-	90-94	3,67
Жақсы	В+	85-89	3,33
	В	80-84	3
	В-	75-79	2,67
Қанағат	С+	70-74	2,33
	С	65-69	2
	С-	60-64	1,67
	D+	55-59	1,33
	D	50-54	1,0
Нашар	F	0-49	0

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МІНІСТРЛІГІ

КАСПИЙ ҚОҒАМДЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ (ФАКУЛЬТЕТ)

«МЕЙІРБИКЕ ІСІ КАФЕДРАСЫ»

Оқу бағдарламасы – (5В110100 «Мейірбике ісі»)

Оқыту түрі – күндізгі

Дәрістер жинағы

Пән: «Денсаулық сақтаудағы маркетинг»

Пән коды: MZ 4347

Сабақ сағатының саны (кредит): 90 (2)

Соның ішінде: дәрістер - 15

Курс: 4

Семестр: 7

Кафедра мәжілісінде талқыланды

Хаттама №1

25 тамыз 2017 ж.

Каф. Меңг.__________________

2017 г.

№1 КРЕДИТ

№ 1 дәріс

Тақырыбы: Маркетингтің әлеуметтік негіздері. Маркетингтің негізгі сатылары.

Мақсаты: Маркетингтің негізгі түсініктерін оқыту.

Маркетинг (ағылш. marketіng — рынок‚ базар‚ өткізу‚ сауда) — кәсіпорынның (фирманың, бірлестіктің‚ т.б.) тауар өндіру-өткізу және сауда жасау қызметін ұйымдастыру мен басқару жүйесі. Маркетинг нарық дамуының жай-күйі мен келешегін зерделеуге негізделеді, тұтыну мен өндіріс өніміне (тауарға‚ көрсетілетін қызметке) сұранымды қалыптастырады, табыс алу мақсатымен рынокта тауарлардың өткізілуін тездетуге бағытталады. Маркетинг — сұранымды жан-жақты зерделеп‚ болжау‚ жарнаманы пайдалану‚ өндірісті ынталандыру‚ сақтау мен тасымалдаудың осы заманғы тәсілдерін‚ тауарлардың тұтынушыға жетуіне жәрдемдесетін тех. және басқа түрлерін қолдану негізінде кәсіпорынның жаңа өнімді әзірлеу‚ өндіру мен өткізу жөніндегі ұйымдық-техникалық‚ қаржы‚ коммерциялық және басқа қызмет түрлері жатады.

Экономиканы‚ жарнаманы‚ инженерлік істі‚ психологияны‚ жоспарлауды‚ болжауды оңтайлы ұштастыру‚ яғни Маркетинг — тауарларды өндіру мен өткізу туралы ғылым. Оның негізгі мақсаты барынша көп пайда алумен бірге айырбас‚ тауарлардың тұтынушыға жеткізілуін тездету және өндірістік-коммерц. қызметтің тиімділігін арттыру арқылы нарықтың (адамдардың‚ фирмалардың, кәсіпорындардың) тауарларға (жұмыстарға‚ қызметтерге) сұранымын қанағаттандыру.

Маркетинг атқарымы - іс-қимылдардың өзара байланысты кешені. Онда кәсіпорын іс-қимыл жасайтын ішкі және сыртқы ортаны, рыноктарды, тұтынушыларды талдау, бәсекелестер мен бәсекені, тауарларды зерттеу; жаңа тауар тұжырымдамасын қалыптастыру, маркетингілік зерттеулер негізінде тауар өндірісін жоспарлау, тауар қозғалысын, өткізім мен сервисті жоспарлау, баға саясатын тұжырымдап, іске асыру, маркетингілік бағдарламаларды әзірлеп, іске асыру, маркетингіні ақпаратпен қамтамасыз ету, маркетингіні басқару (қауіп-қатерді, пайданы, тиімділікті бағалай отырып, маркетинг шараларын жоспарлау, іске асыру және бақылау) қамтылады.

Өндіруші кәсіпорынның, сатушының және экспортшының межелі уақыт кезеңінде маркетингінің барлық салалары бойынша іс-қимылдарын айқындайтын өзара байланысты шаралар жүйесі.

Қысқа мерзімді бағдарламаларда кәсіпорынның іс-қимылдары бағдарламасы көбірек тәптіштеліп, нақтыланады.

Ұзақ мерзімді бағдарламаларда маркетинг стратегиясына сәйкес уақыттың ұзақ кезеңі қамтылады.

Компанияның өз тауарларын тұтынушыларға жеткізуіне, өткізуіне және олардың арасына таратуына көмектесетін фирмалар. Оларға сауда делдалдары, маркетингілік қызметтер көрсететін агенттіктер мен несие-қаржы мекемелері жатады.

Сауда-өндірістік қызметті басқару жүйелері ретіндегі маркетингінің негізгі белгілері.

Маркетингінің негізгі қағидаттары:

сатып алушылардың қажеттерін, нарықтық жағдайды, кәсіпорынның нақты мүмкіндіктерін дәл білу негізінде өнім өндіру;

сатып алушының қажеттерін неғұрлым толық қанағаттандыру;

белгілі бір рыноктарда өнімдер мен қызметтерді жоспарлаған көлемде және межелеген мерзімде тиімді түрде өткізу;

кәсіпорынның өндірістік-коммерц. қызметінің ұзақ мерзімді нәтижелілігін (пайдалылығын) қамтамасыз ету;

сатып алушылардың өзгеріп отыратын талаптарына белсенді түрде бейімделу мақсатымен өндірушінің іс-қылығының стратегиясы мен тактикасының бірлігі.

