12Жастағы балалар арасында тісжегінің таралу деңгейі

Таралу мәні	Таралу деңгейі
0-30 % 31-80% 81-100%	Төмен Орташа жоғары

Формула бойынша есептеу КПЖ (кп, КПЖ+кп) Σиндексі

тісжегі бар тексерілген саны

12 Жастағы тісжегінің даму тенденциясында бддұ (1980) тістің тісжегісінің белсенділігінің 5 деңгейін ұсынды:

өте төмен (КПЖ 1 ден -1,0)

төмен (КПЖ 1,2 ден- 2,6)

орташа (КПЖ 2,7 ден -4,4)

жоғары (КПЖ 4,5 тен- 6,5)

өте жоғары (КПЖ 6,6 және жоғары)

9.Балаларда тіс жегінің белсенділігін анықтау (кп, КПЖ+ кп, КПЖ индекстері) .Тіс жегінің өсімі мен редукциясы көрсеткіштерін есептеу.

Белсенділік- аурумен зақымдану дәрежесін және тісжегі үшін КПЖ (тұрақты тістесу), КПЖ +кп (аралас тістесу) немесе кп (сүт тістесу), пародонт аурулары үшін СРІ (коммуналды пародонталды индекс) индекстерімен анықталады.Тістердің КПЖ индексі – тісжегілі, пломбаланған және жұлынған тұрақты тістер саны. КП индексі – тісжегілі және пломбаланған уақытша тістер саны.КПЖ+кп индексі- тісжегілі және пломбаланған тұрақты және уақытша тістер, сонымен қатар жұлынған тұрақты тістер саны.Тексерілген топта тісжегінің орташа белсенділігін анықтау үшін КПЖ (кп, КПЖ+кп) жеке индекстер санын тауып, топтағы адамдар санына бөлінеді.

12Жастағы балалар арасында тісжегінің таралу деңгейі

Таралу мәні	Таралу деңгейі
0-30 % 31-80% 81-100%	Төмен Орташа жоғары

Формула бойынша есептеу КПЖ (кп, КПЖ+кп) Σиндексі

тісжегі бар тексерілген саны

12 Жастағы тісжегінің даму тенденциясында бддұ (1980) тістің тісжегісінің белсенділігінің 5 деңгейін ұсынды:

-өте төмен (КПЖ 1 ден -1,0)

-төмен (КПЖ 1,2 ден- 2,6)

-орташа (КПЖ 2,7 ден -4,4)

-жоғары (КПЖ 4,5 тен- 6,5)

-те жоғары (КПЖ 6,6 және жоғары)

Кариестің өсімі дегеніміз ол белгіленген уақыт арасанда п.б. тістердегі жаңа карисетердің қосындысыынң бір адамға шаққандағы саны болып табылады. М: бір жыл ішінде бір балаға есептегенде жаңадан қанша кариесі бар тістер п.б. кариестің кері – өсімі төмендегі формуламен ан-ды: (Х1-Х2) 100%

Кариес кері өсімі =

Х1

Х1-кариестің салыстырмалы топтағы өсімі, Х2 - кариестің тәжірибе жасалған топтағы өсімі. Жүргізілген профилактикалық тәсілдің нәтижесін (кариестің өсіміне қарап ) процент арқылы бағалауға болады.

10.Балаларда пародонт тіндерінің жағдайын cpitn индексінің көмегімен анықтау. Балаларда пародонт тіндерінің жағдайын рма индексінің көмегімен анықтау.

Пародонт тіндерінің белсенділігін бағалау үшін ДДҰ коммуналды пародонталды индексті CPI (Сommunity Periodontal index) ұсынды. Ол 1978 жылы ұсынылып, 1981 жылы халықаралық тіс дәрігерлік ассосциясы және ДДҰ эпидемиологиялық тексеру үшін бекітілді Пародонт тіндерін тексеру – пародонталды түймелі зондты қолдана отырып, зондтау әдісімен жүргізіледі. Онда 3,5-5,5 мм арасында зонд ұшынан 8,5 мм деңгейде қара сақина бар.Секстанттар. Ауыз қуысы секстанттарға бөлінеді. Оған келесі тіс топтары кіреді: 18-14, 13-23, 24-28, 38-34, 33-43, 44-48. Секстантты тек қана жұлынбайтын екі немесе одан да көп тіс болғанда қарастырады.Бүкіл дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының сарапшылары қызыл иекте қабыну науқастарының таралуы мен қуатын бағалау үшін оның мүмкіндігін CPITN индексімен анықтауды ұсынды. Бұл индексті анықтау үшін түйіншегі бар мм-ге бөлінген зонд қажет. Тіс қатары бөліктен тұрады - екеуі алдыңғы тістердің аумағында және төртеуі азу тістердің жанында.Индексті тістер 20 жастағы немесе одан да жоғары ересектерде келесі 10 тіс индекстерін қарастырады:

