- •1. Сыртқа шығару жүйесі және оның ерекшеліктері.
- •2. Гипофиз, Эпифиз қызметтері және оның ерекшеліктері.
- •Гипофиз
- •3. Ұйқы безі, оның ерекшеліктері.
- •1. Бауыр безінің қызметі және жас ерекшелігі.
- •2. Асқазандағы астың қорытылуы, оның жас ерекшелігі.
- •3. Зат және қуат алмасуының ерекшелігі.
- •1. Анализаторлар туралы и.П.Павловтың оқуы. Анализаторлардың мәні. Олардың қасиеттері.
- •2. Ұйқы мен жайдары болудың нейрофизикалық механизмдері. Ұйқы гигиенасы.
- •3. Иммунитет туралы тусінік. Жасуша гуморальдық иммунитет.
- •1. Жүріс тұрыс бірліктері туралы түсінік. Бұлшықеттің динамикалық және статикалық жұмысы. Бұлшықеттің шаруасы.
- •2. Жүрек, оның құрылысы, функциясы мен дамуы. Жүрек циклі және гемодинамика.
- •3. Шартты рефлекторлары істің жүйелі ұйымдастырылуы. П.К.Анохин оқуы. Функционалды жүйе туралы түсінік.
- •1. Әртүрлі жастағы шартты рефлекстер уақыты. Оқушының күн тәртібі. Күн тәртібінің физиология гигиеналық негізі.
- •2. Ас қорыту мүшелерінің жас ерекшелігі.
- •3. Тірек - қимылдың жас бойынша ерекшелігі.
- •1. Жоғары жүйкенің түрлері. Олардың пластикалығы.
- •2. Гипофиздің құрылым- қызметі, оның жас ерекшелігі.
- •3. Рефракцияның бұзылуы: алыстан көрмеу, жақыннан көрмеу, астигматизм. Көздің көруі.
- •1. Қанның мәні, құрамы, қасиеттері.
- •2. Жоғары жүйке қызметтінің бұзылуы. Невроздар
- •3. Тоқ ішектің маңызы.
- •1. Жүрек бүлшықеттерінің морфофизикалық қасиеттері. Жүрек анатомиясы. Жүректің өткізу үйесі,
- •2. Тыныс алу жүйесі оның ерекшелігі.
- •3. Орталық жүйке жүйесіне сипатттама.
- •1. Зәр шығару жүйесінің жасқа сай ерекшелігі.
- •2. Жоғары жүйке жүйке қызметі туралы түсінік .
- •3. Қимыл – қозғалыс аппаратттарының мәні. Скелеттің жасқа сай ерекшелігі.
- •1. Вегатативті жүйке жүйесі.
- •2. Шартты рефлекстардың пайда болу механизмін және сақталу ұзақтығын түсіндіру.
- •3. Денені тік үстау оны анықтау формалары.
- •1. Үлкен ми шарының дамуы.
- •2. Терінің жасқа сай құрылу ерекшеліктері. Шаш және тырнақ гигиенасы.
- •3. Су және тұздардың организмдегі рөлі.
- •1. Шартты рефлекс тежелуі және олардың түрлері.
- •2. Есту және вестибулярлы анализаторлар.
- •3. Ауыз қуысындағы ас қорыту оның жас ерекшеліктері.
- •1. Аш ішектегі астың қорытылуы.
- •2. Дәрумендер. Олардың жетіспеушілік кезіндегі аурулар.
- •3. Энурез және оның белгілері.
- •1. Үлкен жарты шар миының құрылымдық функционалдық ұйымдастырылуы.
- •2. Эмоция, мотивация, олардың организмнің өзін – өзі ұстау реакцияларындағы рөлі. Балалар мен жасөспірімдердегі эмоционалдық реакциялардың жасқа сай ерекшеліктері.
- •3. Терінің д дәруменін синтездеудегі рөлі. Рахит белгілері.
- •1. Мектеп жасындағы балалардың физикалық даму жағдайы. Оның анықтау әдістері.
- •2. Шарттты рефлекс туралы и.П. Павловтың оқуы.
- •3. Оқу орнындағы құрал саймандарға қойылатын талаптар .
- •1. Жүйке орталығы туралы түсінік.
- •2. Тағам құрамы, энергиялық құндылығы. Тамақтың нормалары.
- •3. Көру анализаторларының жасқа сай ерекшелігі.
- •1. Бала организмінің дамуы мен өсуі туралы түсінік.
- •2. Рефлекс негізгі жүйелік іс реттінде . Рефлекстің жіктелуі.
- •3. Жыныстық бездер, олардың жыныстық өсуіндегі рөлі.
- •1. Гомеостаз, оның биологиялық маңызы. Реттелу өзіндік реттелу туралы тусінік.
- •2. Нейрон: құрылысы, функциясы. Нейронның түрлері. Нейронның дамуы.
- •3. Қан айналым туралы түсінік. Қан айналым шеңбері.
- •1. Адам организмі біріккен жүйе ретінде.
- •2. Онтогенездің периодизациясы, оның принціптері. Онтогенездің сатылары.
- •3. Шартты рефлекторлы істің жасқа байланыты ерекшеліктері.
- •1. Жүйке талшықтарының құрылысы мен қызметі.
- •2. Көру анализаторлары. Фоторецепция механизмі.
- •3. Балалар денсаулығының жағдайларының көрсеткіштері.
- •1. Нейрондар арасындағы байланыс. Синапстар.
