Реле, реле түрлері

 

Электромагниттік өлшеуші релелер.Алғашқы реленің түзу әрекеті. Бұлар тікелей электрге қосылады. Торапта ажыратқыш қондырғыларының механикалық орындалуына әсер етеді, олар тоқ және кернеу трансформаторларын ( алғашқы түрлендіргіштер ), шапшаң тоқ көздерінде талап етпейді. Бұндай релелер сирек қолданылады. Шығаруды тұрақты тоқтағы электр қондырғылары құрастырады (ауыр қосалқы станцияның). Өзгергіш тоқ қондырғыларында,  бұндай релелерді ағытқыштар деп атайды, олар АВМ-10 автоматының бөлігі болып келеді, 1 кВ дейінгі қондырғыларда қолданылады.

Реленің алғашқы жанама әрекеті. СЭСта сирек қолданылады. Поляризацияламаған автоматты ажыратқышпен бірге тұрақты тоқтағы тораптардың қорғанышында қолданылады . Реле іске қосылғанда жүйені  ажыратады, және ажыратқыш өшіп қалады. Тарату РДШ маркілі релелер таратыла бастады (дифференциалды шунтты реле).

Екінші қайталама реленің тоқтың және кернеуінің әрекеттері. Әртүрлі тоқ релелері босатылады (КА ) РТВ, РТМ. және кернеу релесі (КV) РН, РВН тартылушы якормен. Реле майлы ажыратқыштарда жүкті және серіппелі орналастырады ПП-67, ППМ -10, ПРБА. Олардың орамалары торапқа алғашқы түрлендіргіштер арқылы қосылады. Бұл олардың қолдану аумағын кеңейтеді. Бұндай реленің арқасында 35 кВ қондырғыларға қорғанышты орнатуға болады. РТВ релесінің  шыдам уақыттардың тәуелді мінездемесіне шек қойылған. Шыдам уақытының сағаттық механизм көмегі арқылы  4 сек аралығында жасалады. РТВ релесі төменгі қайтару  коэффициенті болады. РТМ реле маркілі шыдам уақыттары болмайды және шапшаң тоқ дүркінділігі кезінде іске қосылу уақыты 2-3 0,02 сек шамасынан асырмайды. Минималды кернеудегі реле РНВ түрі РН ге қарағанда шыдам уақыты 4 сек.  Реленің жетіспеушілігі кернеуді реттеу құрылғысының жоқтығы

 

U_с.р =(0,35-0,65) U_ном и U_в.р= (0,65-0,85) U_ном.

 

Екінші релемен тоқтың және кернеудің жанама әрекеті. Таратылуына келесі жетістіктері арқылы жетті: бұл реле алғашқы өлшеу түрлендіргіштер арқылы реле торапты қосу үшін әзірленеді, сондықтан олардың параметрлері және көлемдері қорғайтын объектінің параметрлеріне тәуелді болмайды, олар аз қуатты тұтынатын тұтынушыларға қатысты, аз қателігі бар жеткілікті сезгіш болуы мүмкін. Оларды жөндеуге және электр жабдықтау жүйесін сөндірмей-ақ реттеуге болады, релені кез-келгени эксплуатацияға ыңғайлы жерге орналастыруға болады (бөлмеде).

Реленің жетіспеушіліктеріне: маңызды тұтынылушы қуаттылықтар, үлкен көлемдер,  жылжымалы жүйе және контактіге байланысты сенімділіктің жетіспеушілігі, сонымен қатар шапшаң тоқ көздерінің бары қажет.

Тоқ релесі (КА) РТ- 40  якордің көлденең қозғалысымен П - бейнелі жүйені қолданады. Қайтару коэффициенті шамамен 0,8, ал тұтынылушы қуат 0,2-8 ВА. Ампер шкаласы тізбектегі жалғанған реле орамына ампер шкалалары  паралель қосылғанда іске қосылып екі есе өседі.

Кернеу  релесі (КV) РН -50 түзеткіш РТ-40 конструкциясына ұқсайды. Реле орамасы екі жарты периодты түзеткіш арқылы қосылады. РТ-40 айырмашылығы олар дірілді механикалық сөндіргішінің болмауы, тұтынылушы қуат көбірек 5 ВА.

Тоқтың дифференциалды релесі. Реленің негізгі элементтері тоқ трансформаторы (НТТ), екінші орамаға тоқ релесі арқылы қосылады. Тежеу орамаларысыз РНТ релесі тоқ  трансформаторларын қолданылады, ал ДЗТ релесі тежеу орамалармен РНТ релесінде жұмысшы орама басқа қосымша орамалары орналасқан, ал ДЗТта тежеу орамаларды болады.

Уақыт релесі (КТ). Әдетте тартылушы якорьмен электромагниттік жүйеде қолданады. Шыдам уақыттары сағаттық механизммен жасалады. ЭВ-120-133 реленің түрі 24,48,110,220 В кернеуде босатылады. Ең аз уақыттардың шыдамымен 0,1 сек минималды және максималды 20 сек. Өзгергіш тоқ релесі сенімді, уақыттарының тұтынылушы қуаты 30 Вт . Ұқсас контрукциялы, тұрақты тоқ релесінде болады. Тұтынылушы қуаты 60 ВА.  Тұтынылушы қуаттылық РВМ -12,13 маркілі тарату синхронды электр двигательдерінен айрықша көзге түсті. Қуаты 10 ВА.

