Реакция ретін анықтау әдістері

Интегралды және дифференциалды әдістерді айырады.

Интегралды әдістерге жатады:

1. Тұрақтыларды таңдау әдісі.

2. Графикалық жолмен.

3. Жартылай ыдырау периоды бойынша.

4. Әртүрлі бастапқы концентрациялар бойынша.

1) Зерттеліп отырған үдеріс үшін I, II, III реттердің теңдіктері бойынша реакцияның жылдамдық тұрақтысы есептеліп шығарылады, қай жерде жылдамдық тұрақтысы тұрақты болса, реакция да сондай ретті болып шығады.

2)Зерттелген үдерістер үшін тәжірбие арқылы концентрацияның уақытқа тәуелділігі анықталады:

№		С	lnC	1/C	1/C2

Қай жерде график түзу сызықты болса реакцияның реті соған сәйкес болады.

3) Бастапқы мәліметтер бойынша анным рассчитывается время полураспада для I, II, III реттер үшін жартылай ыдырау уақыты есептеледі, алынған мәндерді талдаудан реакцияның реті анықталады.

4) Реакция реті келесі теңдікпен есептеледі:

Дифференциалды әдістерге жатады:

1. Графикалық

2. Әртүрлі бастапқы концентрациялар әдісі.

Бақылау сұрақтары:

1. Физикалық ұғымдар: жылдамдық, нольдік реттілік, жылдамдық тұрақтысы, реттілік, молекулалық, бөлшекті реттілік, лимиттеуші саты

2. I ретті реакцияны талдау.

3. II ретті реакцияны талдау.

4. III ретті реакцияны талдау.

5. Реттілікті анықтау әдістері (интегралды)

6. Реттілікті анықтау әдістері (дифференциалды)

Глоссарий:

1. Химиялық реакция жылдамдығы – реагенттер концентрацияларының уақыт бойынша өзгеруі.

2. Орташа жылдамдық – реагенттер концентрациясының уақыт бірлігіндегі өзгеруі.

3. Шынайы жылдамдық – реагенттер концентрацияларының уақыт моментіндегі өзгерісі.

4. Молекулалық – химиялық реакциялардың элементарлы актысына қатысатын молекулалар саны.

5. Реакцияның реті – кинетикалық теңтеудегі концентрацияларының жанындағы дәреже көрсеткішін айтады.

6. Химиялық реакция жылдамдығының тұрақтысы - реагентер концентрациясы 1-ге тең болғандағы үдеріс жылдамдығы.

7. Нольдік рет – реагенттердің реакциялық облысқа берілуі тұрақты жылдамдықпен жүргенде және реагенттердің берілу жылдамдығы химиялық әрекеттесу жылдамдығына тең болған кездегі күрделі гетерогенді үдерістің реті.

8. Бөлшектік рет – лимиттеуші саты аралық саты болып табылатын, яғни үдеріс жылдамдығы аралық өнім концентрациясымен анықталатын күрделі гетерогенді үдеріс реті.

9. Лимиттеуші саты – толық үдеріс жылдамдығын анықтайтын күрделі үдеріс сатысы.

10. Жартылай ыдырау уақыты – бастапқы реагенттердің жартысы әрекеттесіп болатын уақыт.

Блиц-тест:

1. Реакцияның жылдамдық константасы дегенідміз не? Жылдамдық константасы:

a) Реагенттердің бастапқы концентрациялары бірге тең болағандағы жылдамдық

b) Реакция өнімдері концентрацияларының тұрақты болуы

c) Тұрақты температурадағы жылдамдық

d) Реагенттер концентрацияларының тұрақты болуы

e) Тұрақты температурада реагенттер концентрацияларының тұрақты болуы

2. Молекулалық дегеніміз не?

a) Реакцияның элементарлы актісіндегі молекулалар саны

b) Реакцияның кинетикалық теңдеуіндегі молекулалар

c) Өзара әрекеттесетін молекулалар саны

d) Реакцияның лимиттеуші сатысындағы молекулалар саны

e) Қайтымды үдерістердегі молекулалар саны

3. Лимиттеуші саты дегеніміз не? Лимиттеуші саты:

a) Тұтас реакцияның жылдамдығын анықтайды

b) Уақыт моментінде өтетін саты

c) Уақыт бірлігінде өтетін саты

d) Реакция өту кезінде өнімнің 1 молі түзілетін саты

e) Бастапқы заттардың 1молі қатысатын саты

4. 2-ші ретті реациясы үшін кинетикалық теңдеуді көрсетіңдер

a)

b)

c)

d)

e)

5. Бірінші ретті реакцияның жылдамдық константасының теңдеуін көрсетіңдер

a)

b)

c)

d)

e)

6. I – ші ретті реакциялары үшін жартылай ыдырау уақытының теңдеуін көрсетіңдер

a)

b)

c)

d)

e)

7. Қандай координаттарда 1-ші ретті реакциялар үшін концентрацияның уақытқа тәуелділігі түзу сызықты болады?

a)

b)

c)

d)

e)

8. Реакция реті дегеніміз не?

a) Химиялық реакцияның кинетикалық теңдеуіндегі концентрацияның дәреже көрсеткіші

b) Химиялық реакцияға қатысатын молекулалар саны

c) I-әрекеттесуші массалар заңындағы концентрацияның жиынтық дәреже көрсеткіші

d) Химиялық реакцияның элементарлы актісіне қатысатын реагенттердің молекулалар саны

e) Реакцияның элементарлы актісіндегі молекулалар саны

9. Кинетиканың негізгі заңы қалай оқылады? Химиялық үдерістердің жылдамдығы:

a) Сәйкесінше стехиометриялық коэффициенттерге дәрежеленген реагенттердің концентрацияларына тең

b) Реагенттердің концентрацияларына

c) Молекулалықққа дәрежеленген реагенттердің концентрацияларына тең

d) Реацияға түсетін реагенттердің концентрацияларына тең

e) Реагенттердің концентрацияларына немесе қысымдарына тең

10. 1-ші ретті реакцияның кинетикалық теңдеуін көрсетіңдер

a)

b)

c)

d)

e)