Нарықтық экономика жағдайында кәсіпорынның‚ коммерциялық ұйымның тауар өндіру-өткізу және еңбек қызметін басқару туралы ғылыми негізделген қағидаттар жүйесі. Ғылымның экон. теория‚ менеджмент‚ социология‚ эконометрия‚ психология‚ т.б. салаларындағы толып жатқан іргелі зерттеулердің нәтижелеріне негізделеді. Ол нарықтық айырбас заңдылықтарын‚тауар өндірушінің ұдайы өзгеріп отыратын экон. жағдайларға бейімделу қағидаттары мен әдістерін зерделейтін ерекше ғыл. пән ретінде қалыптасқан. Маркетингті басқару түрлі тұжырымдамалар (көзқарастар) тұрғысынан жүзеге асырылады. Мыс.‚ өндірістіжетілдіру тұжырымдамасы бойынша тұтынушылар көпшілік қолданыстағы бағасы арзан тауарларды сатып алғысы келеді‚ демек‚ басшылардың міндеті — өздерінің күш-жігерін өндірісті жетілдіруге‚ оның тиімділігін арттыруға жұмылдыруы керек деген пайымдау басшылыққа алынады; тауарды жетілдіру тұжырымдамасы — тұтынушы сапалы тауарға жоғары баға береді‚ демек‚ кәсіпорын тауарды ұдайы жетілдіруге баса назар аударуға тиіс деген пайымдауға негізделеді; коммерциялық күш-жігерді қарқындатутұжырымдамасы — кәсіпорын тауарды өткізу мен ынталандыру саласында айтарлықтай күш-жігер жұмсамаса‚ оның тауарлары жеткілікті көлемде сатып алынбайды деген пайымдауға негізделеді; әлеум.-этикалық маркетинг тұжырымдамасы бойынша фирманың тұтынушыларды бәсекелестерден гөрі неғұрлым тиімді де өнімді тәсілдер арқылы қанағаттандыру қабілеті оның мақсатқа қол жеткізуінің кепілі болады.

Жоспарлауды жетілдіру, маркетингілік шараларды жүзеге асыру және олардың орындалуын бақылау мақсатымен адамдардың өзара байланысының және маркетинг саласындағы өкімгерлер дер кезінде пайдаланатын көкейтесті, дәл ақпаратты жинауға, сыныптауға, талдауға, бағалауға және таратуға арналған жабдық пен әдістемелік тәсілдердің тұрақты қолданыстағы жүйесі. Маркетингіні басқару жөніндегі міндеттерін орындау барысында басшылар ұлан-ғайыр ақпаратқа ділгер болады.

Жақсы жоспарланған Маркетингілік ақпарат жүйесінің құрамы, әдетте, оның төрт құрамдас жүйесінен (бөлігінен) тұрады.

Біріншісі — ішкі есеп-қисап жүйесі, ол ағымдағы өткізудің, шығын сомасының, материалдық босалқы қорлар көлемінің көрсеткіштерін, қолма-қол ақша қозғалысын, дебиторлық және кредиторлық берешек туралы деректерді көрсетеді.

Екіншісі — сыртқы ақпаратты жинау жүйесі, мұнда көздер мен әдістемелік тәсілдер жиналады, олардың көмегімен басшылар коммерц. ортада болып жатқан оқиғалар туралы күнделікті ақпарат алып отырады.

Үшіншісі — маркетингілік зерттеулер жүйесі, мұнда кәсіпорынның (фирманың, компанияның) алдында тұрған маркетингілік жағдаймен байланысты қажетті деректер шеңберін жүйелі түрде анықтау, өткізімді талдау, бәсекелестердің тауарларын зерттеу, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болжау, жаңа тауарға сатып алушылардың қалай қарайтынын, баға саясатын, т.б. зерделеу қамтылады.

Төртіншісі — маркетингілік ақпаратқа талдау жасау жүйесі, мұнда деректерді өңдеудің осы заманғы әдістемелері, рынокқа қатысушылардың маркетингілік шешімдер қабылдауын жеңілдететін үлгілер пайдаланылады.

Әдебиет:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша:

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Маркетингке кіріспе.

2. Маркетингтің пайда болу сатылары.

3. Маркетинг міндеттері мен құрылымы.

4. Маркетинг мақсаты.

5. Маркетингтің негізгі сатылары.

6. Маркетингті басқару түсінігі.

7. Конверсионды маркетинг

8. Ынталандырушы маркетинг

9. Дамушы маркетинг

10. Ремаркетинг

11. Синхромаркетинг

12. Толық сұраным.

13. Демаркетинг

14. Қарсыласу маркетингі

15. Маркетинг концепциялары..

№ 2 дәріс

Тақырыбы: Денсаулық сақтауда маркетингтің әлеуметтік-этикалық концепциялары.

Мақсаты: Әлеуметтік-этикалық маркетинг концепцияларын оқыту.

Маркетингтің негізгі міндеті- бұл дұрыс бағдар үшін тереңірек оқытылатын өндіріс нарығы.

Маркетингтің негізгі  функциялары.

А) нарықтың функциясын оқыту - бұл барлығына керек ақпарат  тұтынысы мен сұраныс топтардың  әртүрлі тұтынушылардың тауарлық ұсынысын игерген ассортиментінің процесстік жиыны.

Б) жарнама бекітуге жіберілген нарықтық сигменті мен тұтынушылардың жаңа нормасын жаулап алуға функцияны  қолданады.

В) яғни жіберілген тауарды  сатуға, жеңілдіктер сатуға, тауарды  төмен бағамен реализациялауға пайдалануға, делдалдар қызметін пайдалану ынталандыру функциясында өткізіледі.

Г) саяси бағаның функциясы, сұраныс пен ұсыныстық реттеуіне  мүмкіндік береді.

Д)  маркетинг тауардың қозғалу жүйесі мен тауарлық процесс  ұйымының ұсынысын есеп жүргізбейді, сондай-ақ тұтынушы қолданылған азық-түлікті қайта өңдейді. Тауарлық саясатын басқару тауардың тұжырымдамасы, сапанын мәселесінің көтерілуі мен бәсекеге төтеп беретін стратегияның тауарлық белгілерін құру және сервис ұйымы сияқты функция.

АҚШ-та маркетингке тауардың соңғы шығысы 55-60 %баға жиынтығын құрайды.

