14. Шығармашылық мекемелердегі балалармен әлеуметтік-педагогикалық жұмыстардың ерекшеліктерін анықтаңыз.

Шығармашылық үйі оқушыларға қосымша білім беріп, шығармашылық ізденістерін жетілдіретін, жеке басының мәдениетін қалыптастыратын қоғамдық өмірге бейімділігін арттыра отырып, елжандылыққа тәрбиелейтін мектептен тыс мекеме.

Балалар шығармашылық үйі келесі бес бағытта тегін жұмыс  істейді:

1. Хореография  

2. Қолөнержәнетігін   

3. Драма

4. Өлкетану   

5. Жас техник;

Дарынды оқушылармен жасалынатын жұмыс түрлері:

1. Баланың қызығушылығына әрі табиғатына қарай ғылыми жұмысқа баулу;

2. Пәндік олимпиадалық жұмыстарға дайындау;

3. Қазіргі кезде жақсы дамып келе жатқан дебаттарға, пікір – сайыс яғни интеллектуальды ойындарға дайындау;

4. Мектептің ғылыми қоғамындағыүйірме жұмыстарын ұйымдастыру. 

Оқушының дарындылығын анықтауда: 

1. Дарынды бала туралы педагогикалық, психологиялық, әлеуметтік ақпараттар, мәліметтер жинақтау.

2. Бақылау

3. Анкета

4. Психодиагностика

5. Социометрия

6. Әңгімелесу

7. Интервью сынды жұмыс түрлері жүргілуі тиіс. Аталмыш жұмыстар негізде психологиялық ерекшеліктерін айқындап,психологиялық зерттеу жұмысының қорытындысын (темперамент,зейін,ес,қабылдау,ойлауы, т.б.) және басқа мәліметтерді салыстыра арқылы, баланың әлсіз жақтарын дамытуға бағыт – бағдар беріп отыру. Ол салыстыру өмірдегі ғұлама ғалымдардың балалық шағымен байланысқаны ұтымды болады. Атақты адамдардың мектеп қабырғасында кей пәндерде білімі төмен болғанымен танымдық қабілеті жүре дамитындығын дәлел ретінде айтуға болады. Мысалы:Лейбниицтің, Ньютонның, Лобачевскийдің математикаға қабілеттері 20 жастан соң байқалыпты. Томас Эдисонның бала кезінде есте сақтау қабілетінің өте нашар болғандығын және мектепте үйреткенін ұмыта беріп, мұғалімдерді жиі ренжітетін. Ол мектепте барлығы үш ай ғана оқыды.

Дарынды баламен жасалынатын жұмыс барысында төмендегідей бағыт-бағдарды жоспарлаған орынды:

1.Оқушымен жасалынатын жұмыстың икемді және ұтқыр формасы құрылуы тиіс;

2.Жеке пәндерді оқытуда бағдарламадан тыс материалдар негізі қамтылып, тәуелсіз құрылымы жасалуы қажет;

3.Дарынды оқушының ғылыми жұмысының жоспары өзі қалауындай етіп жасағаны орынды,өзіндік шешім қабылдауына ықпал ету қажет;

4.Дарынды оқушының қызығушылығына байланысты мұғалімнің өзіндік оқу жоспарын құру;

5.Оқушыға ЖОО -на ғылыми жетекшілік жасайтын ұстаз бен тығыз байланыс жасауына ықпал ету;

6.Дистанциялық оқуды ұйымдастыру.

Дарынды балалармен жасалынатын жұмыс түрлері нәтижесінде төмендегідей жетістіктерге қол жеткізуге болады:

1. Дарынды оқушының ақыл-ойының, эмоционалдық және әлеуметтік дамуы мен ерекшеліктерінің өзіндік көзқарас тұрғысынан дамиды. 

2. Жан-жақты ақпаратты қабылдауы, сол ақпараттар негізінде өз ойын жеткізіп, өмір ағымына сай көзқарасы пайда болады. 

