- •1. Сыртқа шығару жүйесі және оның ерекшеліктері.
- •2. Гипофиз, Эпифиз қызметтері және оның ерекшеліктері.
- •Гипофиз
- •3. Ұйқы безі, оның ерекшеліктері.
- •1. Бауыр безінің қызметі және жас ерекшелігі.
- •2. Асқазандағы астың қорытылуы, оның жас ерекшелігі.
- •3. Зат және қуат алмасуының ерекшелігі.
- •1. Анализаторлар туралы и.П.Павловтың оқуы. Анализаторлардың мәні. Олардың қасиеттері.
- •2. Ұйқы мен жайдары болудың нейрофизикалық механизмдері. Ұйқы гигиенасы.
- •3. Иммунитет туралы тусінік. Жасуша гуморальдық иммунитет.
- •1. Жүріс тұрыс бірліктері туралы түсінік. Бұлшықеттің динамикалық және статикалық жұмысы. Бұлшықеттің шаруасы.
- •2. Жүрек, оның құрылысы, функциясы мен дамуы. Жүрек циклі және гемодинамика.
- •3. Шартты рефлекторлары істің жүйелі ұйымдастырылуы. П.К.Анохин оқуы. Функционалды жүйе туралы түсінік.
- •1. Әртүрлі жастағы шартты рефлекстер уақыты. Оқушының күн тәртібі. Күн тәртібінің физиология гигиеналық негізі.
- •2. Ас қорыту мүшелерінің жас ерекшелігі.
- •3. Тірек - қимылдың жас бойынша ерекшелігі.
- •1. Жоғары жүйкенің түрлері. Олардың пластикалығы.
- •2. Гипофиздің құрылым- қызметі, оның жас ерекшелігі.
- •3. Рефракцияның бұзылуы: алыстан көрмеу, жақыннан көрмеу, астигматизм. Көздің көруі.
- •1. Қанның мәні, құрамы, қасиеттері.
- •2. Жоғары жүйке қызметтінің бұзылуы. Невроздар
- •3. Тоқ ішектің маңызы.
- •1. Жүрек бүлшықеттерінің морфофизикалық қасиеттері. Жүрек анатомиясы. Жүректің өткізу үйесі,
- •2. Тыныс алу жүйесі оның ерекшелігі.
- •3. Орталық жүйке жүйесіне сипатттама.
- •1. Зәр шығару жүйесінің жасқа сай ерекшелігі.
- •2. Жоғары жүйке жүйке қызметі туралы түсінік .
- •3. Қимыл – қозғалыс аппаратттарының мәні. Скелеттің жасқа сай ерекшелігі.
- •1. Вегатативті жүйке жүйесі.
- •2. Шартты рефлекстардың пайда болу механизмін және сақталу ұзақтығын түсіндіру.
- •3. Денені тік үстау оны анықтау формалары.
- •1. Үлкен ми шарының дамуы.
- •2. Терінің жасқа сай құрылу ерекшеліктері. Шаш және тырнақ гигиенасы.
- •3. Су және тұздардың организмдегі рөлі.
- •1. Шартты рефлекс тежелуі және олардың түрлері.
- •2. Есту және вестибулярлы анализаторлар.
- •3. Ауыз қуысындағы ас қорыту оның жас ерекшеліктері.
- •1. Аш ішектегі астың қорытылуы.
- •2. Дәрумендер. Олардың жетіспеушілік кезіндегі аурулар.
- •3. Энурез және оның белгілері.
- •1. Үлкен жарты шар миының құрылымдық функционалдық ұйымдастырылуы.
- •2. Эмоция, мотивация, олардың организмнің өзін – өзі ұстау реакцияларындағы рөлі. Балалар мен жасөспірімдердегі эмоционалдық реакциялардың жасқа сай ерекшеліктері.
- •3. Терінің д дәруменін синтездеудегі рөлі. Рахит белгілері.
- •1. Мектеп жасындағы балалардың физикалық даму жағдайы. Оның анықтау әдістері.
