3.4 Кәсіпорында слесарь-жөндеушіні дайындау жүйесі

Көптеген кәсіпорындарда слесарь - жөндеушілерді өз өндіріс орындарында окытып дайындайды. Өндіріс орнында жұмыс жасау үлкен жауапкершілікті талап етеді. «ААМЖЗ» Алматы ауыр машинажасау кәсіпорнының ұжым мүшелері жастардан және орта жастағы қызметкерлерден құралған. Өндіріс орны жан-жақты мамандык иелерін қажет етеді. Сондықтан да, цехтарға кажет слесарь - жөндеушілерді зауыт жағдайында дайындайды.

Слесарь - жөндеушілерді дайындау барысында бірінші кезекте оларға теориялык сабақтар оқытылады. Теориялық сабақтарды цех басшылары және шакырту бойынша келген оқытушылар өткізеді [14].

Ал, практикалық сабақтарды шеберлер және тәжірибелі қызметкерлер өткізеді. Олардың басты міндеті болып, білім алушыларды өндірістегі бүкіл процестермен, цехтардағы жабдықтармен таныстыру болып табылады.

Слесарь - жөндеуші өндірісінін цехтарындағы өндірістік жабдықтар:

- металл өңдеуге және одан берілген бұйымның бөлшектерін жасауға арналған жабдықтар;

- дайындалған бөлшектерді кұрастыру және оларды кейінгі құрастырмалы бірліктерге жөндеу үшін арналған механикалық жабдықтары;

• құрастыру бірліктерін, бөлшектерін және жалпы берілген бұйымдарды жөндеумен мен құрастыруын аткаратын механикалык слесарь-жөндеуші құрастыру жабдықтары;

• өндірістік процесте карастырылған слесарь-жөндеу операцияларын орындау үшін қолданылатын жаблыктары:

• орындалған өндірістік операцияларды және дайындалған өнімнін сапасын бақылауға арналған жабдықтар мен құралсаймандар, аспатар;

• берілген бөлшектерді, бұйымдарды дайындауда өндірістік үрдістің нысаналарьш (бұйымдарын) жылжытуға арналған цех ішіндегі көтеру-тасымалдау жабдықтары;

• жоғарыда көрсетілген топтардың әрқайсысына арналған кажетті жабдықтар, саймандар, айлабұйымдар, арнайы құрылғылар және баска жабдықтар.

Слесарь - жөндеушілерді дайындау үшін ең алдымен, сабақ жоспары жасалады.

Сабак жоспарында ұйымдастырушылық кезең, кіріспе нұсқау, ағымдық нұскау. қорытынды нұсқау болады.

Ұйымдастыру кезеңінде болашақ слесарь - жөндеушілерді түгендеу, сырт киімдерін. жұмыс киімдерін, өндірістік оқыту сабағына дайындықтарын тексеру жұмыстары жүргізіледі.

Кіріспе нұскауда сабақтың тақырыбы, мақсаты, міндеті, қажетті құрал-жабдықтар таныстырылады.

Агымдъқ нұскау:

• техника қауіпсіздік ережелерін сақтауын тексеру;

• жұмыс орнын ұйымдастыруды тексеру;

• жұмыстың орындалуын тексеру;

• жұмыс кезінде жіберген қателіктерін түзеу;

• жұмыстың дұрыс орындалуына қосымша нұсқау беру.

Қорытынды нұсқауда: бүкіл сабақтың барысына қорытынды жасалып, барлық жіберілген қателіктер түзетіледі.

Оқытушылар әрбІр такырыпты түсіндіру және еңбек тәсілдерімен көрсету арқылы слесарьөжөндеушілерге меңгертеді.

Әрбір тақырыпта міндетті түрде көрнекі құралдар қолданылады, оларға плакаттар, жабдықтар, кестелер, слайдтар, суреттер, құрал-саймандар, айлабұйымдар құрылғылары жатады.

Слесарлық жөндеудің әрбір түрін үйрету үшін, жөндеушілерді міндетті түрле өндірістегі процестерге қатыстырады. Еңбек жұмыстары арқылы жөндеушілер жұмыс тәсілін тез меңгеріп, есте сақтайды, сондықтан да, барлық сабақтардьң барысы мен әдіс-тәсілдері айкындалуы тиіс.

Жөндеу жұмыстары барлық өндіріс салаларында қолданылады.

Слесарь-жөндеушілер құрылыс алаңдарында, әртүрлі өндіріс орын-дарында, машинажасау, энергетика салаларында, мұнай өндіру орындарында және т.б. жерлерде жұмыс жасай алады.

Жөндеушілерді өндіріс орындарымен қатар. колледждерде, кәсіптік техникалык лицейлерде, арнаулы курстарда оқытып дайындайды.

Арнаулы курстарда слесарь-жөндеушілерді үш ай немесе алты ай көлемінде оқытады. Олар жөндеудің белгілі бір түріне ғана машықтанады.

Кәсіптік техникалык лицейлерде 9 - шы сынып бітіргендер үш жыл, ал 11- ші сынып бітіргендер екі жыл білім алады. Болашақ слесарь-жөндеушілер мамандарын арнаулы жөндеу жабдыктарымен жабдыкталған сыныптарда оқытады. Сабак барысында теория және практикамен байланыстырыла және жөндеушілерді топтастыру немесе жекелей окыту аркылы жүргізіледі.

Практикалык сабактар арнайы шеберханаларда жүргізіледі. Өндірістік шеберханалардағы сабактарлы техникалык және технологиялық әдістер арқылы дайындайды [14].

Слесарь-жөндеушілерді дайындауда көрнекілік әдісі білімді, нақтылықты және дәлдік сөздікті талдауда әдістемелік ережелерді қамтамасыз етеді.

Сөздік түсіндірумен қоса, әртүрлі құралдарды көрсету жөндеушілерді дайындауда басты мағына болып табылады.

Әрбір сабақтың тақырыбына орай_; арнайы ерекшелену әдісі, тәсілдер және құралдар болады. Көрнекілік және демонстрация окушылардың қабылдауымен болады. Бұл талап ету объектілердін орналасуымен, жергілікті жарықтанумен. құрылысының таңдауымен байқалады, плакаттарды, модельдер мен макеттерді тақырыпка сай тандау қажет.