2.Көлденең зерттеулердің артықшылықтары мен кемшіліктері туралы жазыңыз

Уақытқа байланысты зерттеулердің бөлінуі:

А) Көлденең зерттеу- объект бір кезеңде бір рет зерттеледі. Ол- белгілі бір кезеңдегі аурудың таралуын қарастыратын зерттеу.

Артықшылықтары:

 көп уақыт алмайды

 қауіп факторларын анықтауға бағытталған бірінші қадам

 үнемді

 Кемшіліктері:

 барлық уақытта сенімді, нақты емес

 аурудың себебі жайында дұрыс түсініктеме бере алмайды

 диагноз жайындағы сұраққа жауап ретінде жақсы келеді

Б)Ұзыннан ұзақ(продольные)- белгілі бір уақыт аралығында істелінетін зерттеу.

3. Когортты зерттеулердің артықшылықтары мен кемшіліктері

Когорттық зерттеу- анализдік(сараптау) проспективті зерттеулерге жатады. Себептің және қауіп факторының аурудың болжамымен байланысын зерттейді. Қауіп факторы- аурудың пайда болуына әсер ететін факторлар.Мысалы: АГ ауруының қауіп факторлары-гиподинамия, гиперхолестеринемия, тұқымқуалаушылық, шылым шегу т.б.

2 топ алынады:

а) қауіп факторы әсер еткен топ

б) ) қауіп факторы әсер етпеген топ

Осы 2 топ ұзақ уақыт бойы зерттеледі және алынған мәліметтер салыстырылады(зерттелетін нәтиже бойынша) Ол үшін қажетті ақпараттар күні бұрын анықталып, толық көлемде жиналады.Сосын зерттелетін қауіп факторының туындайтын нәтижемен(аурумен) қандай байланысы бар екені анықталады. Классикалық когорттық зерттеу үшін әр түрлі қауіп факторы әсер ететін 2 немесе одан да көп когорта іріктеліп алынады,бірнеше жыл бойы зерттеліп, жаңа клиникалық нәтижелер анықталады.

Артықшылығы:

 Когорта – қандай да бір жалпы белгілерімен біріктірілген топ. (мысалы сау немесе аурудың белгілі бір сатысындағы адамдар)

 Үздіксіз бақылау процесінің қай жартысында ауру дамығаны анықталады

 Зерттеудің басында қорытынды белгісіз болады

 Қауіп факторының әсеріне душар болғандардың ағымын проспективті зерттейді

 Қорытындыны бағалау үшін көптеген жылдар бойы бақылау қажет

 «Жағдай-бақылау» зерттеуімен салыстырғанда қымбатырақ

 Уақыт ағымы бойынша өзгерістерді бақылауға болады

 Бір фактордың әсеріне байланысты бірнеше қорытынды алуға болады

 Бір нәтижеге әсер ететін бірнеше факторларды анықтауға болады.

 Зерттеудің мақсатын анықтайтын сұрақ қарапайым.Мысалы:б елгілі бір фактордың әсеріне душар болғандар ауыруы мүмкін бе?

 Нәтижесі белгілі болғанда туындайтын жүйелі қатені болдыртпайды

Кемшіліктері:

 Көп уақытты қажет етеді

 Сирек кездесетін ауруларға арналмаған

 Когорттық зерттеудің негізгі кемшілігі – сирек қорытындыларды зерттеу үшін үлкен топтарды ұзақ уақыт бойы бақылау керек

 Қаражатты көп қажет етеді

 100% бақылау мүмкін болмайды,өйткені уақыт өткен сайын зерттелетін фактордың әсері мен сипаты өзгеруі мүмкін.

4.Жүйелі шолудың артықшылықтары мен кемшіліктері туралы жазыңыз

Иерархияның шыңында екіншілікті зерттеулер – жүйелі шолу және мета анализ тұрады.

Жүйелі шолу дегеніміз- барлық біріншілік зерттеулерді қазіргі заманғы әдістердің көмегімен зерттейтін және емдеудің нәтижесін, олардың сапасын жинақтап бағалайтын зерттеу. Ол ерекше клиникалық зерттеулердің қорытындылары жинақталатын ғылыми зерттеу. Жүйелі шолу- зерттеулердің жаңа нәтижелерін алған сайын тұрақты түрде жаңартылып отырылады. Жүйелі шолу істелетін іс-шараның пайдасын немесе залалын және оны қолдануға болатынын немесе болмайтындығын анықтайтын мәліметтерді жинақтайды. Жүйелі шолудың нәтижесінде кері әсер анықталуына байланысты кейбір іс-шараларды қолдануға болмайды.

Артықшылықтары:

• нақты дәлелденген қорытынды алынады

• біріккен зерттеулердің статистикалық қуатын күшейту арқылы ғылыми дәлелдемелердің сенімділігін жоғарылатады

• әртүрлі нәтиже беретін біртекті зерттеуге қорытынды баға береді

• соңғы тұтынушы-дәрігерге арналған ақпараттың көлемін азайтуға мүмкіндік береді

• ең жақсы жалпы баға алу үшін дәлелдерді топтастырады

Кемшіліктері:

А)жүйелік қатенің болуы

1)Нәтижелердің нағыз мәндерден жүйелік ығысуы

2)Адам көмегімен бірте- бірте қосылатын өзгерістер

3)Біріншілік мәліметтердің жүйелі өзгеруі

4)Уақытында өзгертілетін мәліметтер

5)Зерттеудің сандық көрсеткішері

Б)сапалы жүйелік шолуларда болатын кемшіліктердің бірін атаңыз

1)Көбінесе оң нәтижелерді таңдаумен байланысты қателер

2)Респонденттерді талдауға қатыстырумен байланысты қателер

3)Клиникалық сұрақтың тар спектрін қарастырады

4)Қатаң ғылыми мәліметтерді қолданады

5)Қолданатын мәліметтер қате