2. Ақпан революциясынан кейін құрылған саяси партиялар мен ұйымдарға талдау жасаңыз.

Жауабы: Тыл жұмысшыларының орыс жұмысшыларымен, солдаттармен қарым-қатынаста болуы олардың саяси санасының өсуіне ықпал етті.

Олар туған жерлеріне түрлі саяси патриялардың мүшесі болып оралды.

• Верныйда -“Қара жұмысшылар одағы” (жетекші Жүсіп Бабаев).

• Сергиопльде(Аягөз) - “Солдаттардың орыс мұсылман ұйымы”.

• Петропавлда -“Жас арбакештер одағы”.

Жастар ұйымдары құрылып, белсенді жұмыс жүргізілді:

• Әулиеата мен Меркеде -“Қазақ жастарының революцияшыл одағы”.

• Ақмолада -“Жас қазақ” ұйымы.

• Петропавл -“Талап” ұйымы

• Спасск зауытында -“Жас жүрек” ұйымы.

Қазақ зиялылары құрған қозғалыстар:

• 1905 жылы - “Алаш” қозғалысы.

• 1917 жылы - “Алаш” партиясы.

Әлеуметік негізгі – капиталистік даму жолына бағыт алған зиялылыр.

Мақсаты:

1. Қазақ халқын отарлық езгіден азат ету.

2. Автономиялық саяси ұйым құру.

Бағыты – реформистік капитализм жолы.

Жетекшісі – Әлихан Бөкейханов (1869-1937 жылдар, Шыңғыс хан ұрпағы, Ресей либералдық-демократиялық қозғалысының қайраткері, бұрынғы кадет партиясының мүшесі). Мүшелері: А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Ш.Құдайбердиев, М.Тынышпаев, Ғ.Қарашев, С.Торайғыров, Х.Ғаббасов, Ә.Ермеков, ағайынды Досмұхамедовтар. Алаш партиясы жетекшілері Қазан төңкерісін және Қазақ мемлекеттігін кеңестік негізде құру идеясын қабылдамады.

Себептері:

1. Қазан төңкерісіне дейін Қазақстанның дамуына өз көзқарастарын білдіріп, бағдарламаларын насихаттады.

2. Федеративтік Республикаға кірген әр мемлекет басқа мемлекеттермен өз бетінше жұмыс істей алады деп санады.

3. “Алаш” партиясы ақиқат жағында болды.

4. “Алаш” партиясы социал-демократтардың меньшевиктік тобының бағдарламасын қолдады.

• 1917 жылғы сәуір – Қазақтардың Жетісудағы олыстық съезі. Қаралған мәселелер:

• Халықты азық-түлікпен жабдықтау;

• Өзін-өзі басқару;

• Сот ісі;

• Білім беру және ағарту ісі;

• Аграрлық мәселе;

• Босқындарды Қытайдан қайтару;

• Қазақ-орыс қатынасын реттеу.

3. Тың және тыңайған жерлерді игерудің жағымды және жағымсыз жақтарын кесте бойынша толтырыңыз.

Тың және тыңайған жерлерді игеру

Нәтижелері

Жағымсыз жағы

Тың игеруге байланысты совхоздарға көбінесе тозған, бүлінген тракторлар мен комбайндар, ауыл шаруашылық техникасы жіберілді.

Экологиялық жағдай күрт нашарлады. Аса көп территория жыртылып, нәтижесінде көп жерлер тіршілікке жарамсыз болып қалды. Топырақ эрозияға ұшырап, жердің құнарлылығы азайды.

Мал шаруашылығының дамуы артта қалды. Миллиондаған гектар жерлер жыртылғандықтан, малдың жайылымы, жемшөп дайындайтын жерлер азайды. Мал шаруашылығының шығынға ұшырауынан ет, сүт өнімдерінің көлемі де азайды.

Қазақ халқының ұлттық ерекшеліктері аяққа тапталды. Тың игерушілер арасында қазақ халқының ұлттық намысын қорлайтын теріс пікірлер тарады. Тың игеру жылдары қазақ халқының салт-дәстүрлері, мәдениеті, ұлттық руханияттары ескерілмеді. Қазақ мектептері, балабақшалар, қазақ тіліндегі газет-журналдар азайды. Қазақ тілінің қолданылу аясы тарылды. Тың игеру жылдары келген 2 миллионға жуық басқа ұлт өкілдеріне берілген артықшылықтар қазақ халқын менсінбеушіліктің көрінісі болды.

Жағымды жақтары

 Тың игеру Қазақстанда ерекше қарқынмен жүргізілді. Қазақстанда егістік жерлердің көлемі артты. Астық өндіру көлемі жөнінен Қазақстан одақта 2-орынға шықты. Соның арқасында Қазақстан Орта Азия мен Сібірді, Оралды астықпен қамтамасыз етті. Тың игеру жылдарында Қазақстан көп ұлтты, интернационалдық елге айналды. Қазақстан жерінде көптеген тұрғын үйлер, құрылыстар, мәдени обьектілер салынды. Он мыңдаған шақырым жолдар төселді.

3-билет