Сарапшының құқықтары (құқықтарындағы шектеулер), міндеттері және жауапкершіліктері
Істің
сараптама нысанасына қатысты
материалдармен танысуға, қосымша
материалдар беру туралы өтінім жасауға,
сот отырысына қатысуға, сұрақтар қоюға,
сот отырысының хаттамасының тиісті
бөлігімен танысуға және ескерту
жасауға. Іс үшін маңызы бар мән-жайларды
соттың келісімімен қорытындыда
көрсетуге, қоры-тындыны ана тілінде
немесе өзі білетін тілде ұсынуға,
аудар-машының тегін көмегін пайдалануға,
өз құқығына нұқсан келтіретін сот
әрекетін шағым жасауға, қорытынды
беруден бас тартуға, өтемақы және сыйақы
алуға құқылы;
сараптама
жүргізуге байланысты іске қатысушы
тұлғалармен келіссөздер жүргізуге,
өз бетінше материалдар жинауға,
объекті-лерді
толық немесе ішінара жоюға, олардың
сыртқы түрін немесе негізгі қасиеттерін
өзгертуге әкеп соғатын зерттеулер
жүргізуге құқығы жоқ;
соттың шақыруы
бойынша келуге, негізделген және
объективті қорытынды беруге, қорытынды
негізінде айғақ беруге міндетті;
көпе-көрінеу
жалған қорытынды бергені үшін сарапшы
қылмыс-тық
жауаптылыққа тартылады (ҚР Қылмыстық
Кодексінің 352 бабы).
XII тақырып. Бұйрық арқылы іс жүргізу
51-СҰРАҚ. БҰЙРЫҚ АРҚЫЛЫ ІС ЖҮРГІЗУ
52-СҰРАҚ. СОТ БҰЙРЫҒЫ ШЫҒАРЫЛАТЫН ТАЛАПТАР
XIII тақырып. Талап қою бойынша іс жүргізу
53-СҰРАҚ. ТАЛАП ҚОЮ БОЙЫНША ІС ЖҮРГІЗУ
Талап
қою бойынша іс жүргізу
– талап қою арқылы қозғалатын, соттың
бұзылған, сол сияқты дауланған құқық
немесе заңмен қорғалатын мүддені
қорғау бойынша қызметін реттейтін
процессуалдық тәртіп (ҚР АІЖК-нің
150-бабы – 259-бап). Талап қою арқылы іс
жүргізу сот ісін жүргізудің ең негізгі
нысаны. Азаматтық істердің басым
көпшілігі құқық туралы даудан туындайды,
ал оларды сотта шешу тәртібі талап
арызын беріп, талап қою бойынша іс
жүргізуді қозғаудан басталады.
Маңызы
Сотқа талап арызын
беру арқылы қозғалады;
тараптары тең
құқықтық жағдайда болатын құқыққатынастан
туындаған (билікті бағынышты
құқыққатынаста болмайтын) шешілуі
соттың ведомстволық бағыныстылығына
жататын істер;
Мақсаты
Заңда көзделген
тәсілдермен субъективтік құқық және
заңмен қорғалатын мүдделерді қорғау
азаматтық іс
жүргізу құқығының нормалары жүйесімен
реттелген;