Билет 3

1. Бейэлектролит ерітінділері. Сұйылтылған бейэлектролит ерітінділерінің коллигативті қасиеттері. Диффузия. Осмос, осмос қысымы, Вант-Гофф заңы, тірі ағзадағы. Рауль заңы. Рауль заңдарының салдары. Электролит ерітінділерінің коллигативті қасиеттерінің ерекшеліктері. Изотоникалық коэффициент. Гипо-, гипер- және изотоникалық ерітінділердің медициналық практикада қолданылуы. Биологиялық жүйеде осмос және осмос қысымының ролі. Плазмолиз және гемолиз.

Бейэлектролиттер деп ерітіндісі не балқымасы электр тогын өткізбейтін заттарды айтамыз Мыс: эфир, спирт

Коллигативті деп еріген зат-ң табиғатына тәуелсіз, тек оның мольдік концентрациясына байланысты қасиеттерді айтады.

Сұйылтылған ерітінділер үшін мұндай қасиеттерге ерітінді үстіндегі қаныққан бу қысымының төмендеуі, қайнау темпер-ң жоғарылауы және қату темп-ң төмендеуі, осмос қысымы жатады. Коллигативті қасиеттерді зерттеу арқылы еріген заттың мольдік массасын, оның диссоциациялану не ассоциациялану дәрежелерін анықтауға болады.

Диффузия – молек-ң жылулық хаосты қозғалысы нәтижесінде затт-ң конц-сы жоғары бөліктен конц-сы төмен бөлігіне өздігінен өту үрдісі.

Еріткіш молек-ң жартылай өткізгіш өткел арқылы жұйедегі еріген зат-ң конц-сы төмен бөләктен жоғары бөлігіне өздігінен өту процесін осмос д.а. Осмосты тоқтату үшін ерітіндіге түсірілген қысымның шамасын осмос қысымы дейміз.

Вант-Гофф 1887ж мына заңды ашты: Ерітінд-ң осмос қысымы еріген зат идеал газ күйінде болып, сол темп-да ерітнід-ң көлеміндей көлем алып тұрғандағы туғызатын қысымына тең.

P=CRT мұнда Р-Осмос қысымы, С-концнтр-я, R-молдік газ тұрақтысы, Т-абсол темп

Рауль заңы ерітінді ұстіндегі ерітк-ң бу қысымының салыст төмендеуі. Еріген зат-ң мольдік үлесіне тең, яғни еріген зат-ң моль санын еріген зат пен еріткіштің мол санд-ң қосындысына бөлгенге тең.

Мұндағы: -таза ерітк-ң қаныққан бу қысымы. N, n берілген зат пен еріткіштің моль сандары.

Ерітінд-ң қатуы мен қайнауын зерттеп, Рауль мына заңд-ды ашты.

Ерітінд-ң қайнау темп-ң жоғарылауы мен қату темп-ң төмендеуі еріт-ң молялдылығына тура тәуелді.

Δt_қату=Km Δt_қайнау=Em

E ж/е K – эбулиоскопия-ң (қайнау) және криоскопия-ң (қату) тұрақтылары олардың мәндері еріткші табиғатына байл-ты затт-ң молялдық конц-сы.

Гемолиз – сыртқы ортаға гемоглобин шығып, еріт-ң қызыл түске боялуы.

2. Олиго- және полисахаридтер, жіктелуі. Дисахаридтер. Дисахаридтердің (мальтоза, целлобиоза) түзілуі және құрылысы, циклотізбекті таутомерия. Дисахаридтердің (мальтоза, целлобиоза) тотықсыздандырғыш қасиеттері. Дисахаридтердің гидролизі.

.Олигосахаридтер - құрамында 2,3,4,5,...10 моносахаридтер болатын көмірсулар тобы . Дисахаридтер: мальтоза, сахароза, лактоза; трисахаридтер, т.б. Полисахсридтер - моносахаридтердің қалдығы 10-нан жоғары болады.Полисахаридтердің 2 тобы бар: 1. Гомополисахаридтер: крахмал, гликоген. 2. Гетерополисахаридтер: гетерогликондар, гиалурон қышқылы, хондроитинсульфат, дерматансульфат, кератонсульфаттар. Гетерополисахаридтер. Көмірсулардың маңызды бұл топтарының өкілдеріне хондроитинсульфаттар, гиалурон қышқылы, гепарин т.б. жатады.

І. Гиалурон қыш.

ІІ. Қышқылдық гликозамингликандар:

А. Хондроитин-4-сульфат фор

Б. Дерматан-4-сульфат фор

ІІІ. Гепарин