- •2. Тағамдық зерттеушілік және ойындық іс қимылдардың шартты қатнастардың құрылуына әсері.
- •3. Мидың интегративті ісі- әр түрлі жүйе орталықтарының динамикалық әсерлесуі нәтижесінде реттелуі.
- •1. Тірі организмдегі биоэлектрлік жағдай.
- •2. Организмнің функцияларының координациясы.
- •3. Есту анализаторының жасқа сай ерекшелігі.
- •1. Жас ерекшелік анатомиясы, физиологиясымен гигиена курстарының пәні мен міндеттері.
- •2. Қозу туындауларының негізгі физиологиялық түсініктері.
- •3. Мектептік режим, оның негізгі компоненттері.
- •2. Эндокриндік бездертуралы түсінік. Гормонда, әсер ету механизмі.
- •3. Сабақты ұйымдастыру мен гигиеналық талаптар.
- •1. Тежелу, тежелу механизмдері туралы жаңашыл көзқарастар.
- •2. Организм және орта. Тұқым қуалаушылықпен ортаның организм дамуындағы рөлі.
- •3. Мектеп оқулықтары, оқулықтар, мектепке керек жарақтарға қойылатын гигиеналық талаптары.
1. Шартты рефлекс тежелуі және олардың түрлері.
Шартты рефлекстердің тежелуі. Тежелу процесі.Ми қыртыстарында болып жататын процестердің бірі қозу болса, екіншісі тежелу . Осмы екі процесс өзара әрекеттесулерінің нәтижесінде организм сыртқы орта жағдайларының әсерлеріне өте нәзік бейімделеді. Тежелу процесінің нәтижесінде шартты рефлекстер жақсарып жетіле түседі. Шартты рефлекстердің тежелуін зерттеп, И. П. Павлов оны екі түрге бөлген шартсыз / сыртқы/ және шартты / ішкі/ тежелу деп. Тежелудің екі түрінің де үлкен педагогикалық маңызы бар екені жөнінде К. Д.Ушинский айтып кеткен. Ол үйреншікті әдет, өзіне қарама- қарсы қасиетіне сай әдетке байланысты жойылып немесе тоқталып отырады деп есептеген
Шартты/ішкі/ тежелу. Жас жоғарылап,өмір тәжірибесі молайған сайын, жоғары дәрежелі нерв әрекеті, бәрінен бұрын, әрі күрделі, әрі көп түрлі ішкі тежелудің бірте-бірте дамуының нәтижесінде жетіле түседі. Тежелудің бұл түрінің ішкідеп аталуысондықтан, себебі тежелу реакциясы рефлекторлық доғаның ішінде пайда болады. Ал шартты деп аталу себебі, шартты рефлекстің жасалуы тек нерв системасының жоғарғы бөліміне байланысты болуы. Шартты рефлекторлық /ішкі/ тежелу білім және тәрбие берудің маңызы физиологиялық негізі болып есептеледі. Шартты тежелудің төрт түрі болады: сөну, кешігу, диференциялық /жіктеу/, шартты .
2. Есту және вестибулярлы анализаторлар.
Есту анализаторы. Есту анализаторы адам өмірінде үлкен маңызды орын алады. Есту мүшесінің сөздің қалыптасуы мен оның жүзеге асуында сонымен қатар еңбек әрекеттерінің ырғағын және қозғалыс жылдамдықтарын, әрі дене жаттығуларын анықтауда ерекше маңызы бар. Есту мүшелері дыбыс толқындарын қабылдап, талдайды. Соның нәтижесінде дыбыстардың күшін жоғары немесе төмендігін, сүйкімділігін және оның бағытын анықтайды. Есту жолдары арқылы баратын информациялардың мөлшері көру мүшесімен салыстырғанда, едәуір аз, сөйтсе де оқушылардың оқу материалын дұрыс қабылдау нәтижесі есту анализаторының қалыпты қызметіне тәуелді болып, баланың психикасының дамуына нәтижелі әсер етеді. Сөз арқылы болмаса, балаға қандайда болмасын оқу пәндері бойынша білім беру мүмкін емес. Сондықтан педагог баланың есту мүшесінің құрылысы мен қызметі жөніндегі кейбір мәліметтер ді білген дұрыс.
Есту анализаторының жасқа тәуелділігі. Адам дүниеге келгеннен кейін есту анализаторының даму процесінде өте үлкен мән берерліктей өзгерістерге ұшырамайды. Бала құрсақта даму кезінің 8-9 айларында 20-5000 Гц мөлшерінде дыбыстарды қабылдап, оған қозғалыстар арқылы белгі береді деген мәліметтер бар. Балада дыбысқа анық реакция дүниеге келгеннен кейін 7-8 жұмада байқалады, ал емшектегі бала 6-айлығынан бастап, нәзік дыбыстарға мән береді. Балалар сөзге қарағанда, дыбыс үндерін жақсы естиді, ересек адамдардан айырмашылықтары да осында. Есту мүшелерінің морфологиялық-функциялық жағынан толық қалыптасуы 12 жастарда аяқталады. Осы жаста есту қабілеті едәуір жоғарылап, 14-19 жастарда максимальды жағдайда жетеді, 20 жастан кейін төмендей бастайды. Жас жоғарылаған сайын есту дәрежесі өзгеріп, есту жиілігі төмендейді. Балаларда бұл дәреже 30000 Гц болса, ал 35 жаста тек 15000Гц ғана болады.