7. Артериялық қан кету анықтамасы,белгілерін сипаттаныз.

Артериялық қан кету жүректен ағза мен ұлпаларға қан баратын  ең ірі тамырлардан аққан қанды айтамыз. Артериялық қан кету адамдар үшін өте қауіпті.артериялық тамыр жараланғанда, қан жоғары атқылап,шапшып ағады. Қанның түсі- шымқай қызыл. Қансырау көп уақытқа созыла, қан шапшуы әлсірей бастайды.қан тамырдың қиылған өзегінің бірінен ғана ақса, кейде қиылған өзегінің екі жағынан да ағуы мүмкін. Мысалы- ұйқы тамыры жараланса, қан қиылған тамырдың екі шетінен де шапшып тұрады.

8. Веналық қан кету анықтамасы,белгілерін сипаттаңыз.

Вена қан тамыры жараланса, қан шапшымайды, жайлап,біркелкі ағады, түрі қошқыл-қызыл. Қан жараланған тамырдың тек төменгі шетінен ғана ағады. Жүрекке жақын, кеуде қуыстарындағы қан тамырлары жараланса, қауіпті жағдац тууы мүмкін. Яғни жараланған тамырға ауа кіріп, ауа эмболиясы атты жағдай туып, адам өлімге шалынуы ықтимал. Сол себептен кеуде төңірегіндегі жараны тез арада матаменжауып, кеудеге ауа кірген болдырмау керек. Веналық тамыр жараланғанда қан ағуы өз бетімен тоқтайды, немесе жараланған аяқ- қолды көтерсе, қан тоқтату үшін соның өзі жеткілікті.

9. Капилярдан қан кету анықтасы,белгілерін сипаттаңыз.

Капиллярлық қан кету белгілері. Жараның барлық жерінен ақырын қан кетуі – капиллярлық қан кетудің көрсеткіші. Осындай кішкентай жара кезінде, бұндай қанды тоқтау, егер науқас қанының дұрыс ұйымауынан (гемофилия) үлкен қиындық тудырады.

Капиллярлық қан кету кезінде көмек. Басып тұратын таңбаны салыңыз. Егер сіздің қобдишаңызда губка болса, оны жараға салу қажет, одан кейін басып тұратын таңбаны жасау керек. Егер ондай губка болмаса, онда жараға бірнеше қабат мәрліні салады, ол басып тұратын таңбаны қадағалайды.

Егер жара аяқ-қолда болған жағдайда, оған жоғары жағдай жасау керек және қалыпты жағдай мен суықты (мұзбен) қамтамасыз ету қажет.

11. Адамның өмір және өлім белгілерін атаңыз.

Адамның өмір және өлім белгілері

Өмірлік белгілері:

• Жүректің соғуы: көмек көрсеткенде қолды немесе құлақты кеуденің сол жақ төменгі бөлігі емізік тұсында тыңдаймыз;

• Шынтақ буынының ішкі жағынан және мойыннан пульсация анықталады;

• Кеудеде тыныс әрекетінің болуы мұрынға айнаны жақындатқанда дымқылдануы немесе мұрынға мақтаны жақындатқанда қимылдауымен анықталады;

• Қарашықтың жарыққа реакциясының болуы;

• Өмірлік белгілерінің болуы дәлелденгенде, шұғыл көмек көрсетіп науқастың өмірін құтқару керек.

• Өлім белгілері.

• Күмән туғызатын өлім белгілері және айқын мәйіттік белгілер болып бөлінеді.

• Күмән туғызатын белгілер: дем алмайды, жүрек соғуы анықталмайды, инеге тері реакциясы болмайды, қарашық қатты жарыққа реакциясы теріс мәнді болады.

• Қарашық құрғамайды.

• Айқын мәйіттік белгілер: қабақтың қараюы, көзді қолмен басқанда қарашықтың құрғақ және мысық көзі сияқты болуы. Мәйіттік белгілер пайда болады. Ол өлген соң 1-4 саған аралығында басынан басталады, дененің мұздауы, мәйіттік дақтар пайда болады.

12. Қан кету кезіндегі артерияны саусақпен басудың анатомиялық нүктелерін сипаттаңыз.

Бұл әдіс әлдеқайда оңай,әрі тез орындалады.Қансыраудың қысқа мерзімге тоқтатуға қолданылады(тамырды 15-20 минуттан артық басу мүмкін емес».Содан кейін,басқа гемостаз әдісін артерия беткей және сүйек құрылымдары мыналар,ұйқы артериясы-Vİ мойын омыртқасының бүйір өсіндісі,бұғана асты артериясы –I қабырға,иық артериясы –тоқпан жіліктің ішкі беті,сан артериясы-қасаға сүйегі. Қан тамырдың 2 қолдың бас бармақтарын бірінің үстіне бірің қою арқылы немесе алақан жане жұдырықпен қысуға болады.Бұғана асты артериясын қысу қиынға түсетіндіктен,қолды артқа қатты тарту арқылы тоқтатуға болады.Осы кезде бұғанаасты артериясы бұғана мен I қабырға аралығында қысылады.Жарадағы тамырды саусақпен басуды хирургтар операция кезінде қанды біржолата тоқтатар алдында,шұғыл жағдайларда қолданады.

Әрбір ірі артерия үшін белгілі бір анатомиялық нүктелер болады:

1. Иык алды жарасы кезінде - артерияны иықтың ішкі жағынан басады;

2. Балтырдан қан кеткенде - тізе асты артериясын басады (бас бармақпен тізе буынын алдыңғы жағын ұстап, ал қалған саусақпен тізе асты шұңқырындағы артерияны тауып, сүйекке басады);

3. Сан жараланғанда - сан артериясының шап астындағы жоғарғы жағын жұдырықпен басады;

4. Бастағы жарадан қан кеткенде - жара жақтағы самай артериясын басады (артерия құлақтың жанынан өтеді, оны тамыр соғысы арқылы анықтайды);

5. Беттен қан кеткенде - жақ артериясын басады (ол мойыннан бет пішіндеріне қарай жүреді және жақтың төменгі шеті арқылы оның бұрышы мен иек арасында иіледі);

6. Мойындағы жара кезінде - жара жақтағы және одан төмен ұйқы артериясын басады (трахея жанында);

7. Иық үстіндегі, иық буынына жақын немесе қолтық айналасындағы жара кезінде бұғана асты артериясын бұғана астындағы шұңкырға (бірінші қабырғаға) басады, кейін аяқ- қолға бұрау немесе жгут салады;

8. Білек жараланса - онда қанды  тоқтату үшін артерияны иық сүйегіне, қолтық жағынан қатты қысып  басады;

9. Артериялық қан сирақтан ақса - тізе шұнқырындағы күре тамырды қысады;

10. Самай күре тамырын  бас бармақпен, құлақтың алдынан, самай сүйегіне басады;

11. Ұйқы күре  тамырын зақымдалған жерден мойын омыртқасына қысады;

12. Бұғана асты тамырды - бұғананың астындағы шұнқырда, бірінші қабырғаға қысады;

13. Кәрі жіліктің күре тамырын - бас бармақтың білезігінің жанындағы сүйекке басады;

Шаптың төңірегіндегі санның күре тамырын түйілген жұдырықпен сан сүйегіне қысады таңғышпен қатты таңып  тастау.