2. Зейін туралы жалпы ұғым. Зейін түрлері

Зейін дегеніміз адам санасының белгілі бір объектіге бағытталып,оның айқын бейнелеуін қамтамасыз ететін психологиялық процесс.Зейін үш түрі бар:Ырықсыз зейін адам алдында мақсат қоймай ақ қоршаған ортадағы тітіркендіргіштердің әсерінен адам санасының белгілі бір объектіге еріксіз аударуы.Мысалы: өткір иіс,оқыс дыбыс,ашық түстер.Ырықты зейін адам өз алдына мақсат қойып,қандайда ерік жігер күшін жұмсап заттарға саналы түрде көңіл аударады.Мысалы: емтиханға дайындалу,сабаққа дайындалу.Үйреншікті зейін алғашқыда ырықсыз зейінді қажет ететін кейіннен автоматизмге айналатын зейін.Мысалы:машина жүргізу.Зейін – бұл психикалық іс-әрекеттің бағытталуы мен шоғырлануы. Осы әрекеттің таңдамалылығы мен сақталуы оның бағыттылығын танытса, ал сол әрекетті тереңдей танумен басқаларын елемеу – зейіннің шоғырлылығын білдіреді. Бұл анықтамадан болатын қорытынды - зейін өз өніміне ие емес, ол тек басқа психикалық үдерістердің нәтижелілігін көтеру қызметін атқарады.Зейін сана қызметінің іске асуын қамтамасыз ете отырып, сыртқы әсерлерді бөлшектейді, нақты сәттегі мәнді ықпал бірліктерін ажы­ратады және оларға аса жоғары аналитик-синтетикалық күштерді шоғырландырады. Осыдан сана айқын да анық деңгейге көтеріліп, қажетті бағыт-бағдар алады.У. Джемс зейіннің келесі түрлерін қарастырады: 1) сезімдік (сенсор­лы) және ақыл-естік (интеллектуалды); 2) тікелей нақты, егер нысан өздігінен көңіл тартатын болса, және туынды (жанама); 3) ырықсыз не енжар, күш жұмсауды қажет етпейтін және ырықты (белсенді) – ерік қосумен болатын.Егер іс-әрекет адамды қызықтыратын болса, ырықты зейін үйреншікті зейінге өтеді де, енді ерік күші тіпті қажет болмай қалады. Ырықта зейін сияқты бұл зейін түрі белсенді сезімімен, мақсат бағдарлылығымен және ниеттілігімен ерекшеленеді. Аталған үш зейін түрлері өзара ауысып, іс-әрекет бабына, мақсатына орай қызмет жасауы мүмкін.

3. Дидактика туралы ұғым, оның міндеттері.

№ емтихан билеті

1. Инфоматика сабағының ерекшеліктері

1. Мектеп информатикасы – мектептегі ең жас әрі проблемалы пән. Оның басты проблемасы – информатиканы оқыту әдістемесінің аяғына дейін әзірленбегендігі болып табылады. Информатика математика, физика және т.б. пәндердің оқу әдістемелерін пайдалана алмайды, себебі мазмұны жағынан да, оқу мақсаттары жағынан да метептегі пәндермен сәйкес келмейді, бірақ математика, физика және информатика пәндерімен ұқсас тұстары бар. Мұндай ұқсастық оқу материалын (теория – тапсырмаларды орындау) ұйымдастыру тәсілінде де, оқыту әдістемесінде бары анық, себебі 80-жылдары осы пәнді математиктер, физиктер, кәсіби программистер, ҒЗИ2 ғылыми қызметкерлері оқыта бастағыны рас.

2. Информатиканы оқыту кезінде орындалатын тапсырмалар физика, математика, астрономия және т.б. пәндік салалардың білімдеріне жатады, осыған байланысты информатиканың пәнаралық сиипаты бар.

3. Мемлекеттік стандарттың1, бірыңғай бағдарламалардың, жалпы қабылданған терминологияның ұзақ уақыт бойы болмауы;

4. Мектептегі және жоғарғы оқу орындарындағы информатика курстарының арасындағы айырмашылықтың көмескілігі;

5. Информатиканың қарқынды дамуына байланысты мұғалім компьютерлік периодика, Интернет желісі ресурстарын және т.б. материалдарды тұрақты түрде пайдалануға тәуелді.