- •2. Шарттты рефлекс туралы и.П. Павловтың оқуы.
- •3. Оқу орнындағы құрал саймандарға қойылатын талаптар .
- •1. Жүйке орталығы туралы түсінік.
- •2. Тағам құрамы, энергиялық құндылығы. Тамақтың нормалары.
- •3. Көру анализаторларының жасқа сай ерекшелігі.
- •1. Бала организмінің дамуы мен өсуі туралы түсінік.
- •2. Рефлекс негізгі жүйелік іс реттінде . Рефлекстің жіктелуі.
- •3. Жыныстық бездер, олардың жыныстық өсуіндегі рөлі.
- •1. Гомеостаз, оның биологиялық маңызы. Реттелу өзіндік реттелу туралы тусінік.
- •2. Нейрон: құрылысы, функциясы. Нейронның түрлері. Нейронның дамуы.
- •3. Қан айналым туралы түсінік. Қан айналым шеңбері.
- •1. Адам организмі біріккен жүйе ретінде.
- •2. Онтогенездің периодизациясы, оның принціптері. Онтогенездің сатылары.
- •3. Шартты рефлекторлы істің жасқа байланыты ерекшеліктері.
- •1. Жүйке талшықтарының құрылысы мен қызметі.
- •2. Көру анализаторлары. Фоторецепция механизмі.
- •3. Балалар денсаулығының жағдайларының көрсеткіштері.
- •1. Нейрондар арасындағы байланыс. Синапстар.
- •2. Тағамдық зерттеушілік және ойындық іс қимылдардың шартты қатнастардың құрылуына әсері.
- •3. Мидың интегративті ісі- әр түрлі жүйе орталықтарының динамикалық әсерлесуі нәтижесінде реттелуі.
- •1. Тірі организмдегі биоэлектрлік жағдай.
- •2. Организмнің функцияларының координациясы.
- •3. Есту анализаторының жасқа сай ерекшелігі.
- •1. Жас ерекшелік анатомиясы, физиологиясымен гигиена курстарының пәні мен міндеттері.
- •2. Қозу туындауларының негізгі физиологиялық түсініктері.
- •3. Мектептік режим, оның негізгі компоненттері.
- •2. Эндокриндік бездертуралы түсінік. Гормонда, әсер ету механизмі.
- •3. Сабақты ұйымдастыру мен гигиеналық талаптар.
- •1. Тежелу, тежелу механизмдері туралы жаңашыл көзқарастар.
- •2. Организм және орта. Тұқым қуалаушылықпен ортаның организм дамуындағы рөлі.
- •3. Мектеп оқулықтары, оқулықтар, мектепке керек жарақтарға қойылатын гигиеналық талаптары.
1. Жас ерекшелік анатомиясы, физиологиясымен гигиена курстарының пәні мен міндеттері.
Физиология - организмнің барлық құрылымдық дәрежесінің жүріп жататын клеткалардың, тканьдердің, органдардың, системалардың және организмнің қызметі немесе тіршілік әрекеті жөніндегі ғылым.Қазіргі кезде адам және жануарлар физиологиясы туралы көптеген мәліметтер жиналды. Соның нәтижесінде физиологиядан бірнеше ғылыми бағыттар пайда болды. Солардың ішінде физиологияның жеке бір тарамын құрған жас ерекшелік физиологиясы. Жас ерекшелік физиологиясы организмнің әр түрлі кезеңдеріндегі тіршілік әрекеттердің өзгерістерін зерттейді. Cонымен қатар оның негізгі бағыты - баланың өсу және даму жағдайына қарай органдардың, системалардың және біртұтас организмнің қызмет зерттеп білу. Жас ерекшелік физиологиясы физиологиясы физиология ғылымының көптеген салаларымен тығыз байланысты және басқа да биологиялық ғылымдардың мәліметтерін кең пайдаланады. Сөйтіп, адамның жеке басының даму процесі қызметінің қалыптасу заңдылықтарын түсіну үшін, физиология ғылымының кейбір тарамдарына байланысты, мәселен, клетка физиологиясы салыстырмалы және эволюциялық физиология және системалар: жүрек, бауыр, бүйрек, қан, тыныс алу, нерв системасы және т.б. сияқты.
