6. Салыстырма мәнді сөйлемдердің жасалу жолдарын көрсетіңіз.

Салыстыру – бұл екі объектіні салыстыру үшін қолданылатын бейнелі құрылым. Салыстыру – бұл екі зат арасындағы ортақ қасиетті табу. Сөйтіп бір объектіні екінші объектімен салыстыру.

Салыстыру мәнді құрылымдар құбылыс не затты екіншісімен салыстыру арқылы оның сөйлемдегі негізгі ерекшеліктерін көрсетеді немесе мағынасын (ұғымын) түсінуге көмектеседі.

Салыстыру – айтар ойды айқындайды, сөзді байытады, оны ереше бейнелі етеді. 

Объекті арасындағы айырмашылықтар мен ерекшеліктерді білдіру үшін қазақ тілінде сын есімнің салыстырмалы шырайы қолданылады. 

Салыстырмалы шырай келесі сөздермен тіркесте қолданылады: қарағанда, гөрі, менікінен, сенікінен, сіздікінен..., тәрізді, сияқты, секілді. Мысалы, Менің тауарымның бағасы сендердікіне қарағанда жоғарырақ.

6. Анықтауыштық қатынасқа бес сөйлем құраңыз.

Анықтауыштық қатынас

Матасу,  қабысу

Кімнің? Ненің? Қандай? Қай? Қанша? Неше? Нешінші?

Адамның өмірі, екінші мамандық, уылжы

6. Пысықтауыш қатынасқа бес сөйлем құраңыз.

Пысықтауыштық қатынас

Меңгеру, қабысу, жанасу

Қашан? Қайдан? Қайда? Қалай? Не үшін? Не себепті? Не мақсатпен?

Кештете келді, бүгін келді, былтыр ғана жеңіп ем, қасақана кешікті, оқу үшін келді, т.б.

6. Кеңістік қатынасқа бес сөйлем құраңыз.

6. Ұғым, құбылысты сипаттайтын бес сөйлем құраңыз.

Квалификация – латын тілінде qualis –сапасы бойынша қандай және facio – жасаймын деген ұғымды білдіреді. Ол төмендегідей мағынада қолданылады: 1) қызметкердің кәсіби машығының түрі мен дәрежесі, оның белгілі бір жұмысты орындауына қажетті білімінің, шеберлігі мен дағдысының болуы (мысалы, диплом, атағы мен дәрежесі); 2) белгілі бір жұмыстың қиындығы, дәлдігі мен жауапкершілігіне берілетін сипаттама; 3) Зат пен құбылыстың қандай да бір категорияға, топқа жататынына берілетін сипаттама.  

6. Себеп-салдарлық қатынасты білдіретін бес сөйлем жазыңыз.

Себеп‑салдарлық қатынастар – тіл саласындағы өте маңызды ұғымдық категориялардың бірі. Оны тек синтаксистік бірліктер бере алады. 

Жай сөйлемдерде себептік мағына себеп пысықтауыш арқылы (сұрақтары: неліктен? Неге? не себепті? қандай себептен? не үшін?, кімі үшін? кім, не арқылы? қайткен соң?) беріледі. Мысалы: 2013жылғы Нобель сыйлығын анықтау апталығының алғашқы күні жасушадағы тасымалдау жүйесінің құпиясын ашқаны үшін(не үшін? не себепті?) үш бірдей америкалық  жеңімпаз деп танылды.

Ол билет алу үшін (не үшін? не себепті?)кассаға кетті. Алған тауарын өткізуге (неге? не себепті?) келді. Басқа да қаржы нарықтары сияқты валюта нарығы коммерциялық қажеттіліктерді өтеу үшін (не үшін?) пайда болды.

6. Сөз дәлдігіне қойылатын талаптарды жазыңыз, мысалдар келтіріңіз.

Сөз дәлдігі – сапаға қойылар талаптың бірі – сөзді тілдегі мағынасына қарай лайық қолдану. Яғни сөздің қолдану шырқын бұзбау. Тіл мәдениетінің бір саласы сөзді, сөз тіркесін, сөйлемді, мәтінді, мазмұн мен ойды орынды, нақты қолдану болып табылады. 

       Сөздерді өз мағынасынан сай қолданбау, дәлдіктен көз жазып қалу, әсіресе басқалардан гөрі дыбысталуы ұқсас, бірақ мағынасы әр басқа немесе бір түбірден тарап, дербес мағынаға ие болған сөздерді жұмсауда кездеседі. Мысалы: 1. Енесі сүйектерін сырқыратып орнынан тұрды (газет). 2. Жігіт жусан иісіне еліктеп, мас болғанын сезбеді (журнал). 3. Мүйізден зерделенген сандықтың құрсау қаңылтырлары ғана жатыр (журнал). Бұл жерде сырқыратып емес, сыртылдап, еліктеп емес елітіп, зерделенген емес зерленген.

          Біріншіден, дәлдікке қатысты мәселенің бірі, зат, құбылыс пен оның атауы сөз арасындағы байланысты жете тани алмаудан қате жібереді. Мысалы, газетте: «Біркелкі күздің аңқылдап алтын күрек желі есті» деген сөйлемдегі «алтын күрек» деген тіркес күзде емес, халық көктемде қарды ерітетін жылы жерді айтады.

          Екіншіден, дәл сөйлеуге қажетті шарттардың бірі – мағыналас сөздерді, олардың деректі, дерексіз ұғымды білдіретін түрлерін талғап, таңдап қолдана білуге баулу.

          Үшіншіден, сөз – белгілі бір зат пен құбылыс атауы. Сөзді білгенмен оның қандай затты, құбылысты белгілейтінін білмеген немесе шала-шарпы ғана білген студент дәлдіктен көз жазып қалады. Кейде осы аталғандар керсінше зат пен құбылыстың дәл атауын қалай аталуын білмеу, не оған мән бермеу сөз дәлдігінен жаңылуға себеп болады. Мысалы, бота деудің орнына түйенің баласы, немесе қырықтықшы деудің орнына қой қырқушы, сақпаншы деудің орнына қой төлдетуші деп бұрыс қолданып тұрады.