- •Мазмұны
- •1.2 Астық дақылдарының кең таралған аурулары
- •2.2 Топырақ және жер бедері өзгешеліктері
- •2.3 Зерттеудің бағдарламасы, жағдайы және әдістемесі
- •2.6 Тұқымды дәрілейтін препараттардың ауруларға тиімділігі
- •2.7 Ауа толқындары арқылы таралатын аурулардың дамуын тежеуде фунгицидтердің тиімділігі
- •3.2 Кәсіпшілік қауіпсіздікті денсаулыққа әсерін басқару және бағалау
- •3.3 Жобаланатын өндірісті қауіп-қатерлерін талдау
- •5.2 Өнімдер мен қызметтердің өзіндік құнын есептеу. Шикізат, материалдар, жанармай және қуаттың жылдық қажеттілік құнын анықтау
- •5.3 Жалпы өндірістік шығындардың сметасын құрастыру
- •5.5 Жобаланатын нысанның негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері
- •Қорытынды
- •Пайдаланған әдебиеттер
2.6 Тұқымды дәрілейтін препараттардың ауруларға тиімділігі
Арпаның біраз ауруларының таралуы мен дамуын шектеу химиялық әдістерді қолдану арқылы ғана мүмкін болады. Осыған байланысты, 2015-2016 жж. 6-сурет - Топырақты өңдеу тәсілдерінің арпаның дақ ауруларының таралуына әсері, ОҚО Түлкібас ауданының арпа егістігі жағдайында тәжірибе базасында, тұқым арқылы таралатын ауруларға қарсы жаңа препараттардың тиімділігін анықтау үшін Арна және Комплексный сорттарымен танаптық тәжірибелер жүргіздік. Премис 200 және провакс препараттарының әртүрлі жұмсалу мөлшері сыналды, эталон ретінде - раксил (0,4 л/т) және витавакс 200 ФФ (2,0 л/т) препараттары алынды.
Зертханалық тәжірибелер арпа тұқымын премис 200 және провакс препараттарымен дәрілегенімізде оның өсу энергиясы мен өнгіштігі біраз артатынын көрсетті, оның зеңденуі бақылаумен салыстырғанда айтарлықтай төмен болды. Өнімді жинар алдында аталған препараттармен бапталған тұқым себілген мөлдектерде өсімдіктердің тамыр шірігі ауруына шалдығуы бақылаумен салыстырғанда 2 еседей төмен болды (2-кесте). Тәжірибе нұсқаларында арпаның құрылымдық
Нұсқа |
Жұм-салу мөл-шері, л/т |
Тұқымның зертханалық көрсеткіштері, % |
1 м2 өскін-дер саны, дана |
Өсімдіктердің тамыр шірігіне шалдығуы, % |
|||
өсу энер-гиясы |
өнгіш-тігі |
зең-денуі |
Түптену кезең інде |
өнім жинар алдында |
|||
2015-2016 жж., Арпа сорты |
|||||||
Премис 200, 20% с.к. |
0,125 |
94,3 |
95,9 |
1,8 |
294 |
4,9 |
18,1 |
Премис 200, 20% с.к. |
0,150 |
95,0 |
96,4 |
1,7 |
297 |
4,5 |
15,9 |
Премис 200, 20% с.к. |
0,2 |
95,0 |
96,7 |
1,4 |
298 |
3,4 |
13,0 |
Раксил 6%, с.е.к. |
0,4 |
95,6 |
96,6 |
1,2 |
297 |
4,1 |
13,1 |
Бақылау |
- |
94,0 |
95,6 |
2,3 |
296 |
7,6 |
26,1 |
көрсеткіштері, атап айтқанда, түптену коэффициенті, сабақ пен масақтың ұзындығы, масақшалар саны және 1000 дәннің салмағы біраз артқаны байқалды (3-кесте). Осының әсерінен аталған тәжірибе нұсқаларында дақылдың түсімділігі 2,2 ден 4,6 центнерге дейін жоғары екені анықталды.