Маркетингтік әрекеттердің атқаратын қызметтері:

1. Нарықты зерттеу;

2. Кәсіпорынның өндіру-өткізу мүмкіндіктерін анықтау

3. Маркетинг бағдарламасын құрастыру;

4. Тауарлық саясат жүргізу

5. Баға саясатын қолдану

6. Өткізу саясаты (дистрибуция);

7. Байланыс саясаты (фосстис);

8. Маркетингті ұйымдастыру

9. Тиімділікті бағалау және бақылау

1. Нарықты кешенді зерттеу:

Маркетинг ортасын зерттеу, нарық пен конъюнктураны талдау, тауардың тұтыну қасиеттерін талдау, бәсекелес фирмаларды талдау, өткізу әдістері мен түрлерін талдау, тұтынушыларды зерттеу

2. Кәсіпорынның өндіру-өткізу мүмкіндіктерін талдау, сәйкесінше нарық талаптары мен шартарына сай нарықты мақсатты сегменттеу,

1. Бағдарламаның маркетингтік стратегиясын жасау. Кәсіпорынның өндіру-өткізу әекеттерінің көрсеткіштеріне сай оперативті жоспар, тактикалық жопар және стратегиялық жоспар құру

3. Тауарлық саясат жүргізу. Өнімнің тұтыну қасиетттерін, жаңа тауарлар мен ассортимент түрлерін көбейтуге бағытталады.

4. Баға саясатын қалыптастыру. Нақты сегменттерге қатысты кей тауарларыдң бағасының ауытқуын анықтау.

6. Өткізу саясаты (дистрибуция), яғни тауарды өткізу каналдарын қалыптастыру және зерттеу.

7. Байланыс саясаты (фосстис), тауарды нарыққа шығыру және нарықтағы орнын анықтау (жарнама, насихаттау, жекелей өткізу, өтуін ынталандыру және т.б. шаралар.)

8. Маркетингті ұйымдастыру. Кәсіпорынның өндіру-өткізу әрекетін басқаратын нақты бөлім құру.

9. Тиімділікті бағалау және бақылау. Бұл маркетингтік жұмыстың барлық кезеңінде болуы тиіс.

Маркетинг кешені – бұл маркетинг жүйесіндегі негізгі ұғымның бірі. Бұл Мақсатты нарықтағы тұтынушылардың тауарды сатып алуғв деген қызығушылығын тудыруға негіщделген барлық шаралар жиынтығы. Мұндағы көптеген мүмкіндіктерді төрт негізгі топқа жарып көрсетуге болады. Олар: тауар, баға, сату орны, сатуды ынталандыру. Маркетинг кешенін көбіне «4Р» деп атайды, яғни (product. price. place. promotion.) жоғарыда аталғандардың ағылшынша атауының бас әрпімен байланысты аталған.

Осы «4Р» кешенінің маңыздылығын ескере отырып, жалпы маркетингтік стратегичяның шеңберінде барлық шаралар жүзеге асырылады.

Әдебиет:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша:

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Әлеуметтік-этикалық маркетинг концепциялары түсінігі.

2. Маркетингтің этикалық аспектілері.

3. Келісім жүргізу нормалары.

№ 3 дәріс

Тақырыбы: Мемлекетаралық маркетингтік ұйымдар.

Мақсаты: Заманауи мемлекетаралық маркетингті оқыту.

Медициналық ұйымдар өздерінің маркетингтік қызметін мынадай бағыттар бойынша жүргізгені мақсатқа лайық болады: өндіріс жүйесін жетілдіру; тауар/көрсетілетін қызметтерді жетілдіру; коммерциялық күш-жігерді қарқындату; маркетинг тұжырымдамасы; әлеуметтік-әдептік маркетинг. Медицинаалық көрсетілетін қызметтер немесе тауарлар өндірісі жүйесін жетілдіру екі жағдайда пайдаланылады: тауарға/көрсетілетін қызметке сұраныс ұсыныстан асып кеткен кезде; көрсетілетін қызметтер/тауарлардың өзіндік құны соншалықты жоғары болып, тұтынушы үшін бағаны төмендету мақсатымен еңбек өнімділігін арттыру талап етілетін кезде. Бұл тұжырымдама үшін аса көп пациенттерге қызмет ету кезінде нақты пациентке немқұрайды көзқарас жөнінде медициналық қызметкерлердің атына наразылықтар туындауының мүмкін екендігі тән. Көрсетілетін қызметтің/тауардың өзін жетілдіру. Тұтынушылар өзіне жоғары сапаны, үздік пайдаланушылық қасиеттер мен сипаттамаларды үйлестірген көрсетілетін қызметтерді көбірек ұнатады. Көрсетілетін қызмет түпкі нәтижелері бойынша неғұрлым үздік және сенімдірек болса, оған нарық неғұрлым көбірек қызығушылық білдіреді. Медицинадан көрсетілетін қызметтер берушілердің көпшілігі ұстанатын тәсіл – коммерциялық күш-жігерді қарқындату. Бұл ұйымның оларды өткізу деңгейін арттыра отырып, өзі көрсететін қызметтерін/тауарларын өткізуді арттыру үшін барлық шаралардықабылдауын білдіреді, осылайша, маркетингтің жетекші тұжырымдамасы бұзылады (керісінше емес, қажеттіліктерді іздеп табу және оларды қанағаттандыру керек). Мұның алдындағы тұжырымдамадан айырмашылығы, өткізу бойынша коммерциялық күш-жігерді қарқындату – бұл көрсетілетін қызметтерді берушінің мұқтаждықтарға қарай бейімделуі, ал маркетинг – бұл сатып алушының мұқтаждықтарына қарай бейімделу. Соңғы уақыттағы тәсіл – әлеуметтік-әдептік маркетинг, ол ұйымның міндеті бір мезгілде тұтынушы мен тұтастай алғанда қоғамның әл-ауқатын сақтаумен немесе нығайтумен, ниет етілген қанағаттанушылықты неғұрлым тиімді және неғұрлым өнімді (бәсекелестерге қарағанда) тәсілдермен қамтамасыз ету мен мақсатты нарықтардың мұқтаждықтарын, қажеттіліктері мен мүдделерін белгілеу болып табылады деген тұжырымды білдіреді. Таза маркетинг тұжырымдамасы сатып алушының қажеттіліктері мен оның ұзақмерзімдік игілігінің арасындағы мүмкін болатын қақтығыстар проблемасын айналып өтеді.

Әдебиет:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша:

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Мемлекетаралық маркетинг түсінігі.

