Контрацептикалық әдісті таңдау

Контрацептикалық көптеген дәрілер мен әдістердің ішінде әйелдер өздерінің өмір сүрулеріне және әдеттеріне ыңғайлы бір ғана әдісті таңдап алулары керек болады.

Қандай әдісті таңдап алсам екен?

Тұтқиылдан және тұрақты емес жыныстық қатынас үшін венерикалық аурулардан сақтану үшін презервативті қолдану керек.

Жатырішіне салатын дәрі тек бала туған әйелдерге ғана сай келеді.

Жас және бала тумаған әйелдерге тек гармондық дәрілерді қолданған дұрыс болады.

Жыныс қатынасы үзілген кезде дәріні ылғи қолданудың қажеті болмайды, себебі одан үміт жоқ.

Физологиялық әдіске қосымша контрацептикалық әдісті қолдануға болады.

Контрацептикалық әдісті немесе дәріні дұрыс таңдап және оны дұрыс қолдануы үшін әйел адам әйелдерге кеңес беретін мекеменің дәрігерінен кеңес алуы керек. Сізге, тек тәжірибесі мол дәрігер ғана дұрыс әдісті және дәріні таңдап береді, жүктіліктен қалай сақтау керектігі туралы да дұрыс кеңес айта алады, басқа сырттан кеңес сұрауға болмайды, себебі ол сіздің денсаулығыңызға тиесілі болғандықтан, тек дәрігерге ғана жүгініңіз.

Кесте1

Контрацепция әдістерінің эффективтілігінінің салыстырмалы анализі

Әдіс түрлері Сәтсіздік

Лактациялық аменорея 2-3пайыз

Кезеңдік абстиненция 10-30 пайыз

Үзілген коитус 5-25 пайыз

Барьерлі әдіс 10-30 пайыз

ЖІС 0,5-1 пайыз

КОК 1-8 пайыз

Мини-пили 3-10 пайыз

Инъекционды контрацепциялар 0,3-1 пайыз

Прогестинді имплантаттар 0,2-1 пайыз

Ерікті стерилизация 0,2 пайыз

Казахстан елінде контрацепцияны колдану деңгейін, жиілігін талдау,анализдеу.

Казіргі таңда дурыс жануяны калыптастыру, қажет емес жүктіліктен сақтанудың ең тиімді жолдарының бірі- контрацепция.Салыстырмалы түрде Қазахстан елінде 2002-2016 жыл аралығын салыстырғанда контрацепцияны колдану корсеткіштері жоғарлаған.

2002-2016 жыл аралығында айелдер арасында контрацепцияны колдану корсеткіші 11,7 пайызға оскен./1575397 ден 1783352/.Соның ішінде бұрын ең жиі қолданатын контрацепциянын турі ВМС пен инъекционды контрацепция колдану корсеикіші 10 пайызға төмендеген.Ал ,гормональды контрацепция 34,4 пайызға, оральды контрацепция 38,3 пайызға , спермицидтер 34,4 пайызға колдану көрсеткіші өскен.

Казақстан елінде соңғы 2 жылдан контрацепцияны колдану корсеткіші Республика аумағында айелдер арасында 49,8 пайызға өскен.

Біздің мемелекетте көп балалы аналарға, жана боснған анага және қарамағында 1 жаска дейнгі баласы бар, жүктілікке қарсы корсетілімі бар экстрагенитальды патологиясы бар айелдерге контрацепцияның кейбір түрлері/ оральды, барьерлі, презервативтер укімет есебінен тегін қарастырылған, олда Жануяның дұрыс қалыптасуына, қажет емес жүктіліктен сақтануға, соның нәтижесінде бала мен Ана олімінің азаюына әкеледі.

Біздің Елімізде өзекті мәселенің бірі көп балалы айелдерде контрацепцияны колданудың төмендігі , оган кері асер ететін факторлар.

Жүргізілген зерттеу нәтижесінде/Улттық Казақстан медициналық университеті С.Д.Асфендияров атындағы, дәрігер гинеколог Касымова, Жакупова жүргізген зерттеу барсында/ көп балалы әйелдердің арасында ең жиі қолданатын контрацепция турі ол ВМС және оральды контрацепция.Біз білетініміздей, жоғарыдағы мәліметтер бойынша бұл контрацепцияның екі түріде қажет емес жүктіліктен 100 пайыз қорғамайды жжәне көп балалы айелдер арасында жиі қоланылатын экстрагенитальды, генитальды патологияның кобеюіде контрацепцияның бұл турінің эффективтілігің азаюына әкеледі.

