3. Мағжан Жұмабевтың педагогика ғылымына қосқан үлесі.

№ емтихан билеті

1. Информатика кабинетінің жұмысын ұйымдастыру. Информатика кабинетінде жұмыс істеу ұзақтығы. Есептеуіш техника кабинетіндегі қауіпсіздік ережесі.

Информатика кабинетінің жұмысын ұйымдастыру

Информатика кабинетіндегі жұмысты ұйымдастыру үшін мектеп директорының бұйрығымен информатика мұғалімдерінің ішінен информатика кабинетінің меңгерушісі тағайындалады.

Кабинет меңгерушісі кабинетті жабдықтау, мұғалімдер мен оқушылардың есептеуіш техника құралдарын пайдалану жұмыстарын, информатика және басқа оқу пәндерін оқытудағы ақпараттық технологияны ұйымдастырушысы болып табылады. Мектептің оқу жоспарына сәйкес кабинетті жабдықтаудың алдағы уақыттағы жоспарын жасайды.

Сонымен қатар, оқу-әдістемелік көрнекі құралдармен және оқыту техникалық құралдарымен толықтыру шараларын, кабинеттегі бар жабдықтар мен есептеуіш техника құралдарының сақталуын жауапкершілікпен қарайды.

Кабинет меңгерушісі инвентеризациялық жазу журналын жүргізуге, жабдықтардың қолдануға әрқашан даяр тұруын, ЕТ-ның профилактикалық техникалық қызмет көрсетуінің өз уақытында және ұқыпты болуын, ДЭЕМ-ның істен шығу жағдайында оларды тіркеу және жөндеуін ұйымдастыру, информатика кабинетінде санитариялық-гигиеналық талаптар мен қауіпсіздік техникасына қойылатын талаптарды қолдауды өз жауапкершілігіне алады [17, 28].

Кабинет меңгерушісі информатика кабинетінде оқушылармен өткізілетін оқу, үйірме, қосымша сабақ және басқа сабақтарды жоспларлауға қатысады; сабақтың барлық формалары мұғалімнің қатысуымен өтуі міндетті. Кабинет меңгерушісі информатика кабинетінде сабақ өткізетін мұғалімдердің алғашқы және мерзімді қауіпсіздік техникасы жөніндегі нұсқауын өз уақытында жүргізуін қадағалауды жауапкершілігіне алады.

Оқу-әдістемелік семинар – мектептегі ЕТК кабинеті қызметін ұйымдастырудың маңызды түрі екені дәлелденген тәжірибе. Оның жұмысына информатика мұғалімдері ғана емес, басқа пән мұғалімдері де тартылады. Семинар оқытуда жаңа ақпараттық компьютерлік технологияларды (АКТ) қолдану тәжірибесін таратуды, жаңа бағдарламалық құралдармен таныстыруды, мұғалімдерге ЭЕМ-де жұмыс істеу кәсіптік негіздерін оқытуды, оқушылармен сыныптан тыс жұмыстардың негізгі бағыттарын талдауды және т.б. тарату үшін ұтымды қолданылуы мүмкін. Семинар жұмысының бағыты әртүрлі, яғни мұғалімдердің ақпараттық мәдениетін жетілдіру шарасы бойынша өзгеруі ықтимал.

Алғашқы нұсқауда мұғалім оқушыларды кабинеттегі тәртіп ережелерімен, қауіпсіздік техника ережелерімен және еңбек гигиенасымен, жұмыс кезінде кездесіп қалатын қауіпті кезеңдер және оған сәйкес сақтану шараларымен таныстырады. Алғашқы нұсқау лекция, әңгімелесу түрінде өткізіледі.

ЭЕМ-де жұмыс істеу алдындағы нұсқау алғашқы нұсқауды толықтырады, оның мақсаты оқушыларды жұмыс орнын дұрыс ұстап және ұйымдастыру талаптарымен, қауіпсіз жұмыс әдістерімен және қорғаныс құралдарын қолдану ережелерімен, нақты жұмыс кезінде мүмкін болатын қауіпті кезеңдермен, жұмыс атқарушының өз жұмыс орнындағы міндеттерімен, сонымен қатар, қауіпті жағдайлар туғанда өзін-өзі ұстау ережесімен таныстыру болып табылады.