2. Мемлекетаралық маркетинг ортасы анықтамасы.

3. Тауарлық тосқауылдар.

4. Құқықтық және саяси мемлекетаралық маркетинг ортасы.

5. Мемлекетаралық маркетингтәң экономикалық ортасы.

6. Мемлекетаралық әлеуметтік-мәдени маркетинг ортасы.

7. Ішкі нарыққа мақсатты түрде шығу шешімі.

8. Шет елде маркетингтік қызмет құрылысы.

№ 4 дәріс

Тақырып: Қызмет анықтамасы. Маркетинг қызметі..

Мақсаты: Қызметтер және маркетингтік қызметтер түсінігін оқыту.

Кәсіпорынның (фирманың‚ кәсіпкердің‚ т.б.) сұранымды‚ бағаны‚ жарнаманы пайдалануға, өндірісті ынталандыруға‚ сақтау мен тасымалдаудың осы заманғы тәсілдерін‚ тауарлардың тұтынушыға жетуіне белсенді ықпал жасайтын қызмет көрсетудің техникалық түрлері мен басқа да түрлерін қолдануды жан-жақты зерделеу мен болжауға байланысты қызметі. Кәсіпорын өнімнің (тауардың, бұйымның) нақты түріне және оны тұтынушыларға орай М. қ-тің белгілі бір элементтеріне баса назар аударады. Мысалы, тұтыну тауарлары үшін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы берілетін жарнаманың маңызы зор‚ ал өндірістік мақсаттағы өнім үшін жөндеу қызметін көрсетуді ұйымдастыруға, қосалқы бөлшектермен жабдықтауға баса мән беріледі.

Маркетинг нарықтық экономикалық жүйеде орны бар ойлау стилі, іргетасын қалайтын қондырғы немесе басқару философиясы сияқты кәсіпкерліктің де ең негізгі тірегі болмақ. Маркетинг тұжырымдамасы фирма қызметінің басты мұраты – сатып алушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру және осының негізінде оның өсу мен мол пайда табу мақсатына жетуді көздейді.

Маркетингтің теориясы мен тәжірибесінде мынадай тұжырымдамалар белгілі:

• өндірістік;

• тауарлық;

• өткізу немесе саудалық;

• маркетингтік;

• қоғамдық немесе әлеуметтік – этикалық маркетинг тұжырымдамасы;

Маркетинг тұжырымдамалары

Тұжырымдамалар	Қолдану шарттары	Мақсаттар
Өндірістік	Сұраныс ұсыныстан елеулі түрде артық; үлкен және тұрақты нарықтың болуы	Өнімді өндірудің жоғары тиімділігіне жету, бағаларды төмендету
Тауарлық	Тұтынушының тауар сапасына қоятын талаптары	Тауарды жетілдіру және оның сапасын арттыру
Өткізушілік немесе саудалық	Монополия және тауар тапшылығы жағдайы; өнімдерді өткізудің шектелген нарығы	Өндірілетін тауарды сату, өткізу бойынша жоспарды орындау
Маркетингтік	Тұтынушылардың мұқтаждықтары мен қажеттіліктерін білу; мақсатты нарықтың болуы; біріккен маркетинг жүйесін құру	Бәсекелестермен салыстырғанда тұтынушы мұқтаждықтары және қажеттіліктерін неғұрлым жақсырақ қанағаттандыру
Қоғамдық (әлеуметтік – этикалық маркетинг)	Экология мәселелері; әлеуметтік және этикалық мәселелерді есепке алу қажеттілігі	Фирманың пайда табуы; сатып алушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру; қоғам мүддесін ескеру
Өзара әрекеттесу маркетингі	Тұрақты сатып алушылар мен бизнес – серіктестіктердің бар болуы	Сатып алушылар мен бизнес – серіктер арасындағы ұзақ мерзімді өзара қатынастарды орнықтыру мен қолдау

Бұл тұжырымдамалар американдық экономиканың дамуының белгілі бір кезеңдерін, сонымен қатар әлемнің дамыған елдерінде болып жатқан экономикалық және саяси өзгерістерді сипаттайды. Оларды практикалық іс - әрекетте қолдануға фирманың мақсаттары, бәсекелестік артықшылықтардың шығу көздері, маркетингтің шоғырлану дәрежесі нарықтағы бәсекелестік деңгейі сияқты көптеген факторлар әсер етеді.

Маркетингтің өндірістік тұжырымдамасы жаппай өндіріс және жаппай тұтыну дәуіріне сай келеді.

Бұл тұжырымдаманың қолдануы мынадай шарттарды талап етеді:

• сұраныс ұсыныстан жоғары;

• халықтың көп бөлігінің табысының шығарылатын тауарлардың өзіндік құнын төмендету қажеттілігі;

• компания тауарларын тұтынушылар саны ұлғайған сайын өндірістік шығындар төмендейді, ол, өз кезегінде нарықтың үлкен үлесін жаулап алуға мүмкіндік береді;

• үлкен және тұрақты нарықтың болуы.

Маркетингтің өндірістік тұжырымдамасын жүзеге асырудың мысалы ретінде Генри Фордтың автомобиль компаниясының кәсіпкерлік қызметін атап өтуге болады. Оның әзірлеген және табысты пайдаланған маркетинг тұжырымдамасының мәні – «Т» модельді автомобильді өндіру технологиясын жетілдіріп, оның өзіндік құнын төмендету арқылы көптеген тұтынушыларға бұл өнім түріне қол жеткізе алатындай жағдайды тудыруында. АҚШ экономикасының күрт дамуы осы кезде автомобильдерді жаппай өндіруді талап етті, осы мүмкіндікті Г.Форд қолдана отырып, автомобильді қалың көпшілік тұтынушылардың қолы жететіндей етті,

Маркетингтің бұл тұжырымдамасын кейіннен көптеген шетелдік фирмалар мен компаниялар сәтті қолдана білді.