Елімізде келесі факторлар көп балалы әйелдердің контрацептерді қолдануының аздығына әсер етеді

1.Көп балалы әйелдердің ақпараттық- танымдық мағлуматтарының аз болуы немесе болмауын, сондықттан емхана жағдайында контрацептердің қалай қолдану, оның түрлері, максимальды ұтымды әдістері туралы ашық сабақтар, ашық есіктре өткізілуі қажет.

2.Көп балалы әйелдердің экстрагенитальды, генитальды патологиясының көптігі,контрацепцияяның қандайда бір түрінің пайдала алмауына әкеліп соғуы, осы фактордың азаюына әйел кісілердің Укімет белгілеген скринигтен, жылына 1-2 рет отетін профосмотрдан өтуін қадағалау қажет.

3.Көп балалы әйелдердің көптеген экстрагенитальды, гениатльды патологиясына қарамастан, біздің Діни наным сенимізге байланысты / Құддай берген бала деген көзқараспен болуы/ жуктлікке дайындалмай, қайта көтеруі, контрацепция әдісіне теріс көзқараста болуы.Осы фактордың азаюына тікелей емхана жағдайындағы терапевт, гинеколог дәрегерлер жауапты.Осыған орай дер кезінде ағарту, тусіндіру жұмыстарын лекция түрінде жүргізу қажет деп ойлаймыз.

4.Көп балалы әйелдер контрацепцияның қандай әдісін қолдансада ,кемінде жылына 1-2 ре дәрегер гинеколог, терапевтке көріну тиіс.Біздің елімізде көп балалллллллы айелдер арасында қолданатын ВМС және оральды контрацептер ,ВМС жылына 1-2 рет гинеколог қарауын, ал оральды контрацепция кунделікті схема бойынша ішуді қажет етеді, өкінішке орай коп балалы аналар арасында қатаң түрде ереженісақтайтындар аз молшерде, кейіннен осы салақтық фактор қажетті емес жүктілікке соқтыруы мумкін.

5.Коп балалы Әкелер арасында танымдық –тусіндіру жұмыстарын жүргізу.Әр бір Ер кісі өзінің урпағының коптігін қалайды, сондықтан көп жағдайда котрацепцияға ер кісілер қарсы болады.Сондықтан емхана жағдайында Аналар мектебінен бөлек Әкешім мектебі ашылып, ер азаматтар арасында жиі бала көтеріп, босанудың қауіптілігі, айел денсаулығына зияны, котрацепция түрлерінің қауіпсіздігі ақпараты түсіндірілуі қажет.

6. Емхана жағдайында Укімет есебінене контрацепцияна тегін пайдаланатын категориясы бар аналарға дер кезінде жеткізу қажет.

Қорытынды

Жанұяны жоспарлау бала санын шектеу ғана емес, ол ана мен бала денсаулығын қорғау, омірге дені сау, үмітті, коптен күткен ұрпақ әкелу деген түсінікті білдіреді. Сондықтан осы түсінігі дұрыс түсініп, қарапайым халық арасында дұрыс насихаттай білу қажет.Жанұяны жоспарлау құқығы мәліметін халыққа түсінікті тілмен жанұяны жоспарлау мәселенің барлық қызметтері, сәйкесінше

медициналық комек корсету, контрацепцияны кеңінен қолдану,жасоспірімділердің сексуалды және репродуктивті жағдай мәдениетін құру жонінде ақпараттар арқылы беріледі. Жанұяны жоспарлау ДСҰ жұмысында ата-ананың жасын ескере қалыпты репродуктивті қызметті қамту перинаталды өлімді екі есе төмендетеді.

Қолданылған әдебиеттер:

1.Пересада О.А., Колодко Т.В.Методы контрацепции: современные подходы и новые возможности.Минск: БелМАПО, 2006.

2.Прилепская В.Н. Руководство по Контрацепции. М: МЕДпресс-информ, 2006.

3.Чернышева Е.С. Применение контрацепции в пролонгированном режиме с

лечебной целью ЖРОАГ, 4/2009.

4.Кулаков В.И., Прилепская В.Н., Гудкова М.А. Контрацепция после

аборта // Акушерство и гинекология. 1996.

5.Вестник Казнму 2014-2016 года. Г.П.Касымова,М.Б.Жакупова.

6.Г.М. Жылқайдар, Ш.П. Отарбаева Жанұяны Оқу-әдістемелік құрал. Қарағанды.

7. M.,... Bilotta P., Favilli S. Clinical evaluation of a monophasic ethinylesradiol/desogestrel-containig oral contraceptive // Arzneimittelforschung.