Аралық релесі (КL). Бұндай релені орындау үшін айналатын якорьі бар электромагниттік жүйені қолдану керек. Аралық релесі төмен  қайтару  коэффициент 0,1-0,4. Іске қосылу уақыты   0,01-0,06 сек. Логикалық торап үшін арналған ( ажыратқыштардың сөндіруші катушкаларының қосылуы ). Өнеркәсіптік реле  РП -23 релесі тұрақты тоқ торабында үшін  арналған, номинал кернеу 24,48,110,220 В, ал тұтынылушы қуаты 6 Вт аралық реле кезінде  өзгергіш тоқтағы РП-341,321 маркілі  қуаты 10 ВА.

Электромагниттік реле магнитті басқарылатын герметизацияланған контактілерімен (герконды реле). Электро- механикалық реленің негізгі жетіспеушіліктері контактілерге қоршаған орта ықпалын жасауы, сонымен қатар іске қосылу уақыты салыстырмалы үлкен.

Сілтеуіш релесі (КН). Олар РҚ іске қосылу туралы ақпарат алу үшін қызмет етеді, қайтару, не босату ақпараты. Өндірісте РУ-1 маркалы реле шығарылады, тұрақты тоқ жүйесіне арналған айналатын якорьі бар.

1. Микропроцессор — жүйелік тақтаның ең маңызды құраласы, ол деректерді тікелей өңдейді, атап айтқанда, бөлектелген деректермен арифметикалық және логикалық амалдарды орындайды. Микропроцессор - бір немесе бірнеше үлкен интегралды кестеде орындалған, берілісті өңдейтін бағдарламалық құрылғы; көліктердің автоматты басқару агрегатында қолданылады.

Микропроцессор бір мезгілде қатарынан 8, 16 немесе 32 биттік деректерді өңдей алады. 8 биттік процессор бір мезгілде небары бір бит дерекпен ғана жұмыс істей алады. 16 биттік процессор бір мезгілде 2 байт, ал 32 биттік процессор — 4 байт өңдейді.

Жалпы алғанда 16 биттік компьютер 8 биттік жүйеден жылдамдырақ жұмыс істейді, ал 32 биттік компьютер 8 және 16 биттік үлгілерден жылдамырақ. Микропроцессор, жады және периферия құрылғылардың арасында дерек беру үрдісі шина арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі заманғы процессорлардың көпшілігінде 32 биттік шина қолданылады, яғни бір мезетте 32 биттік дерек беруге болады. 64 биттік шиналы компьютер де болады, бірақ олар әлі кең тарай қойған жоқ. Есептеу техникасының дамуы орталық процессорлардың жетілдірілуімен бірге жүзеге асады. Процессор логикалық және арифметикалық операцияларды орындайды, операциялардың орындалу тәртібін анықтайды, дерек көздері мен нәтижелері қабылдаушыларды көрсетіп береді. Процессор жұмысы программалардың басқаруымен жүзеге асады. Дербес компьютермен алғаш танысқанда процессордың төрт құрылғыдан тұратынын байқаймыз: арифметикалы-логикалы құрылғы (АЛҚ, басқару құрылғысы (БҚ), жалпы тағайындалуының регистрлері (ЖТР) және бүркеме жад ( кэш – память) АЛҚ деректеріндегі арифметикалы логикалы операцияны орындайды. Аралық нәтижелер ЖТР-да сақталады. Бүркеме – жад (кэш память) жұмыссыз бос тұрып қалудың уақытын қысқарту жолымен процессордың жылдам әрекет етуін арттыруға қызмет етеді. БҚ кезекті команда адресінің қалыптасуына, яғни программадан тұратын команданың орындалу тәртібіне жауап береді.

Микропроцессер бір кристалда дайындалған (үлкен) интегралдық схемалар – БИС, олар әртүрлі типтегі ЭЕМ жасауға керекті элемент болып табылады. Оны әртүрлі логикалық функцияны орындайтын етіп программалауға болады, сондықтан программаны өзгерту арқылы микропроцессорды арифметикалық құрылғы немесе енгізу-шығару жұмыстарын басқарушы ролінде қолдануға болады. Микропроцессорға жедел және тұрақты жад, енгізу-шығару құрылғыларын қосуға болады. IBM тәрізді компьютерлерде INTEL фирмасының және басқа да фирмалардың бір-біріне үйлесімді микропроцессорлары пайдаланылады.

 Микропроцессорлардың бір-бірінен өзгешелігі олардың типтерінде (модельдерінде), яғни оның қарапайым амалдарды орындайтын жұмыс жылдамдығының көрсеткіші – мегагерц - МГц бірлігімен берілген тактылық (қадамдық) жиілігінде жатыр. Бұған дейін кең тараған модельдерге Intel-8088 (~5 МГц), 80286 (~20 МГц), 80386SX (~25 МГц), 80386DX (~40 МГц), 80486 (100 МГц-ке дейін), Pentuim (75 МГц-тен жоғары), Pentuim-Pro (~300 МГц-тен жоғары), PentuimІІ, PentuimІІІ (800 МГц-ке дейін), және PentuimІV (1000 МГц-тен жоғары) жатады, бұл тізім олардың жұмыс өнімділігі мен соған сәйкес боғасының өсуі бойынша реттеліп келтірілген. Кейде конструкциялық ерекшеліктеріне қарай бір модеоьге кіретін прцессорлардың жиіліктері әртүрлі бола береді – жиілігі артқан сайын оның жұмыс жылдамдығы да өсе түседі.