Көптеген экономикалық ақпарат көздерінде әкімшілікті – жоспарлы экономика жұмыс істеген жылдарда кәсіпорында маркетинг пайдалынылмады делінеді. Алайда маркетингтің кейбір элементтері сол жылдары да қолданылды деген жөн. Кеңес Одағының көптеген ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарында сұраныстың ұсыныстан басымдылығына байланысты тауарларды жаппай өндіру ұйымдастырылғаны бәріне мәлім. өнімді жаппай өндіру оның өзіндік құнын төмендету есебінен арзан өнім шығаруға мүмкіндік береді. Алайда сатып алушылардың талғамы мен мұқтаждықтары әрдайым ескеріле бермегендіктен, көптеген тауар түрлері артық өндірілді, олар өз тұтынушысын таба алмай, мөлшерден тыс болды және қорлардың көбеюіне әкеп соқтырды.

Маркетингтің тауарлық тұжырымдамасы – тауарды жетілдіру және оның сапасын жақсарту негізгі мақсат деп қояды. Бұл тұжырымдаманың негізгі қағидасы – тұтынушыны өзінің сапалық сипаттамалары бойынша бәсекелестердің ұқсас тауарларынан асып түсетін тауарлар мен қызметтерге бейімдеу. Тұтынушылар жоғары сапалы және пайдалану сипаттамалары жақсы тауарларға ықыласты пейіл танытады. Сондықтан фирманың барлық күші үнемі тауарды жетілдіруге жұмылдырылады. Бұл тұжырымдаманың негізгі кемшілігі - өзінің тауарлармен басы бүтін айналысу «маркетингтік алдын болжай алмаушылыққа» әкеліп соғуы мүмкін. Гарвард бизнес мектебінің профессоры Теодор Левитт өзінің осы мәселеге қатысты мақаласын «Маркетингтің алдын болжай алмаушылығы» деп атаған. Ол американдық теміржол компанияларын зерттей келе, осы компаниялардың иелері тек теміржол бизнесімен ғана айналысып, көліктің бәсекелес түрлері пайда болғанын аңдамай, қапы қалды деген түйінге келді.

Өткізу немесе сауда тұжырымдамасы ұйымдарды мынандай мақсаттарды орындауға бейімдейді: өндірілген тауарды сату, сатып алушыларды табу, өткізу бойынша жоспарды орындау. Өндірушілер және сатушылар өз қызметін, маркетингтің барлық құралдары мен тетіктерін қолдана отырып, тауарларды өткізуге және сатуға бейімдейді. Осы тұжырымдаманы қолданатын өндірушілер тауарлар тапшылығында және монополия жағдайында жұмыс істейді. Бұл тұжырымдаманың дамуы өндірушілерді жаппай тауар өндірісіне және олардың сапасын жетілдіруге бейімделген екі алдыңғы тұжырымдамаларды пайдаланудың нәтижесі болып табылады. Өткізу мәселелері АҚШ – та және Еуропада ХХ ғасырдың 30 – жылдары басында туындап, 1929 – 1932 жылдардағы экономикалық дағдарыс кезінде күшейе түсті.

Қазақстандық нарықта өткізу тұжырымдамасы негізінде көптеген коммерциялық ұйымдар өзінің маркетингтік қызметін жүзеге асырды.

Әдебиет:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша:

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Қызметтер түсінігі анықтамасы.

2. Қызметтердің тауарлы заттардан айырмашылығы.

3. Қызметтер табиғаты.

4. Маркетингтік қызметтер спецификасы.

5. Медициналық қызметтер нарығы.

№ 5 дәріс

Тақырып: Маркетингті ақпараттық қамту.

Мақсаты: Ақпараттық тауарлар мен қызметтердің жолдары мен формаларын түсіндіру.

Маркетингтік ақпарат жүйесі – маркетинг саласында шешімдер қабылдау үрдісінде қолданылатын ақпаратты жүйелі, жоспарлы түрде жинақтаудың, талдаудың және таратудың әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы.^[1].

Ол ішкі ақпарат, маркетингтік зерттеулер, ағымдағы сыртқы ақпаратты өңдеу және талдау секілді салыстырмалы ерекшеленген төрт жүйеден тұрады. Маркетингтік ақпарат жүйесі дұрыс қалыптаспаған болса, онда маркетингтің дұрыс жүзеге асырылуы да екіталай. Сондықтан шетелдік БАҚ, әсіресе АҚШ, Еуропа БАҚ-ы маркетингтік ақпарат жүйесіне аса мән береді.

Маркетингтік ақпараттық жүйелер

Егер маркетинг ақпараттық жиынға кездейсоқ  жиынтық сияқты, сирек оқиғаға,нақты мәселелер жағдайында ғана қолданатын оқиға ретінде  қарасақ мынандай қателіктерге жолығуымыз мүмкін:

•  Алдыңғы зерттеулердiң нәтижелерiн қолдану үшiн қолайсыз түрде сақталуы:

•  Қоршаған орта және бәсекешiлердiң әрекеттерiнің өзгерiсінің байқалмауы;

•  Ақпараттың жиынның жүйесіз жүргiзiлуі;

•  Жаңа зерттеудi өткiзу  қажеттiлiгінің алдында  тоқтау пайда болады;

•  Уақытша мерзiмдердiң қатарымен талдау үшiн қажеттi мәлiметтердiң болмауы;

•  Маркетингтік жоспарлар және шешiмдерге тиiмдi талдау жүргiзілмейдi;

•  Әрекет болжау емес, тек қана реакциялар болады.

Маркетингтік зерттеулердi үнемi қолданыстағы керек интеграцияланған ақпарлық үдерiс бөлiгі ретiнде қарастыру керек. Фирма қоршаған ортаға тұрақты аңдуды жүйенi және мәлiметтердi сақтауды өндеп қолдану үшiн болашақ талдау жүргiзу керек.

Маркетинг ақпараттық жүйесiн процедуралар және әдiстердiң жиынтығы сияқты анықтауға болады, талдау және ақпардың таралуы үшiн игерiлген тiзгiнүздi маркетинг

жүйелi тұрақты негiзде шешiмдерiн жасау.