17 16 11 26 27

47 46 31 36 37

Екі үлкен азу тісті әрбір бүйір секстантта қарастырады. Егер оның біреуі болмаса, онда орны алмастырылмайды. Егер секстантта бір немесе екі индексті тістер болмаса, берілген секстантағы ған тістерді қарастырып, ең ауыр кодты тіркейді. 20 жастан төмен науқастарда тен 6 тістердің индексі қарастырылады – 16, 11,26,36,31 және 46. Бұл тістің жарып шыққандағы пародонталды қалталарды жалған диагностикалау кезінде қателіктерді болдырмау үшін жасалған. Осы себептен 15 жасқа дейінгі балаларды тексергенде қалталар тереңдігі өлшенбейді, тек қанағыштық пен тас тіркеледі.

CPITN индексінің көрсеткіштері және олардың бағасы.

Көрсеткіштер	Бағасы
Аурудың белгісі жоқ Қызыл иекте қан ағады Тісте тастар бар Тісте ұзындығы 4-5 мм қуыс қалта бар Тісте ұзындығы 6 мм қуыс қалта бар	0 1 2 3 4

Парадонт ауруының ( қызыл иектің қабынуын) таралуыРМА индексі бойынша ан-ды. Р-латынша парадпнт – емізік (қызыл иек сөзінің) бас әріпі, М- сол емізіктің бір шеті, А – алвеолярлы өсіндіні жауып туратын кілегей қабатты білдіреді. РМА индексін анықтау үшін құрамында йоды бар шиллер- Писарев ерітіндісімен тіс жанындағы емізікті , қызыл иекті оның шетін және кілегей қабатты бояу керек. Егер онда ешқандай қабыну процесі болмаса ол боялмайды. Егер йод ерітіндісі жағылған кезде емізік тұрған жері ғана боялса 1 балл, қызыл иектің шеті ғана боялса 2 балл, 3 бал қызыл иектің тұтас боялғанын көрсететін балл. РМА индексінің жиілігін және оның дәрежесін мына кестеден көруге болады.

Процент бойынша таралуы	Бағасы, дәрежесі бойынша
00-30% 31–60 % 61-100%	Төмен орташа Жоғары

Қызылиек қалталары мен тастарын анықтауИндексті тіс аймағын зондтағанда зондқа қысым түсу күші 20 гр. аспау керек. Бұл күшті орнатудың тәжірибелік тесті үлкен саусақтың тырнағының астына зондты қойып, жағымсыз әсер пайда болғанша басу болып табылады. Тексеру және тіркеуИндексті тістер немесе индексті тістер жоқ секстантта қалған барлық тістер тексерілуі керек. Қажет кестеде ең ауыр код қойылуы керек. Бұл кездегі кодтар келесідей:

ауру белгілері жоқ

өзіндік немесе зондтағаннан кейінгі қызылиектің қанағыштығы

қызылиек асты және үсті- тіс тастарының болуы

4-5 мин пародонталды қалта

6 мм жоғары пародонталды қалта

Зақымдану белсенділігі бір тексерілген индикатормен немесе секстанттардың орташа мөлшерімен бағаланады. (11 кесте) 15 жастағыларда пародонттың зақымдалу белсенділік белгілерінің таралу деңгейі

белсенділік	Қанағыштық	тіс тасы
Төмен орташа жоғары	0,5 секстанттар 0,6-1,5 секстанттар 21,6 секстанттар	0-1,5 секстанттар 1,6-2,5 секстанттар 22,6 секстанттар