4 Тақырып: әр түрлі су қолдану орындарынан шығатын сарқынды сулардың мөлшерін есептеу

Мақсаты: Әртүрлі су қолдану орындарынан шығатын сарқынды сулардың мөлшерін анықтау.

Тапсырма: Қағаз шығаратын өндірістің сарқынды суларын есептеп шығару.

Жұмыстың оырндалуы:

Әртүрлі су қолдану орындарының шығатын сарқынды суларының мөлшерін есептеп шығару:

1.ОБК-оттегіне биохимиялық қажеттілік

2.Тұрмыстық сарқынды су

3. 33-зиянды заттар

4.(З.Ж.Ж.К) зияны жоқ жоғары концентрация. КШМ-концетрациясының шектелу мөлшері

5.ӨСС-өндірістік сарқынды сулар

6. СКЛИ-су қоймалардың ластану индексі

7.СС-сарқынды су

8.pH-сутегі көрсеткіші

9.ОХП-оттегіне химиялық көрсеткіш

10.СПН-су пайдалану нормалары

Су пайдалану нормалары мен өндірістік процесіне есептеліп шығарылған, мақсатқа лайықты судың мөлшері.Сарқынды суларды ағызу нормалары-өндірістен шыққан. Сарқынды суларды су қоймаларда (өзен, көлдерге, теңізге т.б.) құюға рұқсат етілген белгіленген, анықталған орташа мөлшері.Толық су пайдалану нормаларына барлығы қолдануға берілген.Су мөлшері жатады (өндірістік, ауыз су, сарқынды су).

1 Кесте. Әртүрлі өндіріс салаларының су пайдалану нормалары

Өндіріс	N м³ тонна өнімге
Синтетикалық талшық (волокно)	233
СПАВ-синтетикалық активті зат	1
Жер тыңайтқыш	3,9
Целлюлоза (картон)	218
Қағаз	37
Мұнай өндірісі	0,4
Көмір өндірісі	0,3

Бір тәулікте өндірістен шығатын және тазалауға жіберетін сарқынды судың мөлшерін есептеп шығару үшін төмендегі формуланы қолдануға болады:

Qтәул=Nx м³/тәулігіне;

бұл жерде N-өндірістен шығаратын сарқынды суларды су қоймаларына құю нормалары (өзен, көлдерге);

м³-өнімнің бір бөлігіне немесе шикізаттың бір бөлігіне шыққандағы... (норма водоотведения за единицу продукций или сырья м³);

м-шығарылған өнімдердің саны немесе өңделген шикізаттың массасы (тн);

1-мысал:-Тәулігіне 1000т минералды тыңайтқыштар өндіргенде шығарылатын сарқынды сулар мөлшерін анықтаңдар.

Шешімі:Q=Nx v=3,9x1000=3900м³

Бұл жерде 3,9-рұқсат берілген, нормаланған сарқынды судың мөлшері (Өндірістің 1т тыңайтқыш шығаруына есептегенде)

Өндіріс орындарының сарқынды суларынан басқа тұрмыстық сарқынды сулар да шығарылады(душ, ванна, санузел ж. т. б.) Олардың мөлшері өндірістің түріне бағытына, жұмыс істеуші адамдардың, сменаның санымен байланысты. Бір сменадағы душтардан шығатын сарқынды судың мөлшерін төмендегі формуланы қолданып шығарады.

Q=0,375xMg м³/сағатына

Мg-душ кабиналарының саны

2 Кесте. Әр өндірісте душ (жаңбыр су) қолданылатын жұмыстардың пайыздық есебі.

Өндіріс	%
Тоқыма (текстиль)	10
Машина жасау	25
Химия, металлургия, целлюлоза, қағаз	40
Былғары,тамақ,құрылыс материал өндіріс	75
Жер асты байлығын қазу өндіру	98

3кесте. Бір душ түрінің жүктемесін жіктеу (нагрузка)

Өндіріс	Адам саны
Металлургия, мұнай, химия өндірісі	3
Тамақ дәрі-дәрмек	5
Тоқыма өндірісі	7
Механикалық бөлшекегін құрастыру	15
Машина шығару	17

2 кесте бойынша химиялық өндірісте 40% жұмысшылар душ алды.

2 мысал: Химия өндірісдегі душ кабиналарымен шыққан сарқынды сулардың мөлшерін анықта 300 жұмысшы жұмыс істейді.

Шешімі: Душ кабинасын пайдаланған жұмысшылар-40%

N= 300x40/100=120

Душ кабиналарының саны Мg=120/3=40 кабинет. (Бұл жерде 3кесте бойынша) Душ кабиналарынан шығатын сарқынды суды есептеп шығарамыз

Q=0,375xMg, Q=0,375x40=14м³/сағ.

Тұрмыстық сарқынды сулардың (ТСС) бір тәуліктікте шығарылатын мөлшерін анықтаймыз (4 смена жұмыс істеген уақыты)

Тапсырма: Қағаз шығаратын өндірістің сарқынды суларын есептеп шығар. Егер ол сменаның 800 кг қағаз шығарса, сарқынды сулардың 2 сменадағы шығатын мөлшерін анықта.

Шешімі:Q=NM=37x0, =29,6 м³/сөткесіне

Бір сменада:n=29 x6x 8/ 9,9м³/смена

N=9,9x2=19,8м³

Мұнай шельфінде тәулігіне 150т мұнай өндіреді, 7күнде қанша сарқынды су қоршаған ортаға (өзен көлдерге) бөлуге болады.

Q=NM; Q=0,4x150x7=420м³

Бақылау сұрақтары:

1.Су қолдану нормасы дегеніміз не?

2.Сарқынды сушығару түрлері,негізгі ұғымдарды атаңыз

3.Қай өндіріске сарқынды су шығаруға рұқсат беріледі (зиянсыз-өзен көлдерге төгуге)

4.Душ кабиналардың санын қалай анықтауға болады.

5.Тұрмыстық сарқынды сулардың мөлшерін қалай өндіруге болады.