 Бастапқыда фирма маркетингтік жоспарлауда  бағыт-бағдары нақты серiктестiк мақсат орнатады. Осы мақсаттарға қоршаған орта факторлары әсер етедi,(бәсекелестiк пен үкiмет,  экономика). Маркетинг жоспарлары алдыңғы нақтылы тексерiлетiн факторларды қоса

тарауларды, мақсаттық нарық, мақсатты маркетингтi таңдау, маркетингтi ұйымдастырудың түрiн қоса,(тауар немесе қызмет, үлестiрiлу, алға басу, баға) маркетинг стратегиясын  басқарады.

Маркетинг жоспары ақпараттық желi көмегiмен дайын болғанда, маркетинг қызметтерiнiң ортақ қажеттiлiктерiн дәлдеу және анықталған ақпараттарды қанағаттандыру мүмкiн. Маркетингтік  зерттеу әр түрлi мәселелердi шешу үшiн толық ақпарат бередi. Оны сақтау үшiн сыртқы екiншi және / немесе алғашқы ақпаратты (iшкi екiншi мәлiметтер) ақпарат немесе жиыны қажет.

Бұл басқару жоспары сұрақтарға жауап алуға мүмкiндiк бередi:

1. Өткiзуге әсер көрсететiн негiзгi айнымалылар және олардың әрқайсыларының маңыздылығы;

2. Егер тауардың бағасын 10 %-ке жоғарылатса, ал жарнамаға шығынды 20%-ке азайтса не болады;

3. Тұтынушы  бәсекешi тауарды емес менiң марка тауарымды сатып алу үшін  сызық көрсеткiштерiмен мәлiметтер қандай болуы керек,;

4. Қандай айнымалылар бойымен нарықта  ең жақсы сегмент жасауға болады және олардың саны қанша;

Үлгiлердiң банкi - оңтайлы маркетингтік шешiмдерi қабылдауға себепшi болатын математикалық модельдердi алу жиыны. Әрбiр үлгi өзара байланысты айнымалылардың жиынтығынан тұрады. Бұл үлгiлер сұрақтарға жауаптарды алу түрiндегi мүмкiндiк туғыза алады «- егер» «недi жақсы. маркетингтiң саласының ғалымдары 3 соңғы 20 жылдар шақырылған үлгi көптiктi жасады маркетингтiң жетекшiлерiне шекараны анықтауы бойымен қызметпен жақсы тойлап өткiзуге көмектесу өткiзудiң аумағы және бөлшек сауда нүктелерiнiң тұрған орынының таңдауын жоспар жұмысқа, болжауға тауарлық жаңа нәрселердi өткiзу.

Әдебиет:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша:

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Ақпараттық маркетинг түсінігі.

2. Ақпараттық маркетингтің негізгі принциптері.

3. Тұтынушылар қатері.

4. Альтернитивті қызметтер.

№ 6 дәріс

Тақырып: Маркетингтік ақпараттың көздері.

Мақсаты: Маркетингтің ақпараттық міндеттерін оқу, әдістері, талдау, сақтау және қолдану аясы.

Маркетингтік  ақпарат жүйесінiң тұжырымдамасы

 

•  Iшкi есеп берудiң жүйесі

•  Сыртқы маркетингтік ақпаратының жиын жүйесi

•  Маркетингтік ақпарат талдаудың жүйесi

•  Маркетингтік зерттеулерiнiң жүйесi

 

Әзiрлеу, өткiзу және фирманың маркетинг жоспарының қайта қарауын процессте үлкен жяды информация көлем, жүйенiң жасауы шарттарындағы мүмкiн тиiмдi қолдану (БАҚ ) маркетинг ақпараты. Оның көрiнетiндiгiнiң жеңiлдiгi үшiн әр түрлi теориялық жасалған

(тұжырымдама ) сұлба БАҚ құратын. БАҚ Котлера тұжырымдамада сияқты қаралады адамдарды өзара байланыс, жабдықты қолданыстағы жүйе және үшiн қолайлы әдiстемелiк қабылдаулар жиын, классификация, талдау, баға және көкейкестi, дер кезiнде және дәл ақпаратты үлестiрiлу, әбден жетiлдiрудi мақсаты бар маркетингтiң саласы және жоспарлаудың оның басқарушыларын қолдану үшiн, маркетинг шараларын орындауға өмiрге әкелу және бақылау. Қажеттiлiк мұндай жүйе үш басты алғышарттар, мерзiмдi тұжырымдамаларымен қазiргi байланған маркетинг:

1. Үлкен аумақтарға клиенттiң бытыраңқылығының факторын терiс әрекетiн жеңiп шығады

жедел жиын жүйелерi және информация өңдеуiнiң енгiзуiмен.

2. Сатып алушы қажеттiлiктерiн зерттеу жүйелi түрде маркетинг зерттеулерi талап етедi.

3. Тауар немесе қызметтiң конкуренттiгiнiң күшейтуiне тартудың белсене мүмкiндiк туғызады жарнама мақсаттарындағы телекоммуникациялық мүмкiндiктерi.

Котлера, БАҚ тұжырымдамасы бар сәйкестiкте төрт iшкi жүйенi қамтиды:

1.Iшкi есеп берудi iшкi жүйе

2. Ағымдағы маркетинг ақпаратын жиынның iшкi жүйесi

3. Маркетинг ақпаратын талдаудың iшкi жүйесi

4. Маркетинг зерттеулерiнiң iшкi жүйесi.

Iшкi есеп берудi жүйе

Iшкi есеп берудi жүйе ағымдағы сату көлемi, шығындардың сомасының көрсеткiштерiн бейнелеп көрсетедi, материалдық қорлар, ақша барлығының қозғалысы, дебиторлық және несиелiк берешек. Бұл жүйе компьютерлермен және қамтамасыз ететiн компъютер желiлерiмен толық сүйейдi мәлiметтердi жедел қимылдаушылық және дәлдiк.

Сыртқы маркетинг ақпаратының жиын жүйесi

Сыртқы маркетинг ақпараты жиын жүйесi туралы ақпараттың жетекшiлерiн қамтамасыз етедi қоршаған ортада оқиғалар. Информация көз бұл жерде қызмет көрсетедi:

■ Кiтап

■ Газет

■ Арнайы шығарулар

■ Клиенттермен әңгiме

■ Жеткiзушiлердi тарап туралы ақпараттың сатып алуы

Ағымдағы маркетинг ақпаратын жиынға және берiлу бойымен меншiктi бөлiмдер дәл осылайларды құрылады. Бұл жүйе iшкi есеп берудi жүйеге қарағанда компьютер қолдауына кем бағытталған, бiрақ телекоммуникациялар және сыртқы дерекқорлар, жиын жүйесi дамумен байланысы ағымдағы сыртқы маркетинг ақпараты высококомпьтеризированнойда болады және жедел.