3. Дарынды оқушының шығармашылық деңгейі дамып, кез-келген ортады өзін еркін ұстау мүмкіншілігі арта түседі.

4. Дарынды оқушының қоршаған ортаға өзін-өзі жарнамалау деңгейі яғни өз білімін көрсете білуі дұрыс жолға қойылады.

15. Психотропты заттарды қолданатын балалармен әлеуметтік жұмыс технологиясын түсіндіріңіз.

Жасөспірімдер арасында психотроптық заттардың қолданылуының себебі – ата-аналары ішімдікке салынған отбасылары, жастардың демалысын ұйымдастырмау, психотроптық заттарды қолданудың зияны туралы аз хабардар болу.

Токсикомания – булармен, газдармен демалу. Токсикоманияның кейбір формалары ароматтық және басқа да заттар, мысалы тұрмыста қолданылатын ацетон, бензол арқылы таралады. Бұл ерітінділер, тазартқыштар, синтетикалық желімдер, никробояулар, дақтарды кетіретін сұйықтықтар және т.б. Үйде негізінен дезодорант-спрей, шашқа арналған лак, жиһазды тазартуға арналған сұйықтық, тырнаққа арналған лак, бензин және с.с.

Токсикоманияның әсерінен бұлшық ет аурулары, жүріс-тұрыс бәсеңдеуі, салмақ жоғалту, бауыр мен бүйрек қызметінің бұзылуы, бас миының және жүйке жүйесінің бұзылуы, еске сақтау, ойлау қабілеттерінің әлсіреуі сияқты ауруларға, ал әрі қарай Асфиксия (демалу жағдайы), есінен тану, кома кенеттен өлуге әкеледі.

Марихуана – кептірілген, ұсақ туралған жапырақтың, тұқымдар мен жасыл, қоңыр немесе сұр түсті сора гүлдерінің қосындысы. Марихуана – көптеген елдерде, оның ішінде Қазақстанда көп таралған заңсыз есірткі.

Марихуананың ықпалындағы адамның басы айналады, жүрісі бұзылады, үнемі күле береді.

Марихуананы шегу зиян емес деп көбі солай санайды. Алайда, ол денсаулыққа үлкен зиян келтіреді.

Героин-ең алдымен опий болады, содан морфин алады, одан героинді шығарады. Героин морфийден бірнеше рет күшті. Ол қыздырғаннан кейін тамырға егіледі, шегіледі, онымен демалады. 2008 жылдың 8 айы ішінде Астана қаласында героиннің дозасын асырып қолданғаннан 19 жастан 30 жасқа дейін 48 адам көз жұмған.

Нашақорлар түнде ұйықтай алмайды, қан қысымы төмен болады,ине салудың нәтижесінде қан тамырлары бүрісіп, қатайып кетеді, бауыр және бүйрек ауруларымен, гепатитпен, СПИД-пен ауырады, есірткіге

Героин – алдымен опий шықты (опий магінің иірілген шырыны), одан морфин алынды, морфиннен героин бөлінді. Героин өзінің есірткілік белсенділігімен морфийннен әлдеқайда асып түседі. Тамырға енгізу, шылым шегу, ине салу түрінде қолданылады. Қазақстанда героин – жастардың өлімімен байланысты кең таралған есірткі. 2008 жылдың 8 айы ішінде героинді асыра пайдаланғаны үшін Астана қаласында 48 адам қайтты, жас шамалары 19-дан 30 жас аралығында. Есірткіге шалдыққандардың орта жасы 25-30 жас.

Нашақорлардың түн ұйқылары бұзылады, артериалдық қан қысымы төмендейді, ине салу нәтижесінен тамырлары тесіледі, бауыры мен бүйректері ауырады, организмі дене және психологиялық жағынан шүйлігеді, гепатит пен СПИД-ке шалдығады, ақырында өлім-жітімге, яғни өлімге әкеп соғады.

