7 Айлығында дөнді дақылдар (негізгі-іі) қосымша тамақ енгізіледі. Олар: күріш, қараңүмық, жүгері жармаларынан жасалған ботқалар. Сүзбе 6 айдан соң тагайындалады. Жүмыртқа сарысы - 7 айда.

Бір жасқа дейінгі балаларды табиғи тамақтандырудың шамалап алынған жобасы

ТАГАМ АТТАРЫ	ЖАСЫ,АЙЫ
	0-3	4	5	6	7	8	9	10-12
Жем1с шырыны, мл	-	-	5-30	40-60	60	70	80	90-100
Жемк niopeci, г	-	-	-	40-60	60	70	80	90-100
Сузбе, г	-	-	-	10-30	40	40	40	50
Жумыртканьщ уызы, дана	-	-	-	-	1/4	1/2	1/2	1/2
Кекешс niopeci, г	-	-	10-100	150	150	170	180	200
Сут боткасы, г	-	-	-	50-100	150	150	180	200
Ет niopeci, г	-	-	-	-	-	5-30	50	60-70
Сүт және сүт өнімдері	-	-	-	-	-	200	200	400-600
Нан, г	-	-	-	-	-	5	5	10
Кепкен нан, печенье	-	-	-	-	3-5	5	5	10-15
вймдок майы	-	-	-	1-3	3	5	5	6
Сары май, г	-	-	-	1-4	4	4	5	6

Ет тағамдары рационға 8 айдан бастап, ет пюресі түрінде беріледі. 8-9 айдан бастап аптасына 1-2 рет ет орнына балық беруге болады.

7,5-8 айлығынан бастап III қосымша тамақ бейімделмеген сүт өнімдері (ай-ран, сүт, сүзбе) жұмыртқа, цитрустар жөне оның шырындары, бидай жарма-сынан дайындаған ботқалар беріледі.

Әрекеттерін дамыту мақсатында 10 айдан бастап шайнау, тістеу өрекеттерін дамыту үшін біліктік, IV қосымша тағам енгізіледі. Бүған кепкен нан, печенье, жемістер, бүқтырылған котлеттер жатады. Тамақ ассортиментінің кеңеюі ем-шек сүтін ығыстырады, сондықтан да қосымша тамақ енгізу кезеңі, емшектен айыру кезеңінің басталуы болып есептеледі.

Ана сүтінің төуліктік көлемі 1 жасқа дейін 600 мл-ден кем болмауы тиіс.

Қосымша тағам тағайындағанда келесі қағидаларды сақтау қажет:

1. Біртіндеп енгізу

2. Қосымша тамақты сау балаға, ауырып тұрғаннан кейін 2-3 аптадан соң беру;

3. Қосымша тағамды енгізіп болғаннан кейін қасықпен беру;

4. Баланың жүйке-жүйесінің ерекшелігін ескеру;

5. Тагамдар механикалық қорғау, тамақ жұтуға оңай ұнтақталған, үсақ-талған болуы керек.

Тамақтандыру жиілігі, тамақтың тиісті көлемін есептеу төсілі.

Тамақтандыру еркін режимде болғаны дүрыс, аралығы 1-4 сағат болуы мүмкін, тамақтандыру жиілігі — төулігіне 7-10 рет, тамақ көлемін баланың өзі анықтайды, қанша емгісі келсе сонша емеді.

Аралас жөне жасанды тамақтандыруда жалпы қабылданған есептеу төсілі қолд аны л ад ы. Кейбір тағамдық заттардың жеткіліксіздігін толықтыру. Табиғи тамактандыруда К, Д витаминдерінің темір, фтор элементтерінің тапшылығы байкалады. К витаминінің жеткіліксіздігі бала өмірінің алғашқы күндерінде ана сүтінде К витаминінің аз мөлшерде болуына байланысты немесе сүтті аз емуіне байланысты болады, сондықтан да күніне 1 рет парэнтеральді К вита-минін егу керек.

Д витаминінің жеткіліксіздігі оның ана сүтінде аз мөлшерде екеніне байла-нысты. Тәулігіне 300-400 ХБ Д витамині тағайындалады.