3.4.2 Жерді табиғи- ауылшаруашылық аймақтарға бөлудің тиімділігі

Аумақтық аймақтардың ортақ мiнездемелерi болып, автордың пiкiрiнше, мыналар болып табылады:шекаралардың есептiк нөмiрі, аймақтың атауы және түрi, бiлiмнiң әдiсі және шығарылған күні, алудың негiзі және есепке алынған күні, аудан, сипаттамасы.Аймақтардың мәтiндiк сипаттамасынан тысқары аймақтардың орналастыруы және өзi жер туралы көрнекi ұсынысы болуға мүмкiндiк беретiн картографиялық материалдарға қатысады.

Аймақтардың арнайы сипаттарын автор жерлердің дәрежелерiмен сабақтастырады.Мысалы, ауыл шаруашылық мақсатындағы жер ауыл шаруашылығындағы ерекше табиғи қор және бас өндiрiстiң құралы сияқты жердi құндылық және пайдалылықтарды қамтып көрсететiн көрсеткiштермен жер телiмдерiнiң (сапамен) құнарлылығы, олардың тұрған орны, қоздырғандықты дәрежемен, мелиоранттық және мәдениеттi - техникалық күймен бейнеленедi.

Көрсетілген келісімдер мен сараптамаларды жүргізу ауыз сумен жабдықтаудың жердің үстіңгі қайнар көздерін санитарлық қорғау аймақтарының екінші және үшінші белдіктерінде белгілі бір қызмет түрлерін жүзеге асыру үшін де қажет.

Тұрғындар тұратын аумақтық аймақта аз қабатты (1-2 қабат), орташа қабатты (5 қабатқа дейін) және көп қабатты үйлер орналасуы мүмкін. Егер біз, мысалы, аз қабатты үйлер бар тұрғылықты аймақты алатын болсақ, онда жер учаскесінде қала құрылысының өзгерісіне рұқсат беру параметрлерінің тізіміне жылыжайлар, гүлзарлар, аулалық дәретханалар, кішкене жеке шеберханалар, қоралар, моншалар және басқа аулалық құрылыстар, суды сақтауға арналған резервуарлар, жеке тұрған тұрақтар немесе бір көлікке арналған тұрақтар және т.б. кіреді.

Осылайша, қала құрылысы ережелерінің болуы жер учаскелері мен ғимараттарын, учаскедегі құрылыстар мен құрылымдарды бірегей кешен ретінде пайдалануды айқын құқықтық реттеу үшін жағдайлар жасайды және қоныстану жерлеріндегі жер учаскелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды.

Құқықтық аймақтандыруды жүргізуге қоныстану жерлерінде мемлекеттік және жергілікті меншіктің ақырында шектелген құқығының жоқтығы бөгет жасамайды, себебі құқықтық аймақтандыру қалалық аумақты иелену емес, оны пайдалану сұрағын реттейді. Құқықтық аймақтандыру жүйесі экология, тарих пен мәдениет ескерткіштерін қорғау талаптары бойынша жерді пайдалануға және құрылыс салуға орнатылған шектеулермен байланысты реттеудің басқа жүйелерімен байланысты. Бұл кезде қабылданған ережелерге кірмейтін объектілер сақталады, бірақ олардың құрылыс параметрлерін өзгертуге тек егер объектіні пайдалануды берілген аймақтың ережесіне сәйкес келтіруге бағытталған жағдайда ғана жол беріледі [15].

3.4.3 Жерді табиғи- ауылшаруашылық аймақтарға бөлудің мақсаты, әдістемесі

Мақсатты аймаққа бөлудің мақсаты (ары қарай аймаққа бөлу) жер учаскелерінің базалық ақылық ставкаларына қатысты түзету коэффициенттерін белгілеу арқылы мақсатты аймақтарға бөлудің шегін анықтау болып табылады. Бұл ретте арттыратын немесе кемітетін коэффициенттердің шекті (ең жоғары) мөлшері екі еседен аспауға тиіс.

Аймаққа бөлудің нәтижесі болып жер учаскелерінің базалық ақылық ставкаларына қатысты түзету коэффициенттерін белгілеу арқылы мақсаттық аймақтардың сызбасын салу табылады.

Түзету коэффициенттері жергілікті өкілдік органдармен бекітілген рента құрайтын факторлардың (баға жасайтын факторлар және жер учаскесін мақсатты пайдалану) негізінде есептеледі.

Мақсатты аймақта жердің 1 шаршы метрінің құны аталған аймаққа белгіленген базалық ставканы тиісті түзету коэффициентіне көбейту арқылы анықталады.

Салық салу үшін аймаққа бөлу мақсаты болып түзету коэффициенттері арқылы жердің базалық салықтық ставкасын дифференциялау үшін жеке аймақты іріктеу арқылы елді мекендер шегінде салық салу талабы бойынша аумақтық ерекшеліктерді белгілеу табылады.

Жерді аймаққа бөлу сызбасына сәйкес, жергілікті өкілетті органдар жер салығын Салық кодексі белгілеген жер салығының базалық ставкасынан 50%-дан кемғе арттыруға немесе кемітеуге құқықтары бар, яғни түзету коэффициенттерінің мәні 0,5 - тен 1,5-ке дейін көтерілген жағдайда жеке салық төлеушілерге жер салығының ставкасын арттыруға немесе кемітуге тыйым салынады.

Жерді аймақтарға бөлу жергілікті бюджет есебінен атқарушы органдардың шешімі бойынша жүргізіледі. Жерді аймақтарға бөлудің облыстық сызбаларын дайындау бұрынғы сызбаларға сәйкес іске асырылады. Жерлерді аймақтарға бөлудің аудандық сызбасын дайындау келесі кезеңдерден тұрады:

• Дайындық жұмыстары;

• Сызбаларды құрастыру;

• Сызбаларды құрастыру және бекіту;

• Сызба материалдарын дайындау және беру:

Дайындық жұмыстар

Дайындық жұмыстарға төмендегі материалдар:

• Пландық-картографиялық, топырақтық және гиоботаникалық ізденістер, жерді түгендеу, жердің сандық және сапалық есебі, жолдың жағдайы жөнінде мәліметтер, сумен жабдықтау, ауылды елді мекеннің құрылыс және инженерлік жүйелермен қамтамасыздығы, олардың орналасу орны, әкімшілік деңгейі, аймақтың ландшафттық бағасы, табиғи қоршаған ортаның жағдайы және басқада көрсеткіштерді жинау мен талдау кіреді.

• Пландық картографиялық негізге ауданның кадастрлық картасы қолданылады немесе ауданға 1:100 000, 1:200 000 масштабта пландық негіз дайындалады.

• Пландық негізде кадастрлық квартал, елді мекен республикалық маңызы бар қалалар ерекше пайдаланатын жерлер, қала маңындағы аймақ, облыстың немесе ірі өнеркәсіп орталығы, сапасы көрсетіліп жол желісі бейнеленіп түсіріледі.

• Кадастрлық квартал жөнінде қажетті мағлұматтар жинау, елді мекен ауыл шаруашылыққа пайдаланылатын жердің құрылымын, жайылым жердің сапасы мен сулылығы, басқада көрсеткіштері ауданның белгілі бір жағдайын сипаттау мәліметтерін жинақтау жүргізіледі.