26. Бассүйек нервтері ядроларының ромбтәрізді шұңқырдағы проекциясы

XII жұп-тіласты нерві, n.hypoglossus, ромбтәрізді шұңқырдың ең төменгі бөлігінде, trigonum n.hypoglossi-дің тереңінде орналасқан, бір қозғалтқыш ядросы бар.

XI жұп - қосымша нерв, n.accessorius, екі ядросы бар (екеуі де қозғалтқыш), біреуі жұлында орналасқан, nucleus n.accessorii деп аталады. Екіншісі Х және IX жұп нервтер ядроларының төменгі жағасы, nucleus ambiguus деп аталады. Ол сопақша мида олива ядросынан дорсалатералды орналасады.

X жұп- кезбе нерв, n.vagus үш ядросы бар:

1. Сезімтал ядро, nucelus solitaries, тіласты нерві ядросымен қатар, -trigonum n.vagi-дің тереңінде орналасқан.

2. Вегетативті ядро, nucleus dorsalis n.vagi сол аймақта орналасқан.

3. Қозғалтқын ядро nucleus ambiguus (қосарлы ядро) IX жұп ядросымен ортақ formatio reticularis–те, nucleus dorsalis-тен тереңдеу орналасқан.

IX жұп – тіл-жұтқыншақ нерві, үш ядросы бар:

1. Сезімтал ядро, nucelus solitaries, тіласты нерві ядросынан латералды жатады.

2. Вегетативті (секретті) ядро, nucleus solivatorius inferior, төменгі сілекей бөлетін ядро; оның жасушалары сопақша мидың formation reticularis-де nucleus ambiguous пен олива ядросы аралығында шашырай орналасады;

3. қозғалтқын ядро, n.vagus және n.accessorius-пен ортақ nucleus ambiguus;

VIII жұп – кіреберіс-ұлу нерві, n.vestibulocochlearis, area vestibularis аймағында ромбтәрізді шұңқырдыңң латералды бұрыштарында проекцияланатын көптеген ядролары бар. Ядролар нервтің екі бөлігінде сәйкес екі топқа бөлінеді. Нервтің бір бөлігі, pars cochlearis, ұлу немесе меншікті есту нервінің, екі ядросы бар: а) артқы ядро nucleus cochlearis dorsalis және 2) алдыыңғы ядро, nucleus cochlearis ventralis, бұл аталған артқы ядродан латералды және алдына қарай орналасады. Нервтің басқа бөлігі, pars vestibularis кіреберіс немесе тепе-теңдік нерві, оның төрт ядросы бар:

1. медиалды – негізгі ядро;

2. латералды;

3. жоғарғы;

4. төменгі;

Адамда төрт ядроның болуы, филогенездік ерте кезеңдерінде балықтарда бірнеше жеке қабылдаушы тепе-теңдік аппараттары болғанын көрсетеді.

VII жұп – бет нерві, n.facialis, көпірдің formation reticularis partis dorsalis–інде орналасқан бір қозғалтқыш ядросы бар. Одан шығатын нерв талшықтары өз жолында көпірдің қалың қабаты арасында ромбтәрізді шұңқырда, colliculus fasialis түрінде томпайып шығып тұратын ілмек түзеді.

Өз жолында бет нервімен тығыз байланысқан аралық нервтің, n.intermedius, екі ядросы бар.

1. Вегетативті (секретті) ядро, nucleus solivatorius suoerior (жоғарғы сілекей бөлетін ядро) көпірдің formation reticularis–інде бет нерві ядросынан дорсалды орналасқан

2. Сезімтал ядро-nucleus solitarius

VI жұп – әкететін нерв, n.abducens, оның бет нерві ілмегінде орналасқан бір қозғалтқыш ядросы бар, сондықтан ромбтәрізді шұңқыр бетіндегі, colliculus facialis, осы ядроға сәйкес келеді.

V жұп – үшкіл нервтің, n.trigeminus, төрт ядросы бар.

1. Сезімстал ядро, nucleus pontinus n.trigemini, көпірдің жоғарғы бөлімінің дорсолатералды бөлігінде проекцияланады;

2. Жұлындық ядро, nucleus spinalis n.trigemini алдыңғы ядроның сопақша ми арқылы жұлынның мойындық бөліміне дейін өтетін жалғасы болып табылады, бұл жерде артқы мүйіздерінің gelatinosa-сына жанасады;

3. Қозғалтқыш ядро, nucleus motorius n.trigemini (шайнау ядросы) сезімтал ядродан медиалды орналасқан;

4. Ортаңғы милық ядро, nucleus mesenncephalicus суқұбырдан латералды жатады. Ол шайнау бұлшықеттері мен көз алмасы бұлшықеттері үшін проприоцептивтік сезімталдық ядросы болып табылады.

27. Тіл-жұтқыншақ (IX жұп) нервінің анатомиясы.

Тілжұтқыншақ нерві сезімтал дәм сезгіш және секретолы талшықтардан тұрады. Сезімтал бөлігі үш нейроннан тұрады. Бірінші нейрон жасушасы мойындырық саңылауы аймағында жоғарғы және төменгі түйіндерде (gangl. jugularae superius и inferius) орналасқан. Екінші нейрондар таламуста орналасқан. Үшінші нейрон таламуста басталып, ішкі капсуланың артқы аяғының 3/1 бөлігінен өтіп, постцентральді иірімнің төменгі бөлігіне барады.

IХ нервтің орталық қозғалтқыш ядросы прецентральді иірімнің төменгі бөлігінен қыртысты-ядролы жолдың құрамында басталып, қос ядрода (nucl.ambigus, «қосылған, біріккен» ядро, X жұппен қосылған) өз және қарсы бетінде аяқталады. Қос ядродан бас ми қаңқасын мойындырық тесігі арқылы шығады және жұтқыншақтың жоғарғы бөлігін көтеретін біз-жұтқыншақ бұлшықетін иннервациялайды. Тіл жұтқыншақ нерві ми затынан олива және мишықтың төменгі аяқшасынан бірнеше түбіршік арқылы шығады. Түбіршіктер бір бағанаға бірігіп, мойындырық саңылауы арқылы бас қаңқасынан шығып тіл түбіріне барады. Оның негізгі тармақтары дабыл нерві, жұтқыншақ және тіл тармақтары болып табылады.

Дабыл нерві (n.timpanicus) дабыл қуысын, емізікше тәрізді өсіндінің қуыстарын және евстахий түтігін иннервациялайды.

Жұтқыншақ тармағы (r.r.pharyngei) жұтқыншақтың шырышты және бұлшықетін иннервациялайды.

Тіл тармағы (r.r.lingvalis) тілдің артқы 3/1 бөлігінің дәм сезу иннервациясы қамтамассыз етеді.