3. Өсімдік шаруашылық өнімдерін сақтау және өсіру кезінде өнімнің сапасына әсер ететін факторлар..

Өнім сапасына әсер етуші негізгі ф а к т о р л а р

Осы тұрғыдан алғанда, өнім сапасы артпайынша, тұтынушы талабын қанағаттандырмайынша, ол өнімге деген сұраныс болмайды. Өнім өндіруші ең алдымен, өнім сапасына көңіл бөледі. Әрбір агроном-технолог егіс алқабынан жинап алатын, қоймаға салатын болашақ өнімі жөнінде, әсіресе оның сапасы жөнінде алдын-ала білгені дұрыс. Ол үшін ең алдымен \, ол өнімге, оның сапасына әсер етуші факторларды білу қажет.

Өнім сапасына әсер етуші негізгі ф а к т о р л а р

Рет. №	Өнім өндіру кезеңдері	Әрбір кезеңнің өнім сапасына әсер етуші факторлары
	Тұқымдық материал	Тұқымның түрі, сорты, репродукциясы, сорттық ерекшелігі, сорттық тазалығы, стандарт бойынша класы, тұқымды себуге дайындау жұмыстары, т.б.
	Егін өсіру жағдайы	Топырақ құнарлылығы, климаттық жағдайы, егіс алқабының теңіз бетінен орналасу биіктігі, топырақты өңдеу, дәнді себу мерзімі, себу тереңдігі, тыңайтқыш беру, суғару, зиянкестермен, аурулармен, арамшөптермен күресу, өсіп жетілу кезеңіндегі метеорологиялық жағдай.
	Бастыру жағдайы	Егінді жинау әдісі, мерзімі, дәннің пісу фазасы шаруашылықтың техникамен жабдықталы деңгейі, бастыру техникасының жұмыс істеу режимі, ауа райы
	Тасымалдау жағдайы	Тасымалдау әдісі, тасымалдаушы техниканың жеткіліктіліг және оның техникалық – санитарлық жағдайы, егіс алқабы мен қырманның арақашықтығы, тасымалдаудың мерзімділігі, ауа райы
	Алғашқы өңдеу	Қажетті техникамен жабдықталуы, техниканың жұмыс істеу режимі, өңдеудің уақытылылығы және топырақтылығы, ауа райы.
	Сақтау	Қойма түрі, қойманы сақтауға дайындау жұмыстары, қойманың механикаландыру деңгейі, сақтау тәсілі, тәртібі, өнімді орналастыру, сақтау барысында бақылауды ұйымдастыру, тиісті шараларды дер кезінде қолдану, сақтау мерзімі.
	Маман кадрлар (барлық кезең бойынша)	Өнім өндіруші- өңдеуші-сақтаушы маманның (Агроном) техниканы, технологияны және өндіріс экономикасын меңгеру дәрежесі.

Кестеде келтірілген 7 фактордың арасында маңыздылығы жөнінен төмен тұрған фактор жоқ. Керісінше, әрбір фактор бір-бірімен тығыз байланыста. Мысалы, бірінші фактор- тұқымдық материал. Болашақ өнімнің сапасы тұқымдық материалға байланысты екендігі белгілі. Халықта «Не ексең-соны орасың» деген мақал бар. Бұл дегеніміз- тек өнімнің көлемін емес, сонымен қатар, оның сапасын да қалыптастыратын тұқым деген сөз. Сол себепті, ірі шаруашылықтарда арнайы тұқым дайындайтын агрономдар болады. Олардың негізгі міндеті – сол шаруашылықтың топырақ-климаттық жағдайына қолайлы, мол әрі сапалы өнім беретін тұқымдық материалмен қамтамасыз ету.

Негізгі факторлардың бірі – өсіру –егу жағдайы. Астық өнімділігі көп жағдайда ауа райына байланысты десек те, тәжірибесі мол, білімді мамандар жыл қолайсыздығына қарамай жекелеген дақылдардан жоғары әрі сапалы өнім алуда. Оған мысалды көптеп келтіруге болады. Ең бастысы, табиғаттың қолайсыз жағдайларына дер кезінде төтеп беріп, егілген дақылға қолайлы жағдай жасау. Ол үшін сол дақыл туралы, оның агротехникасы жөнінде көп білу қажет.

Ал, жинау жағдайына келетін болсақ, бұл жерде дәннің пісіп жетілу деңгейі, жинау техникасы тетіктерінің дұрыс реттелуі қоймаға сапасы қандай астық келетініне себеп болады.Кейбір шаруашылықтарда аз уақыт ішінде көлемі үлкен жердің астығын бастыруға тура келеді. Бұл жерде астықты жауын-шашын астында қалдырмай дер кезінде жинап алу басты міндет.

Өнім сапасы көп жағдайда, сақтау барысында төмендейді. Себебі жаңа жиналған астықтың құрамында ылғалдың мөлшері көп әрі олар қоспадан толық тазаланбаған. Сонымен қатар, мұндай астықта микроорганизмдер қарқында түрде көбейеді. Сол себепті астықта өздігінен қызу процесі жиі жүреді. Қоймадағы астықты бақылап, қажетті шараларды дер кезінде қолданып отырған орынды.

Барлық аталған факторлардың ішінде ең негізгі фактор – маман кадрлар. Жоғарыда аталған жұмыстардың барлығын іске асыратын маман болғандықтан олардың білім деңгейі, тәжірибесі көп рөл атқарады.