Информатика кабинетінде жұмыс істеу ұзақтығы

Компьютерлік кабинеттерді жабдықтауда және қолданғанда бейнедисплейлік терминал (БДТ) және ДК-мен жұмыс істеу кезінде адамға қауіпті факторлардың қолайсыз әсер етуінен сақтап қалу үшін санитариялық ережелер мен нормаларды қатты қадағалау өте маңызды болып табылады.

Балалар денсаулығына қатысты болғандықтан, БДТ және ДЭЕМ-мен жұмыс істеудің зияндылығы өзекті мәселе болып табылады. Бірақ бұл мәселе мұғалімнің өзінің денсаулығы ғана емес, сонымен қатар, білім беру процесінде компьютер құралдарына қатысты қатысушылар үшін де маңызды.

Сондықтан мемлекеттік нормативтік акт талаптарын жақсы біліп қана қоймай, сонымен қатар, жекеше алғанда, ғимараттың орналастырылуын және ЕТК-ны жабдықтауды және оқушылардың оқу әрекетін ұйымдастыру нұсқауларын қатал сақтауды, яғни онда жазылған барлық жағдайларды жан-жақты барынша сақтау керек. Осы құжаттың кейбір нұсқауларына көңіл аударып кетейік.

Санитариялық ережелер мен нормативтерге сәйкес жалпы білім беретін мектептерде мұғалімдер үшін дисплей сыныптарында және информатика кабинеттерінде жұмыс істеу ұзақтығы күніне 4 сағаттан аспауы керек, ал кабинеттерде БДТ және ДЭЕМ-мен оқу процесіне қызмет көрсететін инженерлер үшін жұмыс ұзақтығы күніне 6 сағаттан аспауы керек. Жұмыс күніндегі жүктемені азайту үшін жұмыста қосымша үзілістер беріледі.

БДТ-да оқушылардың үздіксіз жұмыс істеуі олардың жастарына байланысты, ол мына рұқсат етілген уақыттардан аспауы керек:

1) 1-сынып оқушылары үшін – 15 минут;

2) 2 - 3-сынып оқушылары үшін – 20 минут;

3) 4 - 5-сынып оқушылары үшін – 25 минут;

4) 6 – 8-сынып оқушылары үшін – 30 минут;

5) 9 – 11 (12)-сынып оқушылары үшін –35 минут.

БДТ мен ДЭЕМ-да жұмыс жасағанда жоғарыда белгіленген жұмыс ұзақтығынан асып кеткен жағдайда көзге жаттығулар кешенін, ал әрбір сабақтан кейін үзілісте – жалпы шаршаудан сақтану үшін физикалық жаттығуларды1 жасау керек.

Х-ХІ сынып оқушылары үшін БДТ жэне ДЭЕМ қолдану сабақтарының саны аптасына 2-ден, ал басқа сыныптар үшін 1 сабақтан аспауы керек.

БДТ және ДЭЕМ-қолданып үйірме сабақтарын өткізу аптасына екі реттен артық болмауы керек, жалпы мынадай ұзақтықта:

- II-V сынып (7-10 жас) оқушылары үшін 60 минуттан аспауы керек;

- VI және жоғары сынып оқушылары үшін 90 минуттан аспауы керек;

- Санитариялық-гигиеналық талаптар факторы ЕТК-да оқу процесін ұйымдастыруға, информатикадан әрбір сабақ құрылымына қатаң шектеулер қояды, сондықтан ол жоспарлауда ескерілуі тиіс.

Есептеуіш техника кабинетіндегі қауіпсіздік ережесі

Есептеуіш техника кабинетінде жұмыс жасау кезінде техника қауіпсіздігін сақтау оқушылар мен мұғалімдердің негізгі міндеттерінің бірі болып табылады.

Аталған міндетті орындауда оқушы төмендегідей:

1) жалпы ережелерді;

2) дербес компьютерде жұмыс жасау алдындағы ережелерді;

3) жұмыс жасау кезіндегі ережелерді;

4) апаттық жағдайдағы ережелерді;

5) жұмыс соңындағы талаптар мен ережелерді білуге тиіс.