6. Оқушылардың ЭЕМ-де жүйелі түрде жұмыс істеуі оқу материалын практикалық игеруінің негізі болып табылады. Оқушылардың өздік жұмысының мәні артады, себебі олар көп уақытын дербес компьютермен жұмыс істеуге жұмсайды.

7. Дербес компьютер зерттеу нысаны ретінде пайдаланылады: негізгі білім мен ДК-мен (құрылғылар, операциялық жүйе, ақпаратты іздеу әдістері және т.б.) жұмыс істеу дағдысы қалыптасады.

8. Информатиканы оқытуда өзіне ғана тән проблемалар бар, компьютер зерттеу нысаны бола тұра, бір уақытта оқыту құралы болып табылады. Отбасылардың материалдық және мәдени деңгейіне байланысты оқушылардың үй жұмыстарын орындауда, өз қызығушылықтарын қанағаттандыруда компьютерді пайдалану мүмкіндіктері әртүрлі , бұны оқу үрдісін ұйымдастыру кезінде ескерген жөн.

9. Компьютерде жұмыс істеу уақыты 10-30 минуттан аспауы тиіс (оқушылардың жас ерекшелігіне байланысты), оқушылар әр жұмыс орнында бір-бірден отыруы керек.

10. Компьютерлік техника әрдайым жеткіліксіз екені бәріне мәлім, сол үшін шағын топтарды (бір компьютерге 1-2 оқушы) біріктіру керек2.

11. Компьютерді оқыту құралы және аспабы ретінде пайдалану санитариялық-гигиеналық нормалар мен шектеуліктерді ғана емес, компьютерлік және компьютерлік емес оқу әдістерін үйлестіруді талап етеді.

12. Информатика пәні бойынша білімі мен дағдыларын оқушы кез келген мектеп пәні сияқты сабақта ғана алмайды, бірақ мектеп

информатикасынан алған білімі бірден көрінеді. Сол себепті, информатиканы білімі мен дағдылары әртүрлі деңгейдегі оқушыларға оқыту мәселесі алға шығады (мысалы, математика немесе химия сабақтарында: «мен бұны білемін!», «бұны мен курста өткенмін!» және т.б. деп айқайлаған оқушыны елестету мүмкін бе?)

13. Толыққанды бақылау жүргізіп, бағалар қою үшін сағат саны жеткіліксіз болғандықтан, тестілерді, жазбаша жұмыстарды, жеке тапсырмаларды (баяндамалар, рефераттар, шығармашылық жобалар және т.б.) қолданған жөн.

14. Басқа пәндерге қарағанда, информатиканы оқыту үрдісі әртүрлі өзара байланысты қосымша жүйелермен сипатталады: мұғалім – оқушы; оқушы – ДК; оқушы – ДК – оқулық; мұғалім–оқушы–ДК және т.б.

15. Дәстүрлі сабақтарда еркін әңгімелесуді және орын ауыстыруды ұнататын оқушыларға, информатика пәнінен сыныптан тыс алуан түрлі формалы сабақтарды (жас программистердің жазғы мектебі, олипиадалар, компьютерлік клубтар және т.б.) өткізу маңызды. Осы кезде оқушылардың жасаралық байланыстардың дамуы байқалады, кейде төменгі сынып оқушысы өзінен жасы үлкен оқушыға кеңес берсе, кейде оқушының мұғалімге кеңес беруін көруге болады.

16. Информатика сабақтарында үлгерімі жоғары оқушылардың мұғалімнің көмекшілері ретінде табысты жұмыс атқарып, білім алу және оны бақылаудың түрін құруға болады.

17. Жалпы, информатика сабақтарына жас шамасы әртүрлі оқушылар қызыға барады, себебі компьютер пәнді оқытудың ынталандырғыш күші болып табылады. Бірақ компьютердің адам өмірінің көптеген саласына енуі осы қызығушылықты төмендетеді.

Информатика оқу-тәрбиелік үрдісте кибернетикалық және педагогикалық идеялар үйлесімділігінің маңыздылығын білдіреді, ол оқушылар ұжымына басшылық етудегі басқарушы мүше, мұғалімнің орнын өзгертіп, мүмкіндіктерін арттырып қана қоймай, басқару функциясын, сапаны диагностикалау және игеру деңгейінің, оқу үрдісіндегі кері байланыстың рөлін күшейтеді. Мұғалім көбінесе оқушылардың өзіндік танымдық әрекетін және шығармашылық мүмкіндіктерін қалыптастыруға баса назар аударады.