Маркетинг ақпаратын талдаудың жүйесi

Маркетинг ақпаратын талдаудың жүйесi мәлiметтердi шеңбердiң жүйелi анықтауын қамтамасыз етедi, маркетинг ахуалымен байланыста қажеттi, нәтижелер туралы оның жиыны, талдау және есеп дәл осылай ал. мамандандырылған ұйымдарды қатысу мүмкiн зерттеулердiң өткiзуi немесе меншiктi зерттеушi бөлiм.Жүйе компьютердi белсене сүйейдi. Программалық дерекқорларды бұл жерде жақсы қолданылады электрон кестесiлер, график түрiнде пiшiндеу, әр түрлi арнайы пакеттер статистикалық (SPSS ) мәлiметтердi өңдеу.

Маркетинг зерттеулерiнiң жүйесiнiң базисы құрал-жабдықтарды екi топты құрастырады:

1. (статистикалық банк) статистикалық пiшiндеудi қаржы, түсiнiлетiн қалай жиынтық

ақпараттың статистикалық өңдеудiң қазiргi әдiстемелерi

2. Қабылдану оңтайлы маркетинг себепшi болатын арнайы маркетинг үлгiлерiнiң алуы

Шешiмдер

Арнайы маркетинг үлгiлерi үшiн негiзiнен жүйелi компьютер орнатылған қызмет көрсете алады. Бiлiм базасының негiзiнде кепiлдемелердi қалыптастыру.

Маркетинг зерттеулерiнiң жүйесi

Маркетинг зерттеулерi - байланыс қажеттi мәлiметтердi шеңбердiң жүйелi түрде анықтауы.

Нәтижелер туралы тұрған маркетинг ахуалының фирмасымен алдында, оның жиыны, талдау және есеп.

Өте тимдіi болатын есептер:

1. Нарықтың сипаттамаларын зерттеу

2. Нарықты ықтимал мүмкiндiктердi өлшем

3. Фирмалардың арасындағы нарықтың еншiсiн үлестiрiлудiң талдауы

4. Өткiзудiң талдауы

5. Iскерлiк белсендiлiктiң тенденциясының зерттеуi

6. Бәсекешiлердiң тауарларының зерттеуi

7. Қысқа мерзiмдi болжау

8. Жаңа тауар және оның потенциалына реакцияның зерттеуi

9. Ұзақ мерзiмдi болжау

10.        Баға саясатының зерттеуi.

Маркетинг ақпаратын талдаудың жүйесi - жетiлген талдау әдiстерiн алу маркетинг мәлiметтерi және маркетингтiң мәселелерi.

Ол нақтылы технологиялық сұлбасы бойымен келесi функцияларды орындайды:

1. Зерттеудiң мақсаттарының мәселелер және құрастыруы анықтау

2. Көз ақпаратын таңдау

3. Ақпараттың жиыны

4. Жиюлы ақпаратты талдау

5. Алған нәтижелердi ұсыныс

Кезең 3, 4, 5 компьютерлермен және компъютер желiлерiмен сүйейдi.

Кәсiпорын немесе корпорацияның маркетинг қызметтерiнiң көпшiлiгiнiң тәжiрибесiнде келтiрiлген теориялық жүйелердiң бiрiздiлiгi интегрцияланған түрде көрсетедi.

Маркетинг ақпаратын талдаудың кез келген жүйесiнiң негiзiн статистикалық банк және банктi үлгiлер құрайды.

Статистикалық банк - ақпараттың статистикалық өңдеудiң қазiргi әдiстемелерiнiң жиынтығы, мүмкiндiк беретiн мәлiметтердi iрiктеп алынған шеңберлерiндегiн өзара байланысты өте толық және дәреже оны орнату статистикалық сенiмдiлiк.

 Автоматтандырылған ақпараттық жүйе ақпаратпен қамтамасыз ету, жұмыс маркетингтiң есептерiнiң шешiмiнiң орыны және технологиялары

 •  Маркетингтiң функциясы

•  (ИО ) ақпаратпен қамтамасыз етудiң құрылым және мазмұны. ИОға талап

•  Маркетинг ақпаратын құрылымдық бiрлiктер

Конец формы

Пайдаланған әдебиеттер:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Ақпараттық маркетинг міндеттері.

2. Маркетингті жоспарлау.

3. Үнемі бақылау.

4. Ақпараттарды сақтау.

5. Ақпараттық маркетингті жинау әдістері.

6. Ақпараттарды талдаау мен алу әдістері

7. Сараптама топтары.

8. Өнеркәсіптік жүйелер сараптамасы жұмыстары.

9. Дельфи әдісі.

№ 7 дәріс

Тақрыбы: Денсаулық сақтаудағы маркетинг, анықтамасы. Мақсаты.

Мақсаты: Денсаулық сақтаудағы маркетинг негіздерімен таныстыру.

Медициналық қызмет нарығы екі тараптың – медициналық қызметке мұқтаждар мен оларды ұсынушылардың болуымен; нарық субъектілерінің – ол жерде медициналық қызметті немесе тауарды жүзеге асыру және тұтыну атқарылуы мүмкін қажетті мекемелердің болуымен; медициналық қызметті өндірушілер мен тұтынушылардың өзара ұсыныстарын таңдау еркіндігінің болуымен анықталады. Денсаулық сақтау ісіндегі маркетинг (оны классикалық тұрғыда түсінгенде) медициналық қызмет нарығы, дәрігер мен пациент арасындағы нарықтық қарым-қатынас, дәрігерлердің (медициналық қызметтердің), медициналық препараттарды және тауарларды өндірушілердің бәсекелестігі болғанда ғана мүмкін.   

