Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Қазақ диаспорасы тарихы.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
1.73 Mб
Скачать

1. Демографиялық дамуымыздың деректері мен дәйектері.

І. Қазақстаннның өзінде (1991 жыл, шілде-2003 жыл, ортасы)

Облыстары

Саны

Мың адаммен (өсім %)

1

Шымкент

1 млн. 85 мың

1.430 (31%)

2

Қызылорда

540 мың

620 (15%)

3

Жамбыл

535 мың

700 (30%)

4

Семей

450 мың

490 (9%)

5

Алматы

440 мың

525 (20%)

6

Ақтөбе

430 мың

505 (17%)

7

Атырау

385 мың

425 (11%)

8

Талдықорған

380 мың

440 (16%)

9

Орал

375 мың

420 (12%)

10

Кереку

290 мың

320 (10%)

11

Алматы қаласы

285 мың

500 (70%)

12

Шығыс Қазақстан

265 мың

290 (9%)

13

Қарағанды

250 мың

280 (12%)

14

Жезқазған

240 мың

265 (10%)

15

Ақмола

205 мың

300 (46%)

16

Қостанай

200 мың

215 (7%)

17

Көкшетау

195 мың

205 (5%)

18

Маңғыстау

170 мың

250 (47%)

19

Торғай

130 мың

120 (-7%)

20

Солтүстік қазақстан

120 мың

125 (4%)

21

Республика бойынша, барлығы

6 млн. 970 мың

8 млн. 415 мың (21%)

ІІ.Егеменді республикалар бойынша (1991-2003 жылдар арасы)

Республикалар

Саны

Мың адаммен (өсім %)

1

Өзбекстан

870 мың

100+ өскен

2

Ресей

660 мың

730+

3

Түркіменстан

90 мың

100+

4

Қырғызстан

40 мың

50+

5

Украина

15 мың

12-кеміген

6

Тәжікістан

12 мың

7-

7

Беларусь

5 мың

3-

8

Гүржістан

3 мың

2-

9

Әзірбайжан

3 мың

2-

10

Молдова

3 мың

1-

11

Литва

2 мың

1-

12

Латвия

2 мың

1-

13

Айастан

1 мың

0,5-

14

Эстония

1 мың

0,5-

15

Барлығы:

1 млн. 707 мың

1.910 мың (12%)

ІІІ. Ұлттық автономияларда (барлығы кемушілік)

Ұлттық автономиялар

Саны

Мың адаммен кемуі

1

Қарақалпақстан

319 мың

300

2

Таулы Алтай

11 мың

10

3

Қалмақ елі

6,5 мың

5

4

Башқұрстан

3,7 мың

3,2

5

Татарстан

2,2 мың

2,0

6

Коми елі

2 мың

1,1

7

Саха елі

1,9 мың

1,5

8

Бурятия

1,4 мың

1,0

9

Дағыстан

0,9 мың

0,6

10

Шешен-Ингуш

0,6 мың

0,3

11

Карелия

0,5 мың

0,2

12

Қарашай-Малқар

0,2 мың

0,1

13

Тува-Хакас елі

0,1 мың

0,0

14

Барлығы

350 мың

325,0 (-7%)

ІҮ.Шет елдерде.

Елдер

Саны

1

Қытай

1 млн. 296 мың

1.500 (16%)

2

Монғолия

157 мың

150 (-5%)

3

Ауғанстан

45 мың

16-

4

Түркия

30 мың

10-

5

Иран

15 мың

8-

6

АҚШ

10 мың

7-

7

Германия

7 мың

6-

8

Канада

5 мың

4-

9

Франция

4 мың

3-

10

Пакистан

3 мың

2-

11

Англия

2 мың

1,5-

12

Швеция

1 мың

1

13

Австралия

0,9 мың

0,8-

14

Арабстан

0,8 мың

0,7-

15

Австрия

0,6 мың

0,5-

16

Аргентина

0,4 мың

0,3-

17

Үндістан

0,3 мың

0,2-

18

Барлығы

1 млн. 578 мың

1.700 (14%)

90-жылдары мен 2000-2003 жылдары қазақ халқының орташа жылдық табиғи өсімі Қазақстан бойынша 120-125 мың, бұрынғы Кеңес Одағы көлемінде 140-150 мың, ал Әлемдегі барлық жиынтық санымен 165-180 мың адамға өсіп келе жатыр. Қазақтардың өз республикасы – Қазақстан ұлысында алдағы жыл өткен сайын 0,6-0,7 процентке үлес салмағы үнемі артып отыратын болады. 2002 жылдың ортасында қазақ халқының юарша саны, яғни Әлемдегі исі қазатардың толық саны 13 миллион 500 мыңға жетті.

1988 бен 1999 жылдар арасында Қазақстанда олардың табиғи өсімі 2,7 проценттен 1,1 процентке дейін азайған.

Соғыстан соңғы 55 жыл ішінде қазақтар саны демографиялық дүмпудің арқасында 1945-2000 жылы айтарлықтай 4 есе өскен болса, ендігі алда, яғни ХХІ ғасыр бойы ұдайы оның саны екі есе ғана өсе алады.

Шет елдердегі қазақ диаспорасы мен ирреденттерінің жартысы өз елі – Қазақстанға оралатын болса, онда қазақтар саны республикада 20 миллионға дейін өсіп, ал барлық тұрғындар арасында олар 75-80% құрамақшы. Бұл деген Қазақстанды біртекті унитарлық мемлекет ретінде сақтап тұруға септігін тигізеді.