Сондай-ақ жас ерекшелік физиологиясының зерттеп - білетін жаңалықтары мен заңдары әр түрлі биологиялық ғылымдардың мәліметтеріне негізделеді: эмбриологияның, генетиканың, цитологияның, биохимияның және т.б.Сонымен бірге жас ерекшелік физиологиясының мәліметтерін әр түрлі ғылыми пәндердің дамуы үшін пайдалануға болады. Мысалы, педиатияны, балалар травматологиясы мен хирургиясын, антропология мен герентологияны, генетиканығ психология және педагогиканы дамыту үшін. Жас ерекшелік физиологиясының түйінді бағыты мұғалімдер мен тәрбиешілердің қызметінде маңызы зор физиологиялық ғылымның теориялық материалдарына аударылған. Ондай мәселелердің қатарына, ең алдымен, балалар мен жас өспірімдердің жоғары нерв әрекетінің заңдылықтарын және олардың нерв системасының функциялық ерекшеліктерін жатқызуға болады. И.П.Павлов тәрбие беру теориясы мен практикасы үшін физиологияның үлкен маңызы бар екенін атап айтқан. Ол барлық тәрбие беру және даму заңдылықтары физиологияға негізделген деп көрсетті. Сонда мұғалім осы айтылған заңдарды оқушылардың жастарына сай пайдаланып, оқу-тәрбие жұмыстарының бағытын дұрыс анықтауы тиіс. Балалардың жас ерекшеліктерін білу мұғалім үшін баланың жеке басының ерекшелік қасиетін дұрыс қалыптастыруға, оның күш-қуатын және ақыл-ойын дұрыс бағалай білуге үлкен мүмкіндік туғызады. Педагогика ғылымының көрнекті қайраткері және халық ағарту ісін ұйымдастырушы Н.К.Крупская былай деген: "Педагог, біріншіден, не білуі тиіс, - ол адам денесінің құрылысы мен қызметін яғни, адам денесінің анатомиясы мен физиологиясын және оның дамуын.
2. Қозу туындауларының негізгі физиологиялық түсініктері.
Қоздырушылардың таралу жолдары мен механизмі. Сыртқы ортаға бөлінген аурудың қоздырушылары тірі сақталады немесе еледі. Организмге енісімен олар көбейе бастайды және оның салдары ретінде паразиттік етіп, зиян келтіреді. Қоздырушылардың ауру организмнен сау организмге таралуының төрт жолын айырады.
1. Жанасу жолы- аурумен жанасудың нәтижесі. Мұнда тікелей (шағу, сілекейлеу, сүю т.б.) және тікелей емес, бұрын ауру пайдаланған заттармен (ыдыс, киім, тамақ т.б) жанасу ажыратылады. Дифтерия, табиғи шешек, туберкулез, скарлатина, іш сүзек, боткин ауруы т.б. осылайша жұғады.
2. Ауа – тамшы жолы- жөтелу түшкіру кезінде ауамен және түкірік тамшыларымен (шашырандылар) бактериялардың берілуі. Грипп, көкжөтел, дифтерия, туберкулез, қызылша және басқалары осы жолмен беріледі.
3. Сулы-тағады жолы жұқпалы аурулар тарауындағы неғурлым қауіптісі, өйткені қоздырушылар организмге сумен, ал кейде тамақпен де келеді. Бұл дизентерия, іш сүзегі, жұқпалы сары ауру, полиомиелит, тырысқақ, туберкулез, бруцеллез және басқаларының қоздырушылары
4. Адам өмірін кезендерге бөлу. Ғылымға негіздеп ең алғашында Н.П.Гундобин ұсынған (1906ж.) адмның өсуі мен дамуын кезеңдерге бөлу қазіргі ғылым мен прктиканың деңгейіне деп келмейді.