2015-2016 жж., Комплексный сорты |
|||||||
Провакс, 1,5% м.э. |
0,67 |
87,0 |
95,0 |
1,3 |
212 |
4,6 |
15,5 |
Провакс, 1,5% м.э. |
1,0 |
85,5 |
95,7 |
1,0 |
212 |
3,7 |
12,8 |
Провакс, 1,5% м.э. |
1,3 |
89,5 |
97,0 |
0,7 |
218 |
2,6 |
11,3 |
Раксил,6%, с.е.к. |
0,4 |
88,7 |
94,8 |
0,9 |
221 |
3,0 |
11,7 |
Витавакс 200ФФ, 34% |
2,0 |
88,2 |
95,2 |
0,6 |
226 |
3,7 |
13,6 |
Бақылау |
- |
84,7 |
94,0 |
2,1 |
209 |
7,6 |
21,6 |
Нұсқа |
Жұмса-лу мөлше-рі, л/т |
Түптену коэффи-циенті, дана |
Сабақтың ұзынды-ғы, см |
Масақ-тың ұзынды-ғы, см |
Масақ-шалар саны, дана |
1000 дәннің салма-ғы, г |
Өнім, ц/га |
2004-2006 жж., Арна сорты |
|||||||
Премис 200 |
0,125 |
2,6 |
57,2±1,3 |
9,1±0,2 |
23,9±0,8 |
44,7 |
29,2 |
Премис 200 |
0,150 |
2,9 |
57,0±2,0 |
9,6±0,3 |
23,8±0,8 |
44,4 |
30,0 |
Премис 200 |
0,20 |
2,7 |
57,7±1,3 |
9,6±0,3 |
24,4±1,0 |
44,7 |
31,0 |
Раксил |
0,4 |
2,9 |
58,0±2,0 |
9,4±0,3 |
24,5±0,8 |
44,8 |
32,0 |
Бақылау |
- |
2,2 |
56,2±1,3 |
8,6±0,2 |
22,7±0,7 |
43,5 |
27,4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
3-кесте - Препараттардың арпаның биометриялық көрсеткіштеріне және өніміне әсері
2015-2016 жж., Комплексный сорты |
|||||||
Провакс |
0,67 |
2,2 |
55,4±1,2 |
9,6±0,3 |
23,1±0,7 |
44,8 |
27,8 |
Провакс |
1,0 |
2,1 |
57,6±1,8 |
10,3±0,4 |
24,2±0,7 |
45,4 |
29,3 |
Провакс |
1,3 |
2,3 |
58,0±1,5 |
9,8±0,2 |
24,9±0,5 |
45,4 |
30,0 |
Раксил 6% |
0,4 |
2,1 |
56,0±1,2 |
9,5±0,2 |
24,4±0,5 |
45,6 |
28,7 |
Витавакс 200FF |
2,0 |
2,4 |
57,6±1,3 |
10,1±0,4 |
25,0±0,7 |
45,1 |
30,9 |
Бақылау |
- |
1,8 |
54,4±1,5 |
9,0±0,3 |
22,8±0,6 |
44,2 |
26,7 |
НСР05 |
1,6 ц/га |
1 ц арпа өнімінің сатылу бағасы 2000 теңгені құрағанда, премис, провакс және раксил препараттарымен тұқымды өңдеуден кейін 1 га-дан алынатын қосымша өнімнің құны 3800-ден 5400 тг аралығында болып, шығын 3,0-7,5 есе ақталды.
4-кесте - Арпа тұқымын препараттармен өңдеудің экономикалық тиімділігі (ОҚО өндірістік тәжірибе, облысы, 2016ж.)
Нұсқа |
1 т тұқымды өңдеуге кетен шығын құны |
1 ц өнімнің сатылу бағасы, тг |
Сақтал-ған өнім, ц/га |
Сақтал-ған өнімнің бағасы, тг |
Шығын-ның ақта-луы, есе |
||
препараттың бағасы, тг |
тұқым-ды ПС-10 өң деу |
барлы-ғы, тг |
|||||
Провакс 1,5%, м.э., 0,67 л/т |
844 |
400 |
1244 |
2000 |
1,9 |
3800 |
3,0 |
Премис 200, 20%, с.к., 0,2 л/т |
260 |
400 |
660 |
2000 |
2,5 |
5000 |
7,5 |
Раксил, 6%, с.е.к., 0,4 л/т |
480 |
400 |
880 |
2000 |
2,7 |
5400 |
6,1 |
Бақылау (тұқым өңделмеген) |
- |
- |
- |
2000 |
- |
- |
- |
Сонымен қорыта келгенде, арпа тұқымын премис, провакс, раксил сияқты жүйелі препараттармен баптағанда оның зертханалық өнгіштігі біраз артатыны және тұқымның зеңденуі мен тамыр шірігіне шалдығуы төмендейтіні анықталды. Сыналған препараттар арпаның танаптық өнгіштігі мен биометриялық көрсеткіштерін, 1000 дәннің салмағын және түсімділігін арттыратыны анықталды.