2.2 Мал қораларының ауасын алмастыруды негізгі 2 тәсілмен жасайды:

а) Қорадағы су буының мөлшерімен.

б) Көмір қышқыл газының концентрациясымен.

Ауа алмастыруды есептеу кезінде мына көрсеткіштерді анықтайды:

-Әр сағатта қораға кіргізіп шығаратын ауаның куб метрмен алған мөлшері.

-Сол ауаны кірігізіп шығаратын құбырлардың бетінің ауданымен санын табу.

-Әр сағатта ауаны алмастыру санын.

Мал қорасындағы ауаны алмастыруды ауыспалы мезгілдерді қорадағы су буының мөлшерімен анықтаса, қыс айларында су буымен анықтап алып көмірқышқыл газының концентрациясымен тексереді.

а) Мал қорасының ауасын алмастыруды Су буының мөлшерімен есептеу:

Кіретін жане шығатын ауа мөлшерін L анықтаймыз:

L=Q+10(25)%/e-e₁

Мұнда:

L - кіретін және шығатын ауа мөлшері

Q- орналасқан малдардын 1сағатта бөліп шығаратын су буының мөлшері оған шошқа және құс қораларында 25%,ал басқа қораларда 10%,осы бөлінген су буының мөлшерінен қосымша жасалады.Яғни қора бөлшектерінен буланған су деп есептейді.

е – қораның ішіндегі қалыпты температурамен салыстырмалы ылғалдылык кезіндегі абсалютты ылғалдық шамасы

R=e/E*100%-->e=R*E/100%

е₁ – қора жобаланған аймақтын ауыспалы мезгілдері орташа абсолютты ылғалдылығының шамасы

Ауа шығаратын, кіргізетін құбырлар ауданын табу: S_шқ=L/V*3600s

V = құбыр ішіндегі ауа жылдамдығы биктігімен ішкі сыртқы тумператураның айырмашылығына байланысты құбыр биктігі 3м ден жоғары болады береді.Ішкіге қалыпты температураны, ал сыртқыга кестеден алынған аймақтың наурыз айындағы температурасын.

Δt = t _ішкі – t _сыртқы шыққан мәнді.

S_кқ = бетінің ауданы шығаратын құбыр бетінің ауданынан суық жақтарда 70% алынады.

N_шқ =S_шқ / 1_шқ (шығаратын құбыр санын анықтау)

Nкқ =S_кқ /1_кқ (кіргізетін құбыр санын анықтау)

Алмастыру саны: АС = L/K

Мұнда: К жобалап салынатын қораның ұзыны, ені, биіктігі.

L₁= 25082+2508,2/6,2 = 4450

S_шқ= 4450/3585,6= 1,3м²

Δt= 10-(-1)= 11

S_кқ= 1,3м² – 100%

Х- 70%

Х=1м²

N_шқ= 1,3м²/0,49= 3дана

N_кқ= 1м²/0,04= 25 дана

АС= 4450/ 4732=1 рет

б) Мал қорасының ауасын алмастыруды көмірқышқыл газы концентрациясымен есептеу: L= K/C-C₁

K- орналасқан малдардың әр сағатта бөліп шығаратын СО² мөлшері.

С- қора ішіндегі 1м³ ауасындағы қалыпты көмір қышқыл газының литрмен алған мөлшері.

С₁- атмосфера ауасындағы көмір қышқыл газының мөлшері 0,3%.

L₂=7814,6 /2,5−0,3= 3552

S_шқ= 3552/3539,8=1м²

S_кқ= 1 – 100%

Х – 70%

Х=0,7м²

N_шқ= 0,7/ 0,49= 2 дана

N_кқ= 0,7/0,04= 18 дана

АС= 4450/3552= 1 рет

Қорытынды:Алмастыру саны қыс айларында жылқы малдарына ауасын сағатына 2-3 рет алмастырудан артық болмау керек.

3 Мал қораларының ішіндегі жылу тепе - тендігін есептеп ауа температурасын қалыптау үшін шаралар жасау

Мал қораларына қосымша жылу көздері қаралмаса онда орналасқан малдардың демімен шыққан жылумен рұқсат етілген теператураны ұстап тұруы қажет, ол үшін орналасқан малдар санын өнімін қора сиымдылығына сәйкес және қора бөлшектерінің жылу өткізгіш коэффициенттері төмен болуға тиіс. Ондай жағдайда мал қораларының жылу тепе тендігі оң немесе нөлдік межеде болады.

Жылу тепе тендігін анықтау үшін:

1.Әр малдың әр сағатта бөліп шығаратын жылуын есептеу.

2.Сағат сайын алмастыратын ауа мөлшерін.

3.Қора бөлшектерінің бетінен тарайтын жылуды анықтау.

4.Ішкі және сыртқы ауа температурасының айырмашылығын анықтау.

5.Бөлшектердің бетінен булануға кететін жылудың мөлшерін анықтау.

Жылу тепе тендігін анықтау үшін мына формуланы қолданамыз:

ЖТ= Q- {Δt(L*0.24+КS)+CБ}

Q- малдардың әр сағатта бөліп шығаратын жылу мөлшері.

Δt = t _ішкі – t _сыртқы шыққан мәнді.

L- алмастыратын ауаның мөлшері (су буы, көмірқышқыл газы).

0,24 – әр куп метр ауаны 1С жылтуға кететін.

К – бөлшек материялдарының өткізгіш коэффициенті.

S- әр бөлшек беттерінің ауданы.

СБ- судың булануына кететін жылу мөлшері (барлық қораға түсетін малдың демімен түсетін су буының мөлшерінің 10% алып оны 0,595 ке көбейтеміз).

Q=52521,6

Δt=10−(-7,8)=-17,8С

L₁=4450

L₂=3552

CБ=25082*(10%)*0,595=1492

ЖТ₁=52521,6-{17,8(4450*0,24+1750)}+1492= 869,2*100/52521,6=1,65%

ЖТ_²=52521,6-{17,8(3552*0,24+1750)}+1492= 4705,456*100/52521,6=8,95%

2-кесте Қора бөлшектерінің ауданы және жылу өткізгіш коэффициентін табу

Бөлшек атауы	Бөлшек қалыңдығы (м)	Жылу өткізгіштігі	Бөлшек беті	КS
Төбе	15м	0,39	1040	405,6
Қақпа		2,4	(2,4+3)*2	10,8
Терезе		2,3	104*2,3	239
Қабырға		2,0	(104+13)*3,5*2+239	884
Еден	15м	0,2	1040*0,2	208
				1747,4

Нөлдік балансты есептеу: Δt=Q- СБ/(L*0,24 + КS)

Δt= 52521,6 – 1492/(4450*0,24 + 1750) = 18,1

Δt= 52521,6 – 1492/(3552*0,24 + 1750) = 19,6

Δt=10-18,1=-8,1 С

Δt=10-19,6=-9,6= 0 С

Қорытынды: жылу тепе теңдігі -9,6 градус болғанда «0» тең болды. Егер ауа температурасы -9,6с тан төмен болса жылту шараларын жасаймын. Ал егер одан жоғарласа желдету шараларын жасаймын.