Кокаин – коки өсімдігінен шығарылған, негізінен ақ ұнтақ тәріздес есірткі. Кокаин ұнтағын ұсақтап мұрын арқылы тартады немесе тамырға енгізу үшін езеді.

Кокаинді тек бай адамдар қолдана алады, себебі оны сатып алу үшін аптасына мың доллардан астам ақша жұмсалады. Оған тез үйреніп кетуге болады. Кокаинді қолданушылар паранойд болып келеді, олар миына қан құюлуынан, жүректің қысылуынан кенеттен өліп кетеді.

Алғашқы дозадан алған жақсы әсерлерді сезіну үшін кокаинді жиі және көптеп қолдану керек болады. Есірткіні алғашқыда эйфорияны сезіну үшін енгізсе, кейін тек өзін жақсы сезініп, күйзелу немесе шаршаған жағдайын кетіру үшін қолданады. Қолданудың ақыры – сандырақтауға, дем алуының бұзылуына, есінен тануына, өлімге әкеліп соғады.

Экстази – 1987 ж. Испанияда болған бір дискотекада «экстази» таблеткасын (метилендиоксиметиламфетамин) музыкамен біріктіруден болған эффект «ашылды». Жеңілдік сезіледі, күш-қуаты күшейеді, көңіл көтеріп, бірнеше сағат қатарымен шаршамай билеуге болады. «Экстази» 2 сағаттан 8 сағатқа дейін әрекет етеді. Алайда «Экстазиден» қайтқандардың саны көп. Ол ең қауіпті есірткі құралдарының қатарына саналып, БҰҰ-ның барлық елдерінде тыйым салынған. Осы есірткіні қолданған кезінде ми клеткалары, бауыры, бүйрегі бұзылады, жүйкесі бұзылады, тамырлары қысылады, өлімге әкеліп соғады.

Есірткіні қолданатындардың әлеуметтік сипаты да өзгерді, бүгінгі күнге олардың қатарын орташа және тіпті жақсы қамтамасыздандырылған отбасылардың балалары толтырып отыр.

Психотропты заттар ҚР 1998 жылғы 10 шілдедегі заңда қарастырылған. Ол заң: «Есірткі, психотропты заттар, прекусорлар және олардың заңсыз айналымы мен теріс пайдаланылуына қарсы іс қимыл шараларыны туралы Қазақстан Республикасының Заңы» деп аталды.

Психотропты заттарды қолданатын балалармен жұмыс жүргізуде әлеуметтік педагог сонымен қатар, құқықтық сауаттылық жүргізіледі. Ол оқушыларда, сондай-ақ олардың ата-аналарынына көрсетіледі. ЕБ мектебінің активі сыныптағы ЕБ қызметін ұйымдастыру туралы жаднама әзірледі, олар буклеттер, альбомдар конкурсы, үндеулер, хат-үндеулер, қарсылық акциялары немесе атаулы күндер мен оқиғаларды қолдау, слайдтық тұсау кесерлер, ата-аналар, ұстаздар, құқық қорғау органдары өкілдері, БАҚ қатысуымен дөңгелек үстелдер сияқты іс-шараларды ұйымдастыруға көмек болды. Әр сыныпта өткізілген іс-шаралардың суреттері, материалдары мен комментарийлері бар күнделік-альбомдары бар. Әр сыныптың ЕБ нашақорлық, токсикомания, темекі шегі және маскүнемдіктің проблемалары және олардың алдын алу бойынша бейнетекасы және кітапханасы бар. Жоғары сыныптардың дәріс топтары орта және бастауш буындар алдында сөз сөйлейді. Оқушылар, мұғалімдер, ата-аналар арасында әлеуметтік сауалнама, сұрақ-жауап жүргізіліп, оның мәліметтері ЕБ отырыстарында пысықтаудың пәніне айналады. Ерекше мән қатерлі топ оқушыларымен алдын алу жұмыстарына «Есірткісіз әлем» амеркан қорының материалдарын пайдаланумен бөлінеді.