25.Активті қуаттылық,айнымалы токтың қабылдағыштардың параллелді тізбекті қосулары,аралас қосуларды жазыңыз.
Айнымалы ток тізбегінде берілген уақыт мезетіндегі қуат ток күші мен кернеудің лездік мәндерінің көбейтіндісіне тең.
Бұл өрнекті түрлендіріп
{\displaystyle
p(t)=U_{m}I_{m}(cos^{2}\omega tcos\phi +cos\omega tsin\omega tsin\phi
)}
аламыз.
Бізге
бір период ішіндегі орташа қуатты
анықтау керек. Ол үшін уақытқа тәуелді
тригонометриялық функциялардың орташа
мәндерін табайық:
{\displaystyle (cos^{2}\omega t)_{ort}={\frac {0+1}{2}}={\frac {1}{2}};cos\omega tsin\omega t={\frac {sin2\omega t}{2}},} онда {\displaystyle (sin2\omega t)_{ort}={\frac {-1+1}{2}}=0.}
Олай
болса, қуатты анықтайтын өрнектегі
екінші қосылғыштың орташа мәні нөлге
тең. Сонымен, айнымалы
ток тізбегінде орташа қуат:
{\displaystyle P={\frac {1}{2}}U_{m}I_{m}cos\phi }Бұл теңдеуге ток пен кернеудің әсерлік мәндерін қойып, ыңғайлы болу үшін әсерлік мәндердің индексін жазбай {\displaystyle I}I және {\displaystyle U}U деп белгілесек,
{\displaystyle
P=IUcos\phi }
шығады.
(2.18) мен (2.19) өрнектеріндегі {\displaystyle
cos\phi }cos
шамасы
қуат коэффициенті деп аталады. Осы өрнек
айнымалы токтың қуаты тек ток күші мен
кернеуге ғана емес, сонымен қатар
олардың тербеліс
фазаларының айырымына
да тәуелді екенін көрсетеді.
Егер
тізбектегі реактивті кедергі
{\displaystyle
\phi =0}болса, {\displaystyle
cos\phi =1}
cos
,
онда {\displaystyle
P=I\cdot U}P=I*U,
яғни
бұрыннан белгілі тұрақты токтың қуатының
формуласын аламыз. Ал тізбекте активті
кедергі жоқ болса,
{\displaystyle
\phi ={\frac {\pi }{2}},cos\phi =0}, {\displaystyle
P=0}
cos
Р=0. Тек реактиві кедергісі ғана бар
тізбекте орташа қуат нөлге тең. (2.18)
формуласынан қуатты өсіру үшін {\displaystyle
cos\phi }
cos
шамасын
— қуат коэффициентін ұлғайту қажет
екенін көреміз. Өндірістік қондырғыларда
ең аз дегенде {\displaystyle
cos\phi =0,85}
cos
болуы
керек.
1 суретінде тізбектей қосылған кедергілері бар электр тізбегі көрсетілген.
1-сурет
Э.к.к. көзінің қысқыштарындағы кернеу шама жағынан электр қозғаушы күшіне тең. Сондықтан көбінесе схемада көз көрсетілмейді.
Кедергілердегі кернеу түсулері мына формуламен анықталады.
Кирхгофтың екінші заңына сәйкес, электр тізбегі кірісіндегі кернеу тізбек кедергілеріндегі кернеулердің қосындысына тең.
Тізбектің эквивалентті кедергісі тізбектей қосылған элементтердің қосындысына тең.
1.2. Электр тізбегінің элементтерін параллель қосу
2 суретінде параллель қосылған кедергілері бар электр тізбегі көрсетілген.
2
-сурет
Параллель тармақтардағы токтар формуламен анықталады:
Мұндағы g, g , g 1-2, n-ші тармақтардың өткізгіштігі
Кирхгофтың бірінші заңына сәйкес, схеманың тармақталған бөлігіндегі ток, параллель токтардың қосындысына тең.
где
Параллель қосылған элементтерден тұратын, электр тізбегінің эквиваленттік өткізгіштігі, әрбір параллель қосылған элемент өткізгіштерінің қосындысына тең.
Тізбектің эквиваленттік кедергісі деп эквиваленттік өткізгіштікке кері шаманы айтамыз.