Алайда Қазақстанда негізінен мемлекет бір мезгілде өзін үш тұлға: медициналық қызметті сатушы, оны нақты сатып алушы және медициналық мекеме иесі ретінде білдіреді. Жағдайдың бұлайша қалыптасуы медициналық қызмет көлемін, сапасын, бағасын, көрсету тәртібін мемлекеттің икемді реттеуіне ерік беретіндей көрінеді, бірақ нақты жағдайды реттелген нарық деп атауға келмейді. Денсаулық сақтау ісіндегі қатынастардың сипатына медициналық қызметтің көлеңкелі нарығының болуы емдеу-профилактикалық мекеменің (ЕПМ) ұсынысы мен мүмкіндігінің алдын ораған сұраныстың бар екені дәлел.

Денсаулық сақтау аумағындағы маркетинг өз бойына саламатты өмір салтының, дәрі-дәрмектердің жарнамасы, денсаулық сақтау ісіне көзқарас, емдеуді, оңалтуды таңдау және с.с. аспекттерді жинауы мүмкін. Денсаулық сақтау ісіндегі маркетингті шартты түрде бес бағытқа бөлуге болады:

1) медициналық қызмет маркетингі;

2) дәрілік препараттар маркетингі;

3) медициналық техника маркетингі;

4) медициналық технологиялар маркетингі;

5) ғылыми идеялар маркетингі.

Медициналық қызметтің маркетингі (сауықтыру шараларын қосқанда) тұрғындар арасында денсаулықты және сәйкесінше өмір стилін нығайтуға, дені сау адам, саламатты өмір салты имиджін нығайтуға түрткі болады. Медициналық қызмет маркетингіне қажеттілік медициналық қызметке тұтынушы сұранысының әрқашан болғанынан, қазір де бар екенінен және болашақта да болатынынан туындайды. Медициналық статистика талдауы белгілі бір аумақтардағы денсаулық сақтау ісіндегі елеулі жетістіктерге қарамастан, толықтай қоғамның дені сауға айналмағанын көрсетеді. Дамыған елдердегі бірқатар кеселдерден өлім көрсеткішінің төмендеуі, созылмалы патологиялардың және мүгедектіктің артуын тудыратын демографиялық жылжумен (тұрғындардың қартаюы, туудың төмендеуі) бірге жүреді. Мұның бәрі медициналық қажеттіліктердің артуына ықпал етеді, мұның келешекте де өсуі мүмкін.Денсаулық сақтау ісіндегі тұтынушылық нарығының демографиялық сегментін анықтай отырып, ең алдымен денсаулық бағытындағы барынша әлжуаз тұрғындар санатын бөліп көрсеткен жөн. Олар: 7 жасқа толмаған балалар мен 65 және одан жоғары жастағы кәрі адамдар. Медициналық мақсаттағы қызметтер мен тауарларға үлкен сұраныс мол қаржы кірістері, білімнің және мәдениеттің жоғары деңгейі бар тұрғындарға, сондай-ақ қала халқына тән құбылыс.

Маркетинг технологиялары денсаулық сақтаудың көптеген аумағы үшін әмбебап. Бастау көзі мынадай сауалдарға жауаптар болып табылады: қандай медициналық көмек қажет; неліктен, кімге, қашан, қайда, оны кім және қалай көрсететін болады; оны кім, қалай және қандай көлемде қаржыландырады. Медициналық маркетинг сұранысты талдаумен, бақылаумен және болжаумен қатар сондай-ақ оны басқаруды да білдіреді. Медициналық маркетингтегі белсенді позиция алуан түрлі техникалық шешімдерде жүзеге асады. Сұраныстың әрбір жағдайына (теріс, жоқ, ықтималды, төмен, құбылмалы, толық, шектен тыс, иррационалды) ықпал етудің өз тәсілі сәйкес келеді: конверсиялық (өзгеретін), ынталандырушы, дамытушы, ремаркетингтік, синхромаркетингтік, демеуші, демаркетингтік, қарсы әсерлі.

Медициналық қызмет пен тауар нарығындағы маркетингтік зерттеу медициналық қызметтердің нақты және ықтималды тұтынушылар мен фарм-препараттарды сатып алушылардың қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін терең және жан-жақты зерделеуге, бағаның деңгейі мен динамикасын талдауға, денсаулық сақтау ісі мен медициналық көмектің дамуына әсер ететін көптеген басқа факторларды айқындауға сүйенеді. Медициналық қызмет пен тауарлар нарығындағы маркетингтің басты ерекшелігінің мәні бұл нарықтың демографиялық, әлеуметтік, экономикалық, валеологиялық өлшемдерін ескеріп, осы нарыққа белсенді әсер ету мен азаматтардың медициналық қызметке деген қажеттілігін қалыптастыруды жан-жақты зерттеуді үйлестіруде жатыр.  

Әдебиет:

Негізгі:

1. Малахова Н.Г. Маркетинг медицинских услуг. - М.: Книжный мир, 1998.

2. Чубаков Г.Н. Стратегия ценообразования в маркетинговой практике предприятия. - М.: ИНФА - М, 1996.

3. Котлер Ф. Основы маркетинга. - М.: Прогресс, 1996.

4. Кокотов Д.В. «Понятие о сущности лечебно-профилактического учреждения в современных условиях» - журнал «Экономика Здравоохранения» № 4, 1997.

5. Маркетинг в сестринском деле: учебное пособие А.А. Модестов - 2006 г.

Қосымша:

1. Экономика и управление здравоохранением: учебное пособие. Л.Ю.Трушкина, Р.А.Тлепцеришев, А.Г.Трушкин, Л.М. Демьянова - Ростов на Дону: Феникс, 2003. – 384с.

2. Социальная энциклопедия: А.П. Редкая, Г.Н. Горкин, Е.Д. Катульская и др. – М., БРЭ, 2000- 438с.

Общественное здоровье и здравоохранение: учебник. Ю.П.Лисицын, Н.В.Полунина– М.: Медицина, 2002.г. 416 с

Бақылау сұрақтары:

1. Денсаулық сақтаудағы маркетингті енгізу.

2. Медициналық қызметтер маркетингі қағидалары.

3. Бағалау қызмететрі.

4. Түсім анықтамасы.