23.Айнымалы тоқтың негізгі сипаттамалары-период,жиілік,толқын ұзындығын талдаңыз?

Айнымалы тқ деп уақыт өтуіне қарай электр қозғаушы күші өзгеріп отыратын электр тоғын айтады.Егер ЭҚК-тің мәні әрбір t уақыт аралығында қайталанып отырса,онда мұндай айнымалы тоқгармоникалық(синусойдалық)

тербеліс заңына бағынаы.Айнымалы тоқ параметрлерінің гармоникалық өзгерісі периодты функциямен өрнектеледі:

Е_і=E₀cos t

мұндағы Е₀-ЭҚК-нің амплитудалық мәні;

=2πυ-айнымалы ЭҚК-нің циклділік жиілігі:υ=1/T-жиілік,яғни 1сикундтағы тербеліс саны;T-тербеліс периоды.

Тербеліс периоды дегеніміз -бір тербеліске немесе айналымға кетен уақыт.Периодты функцияның =. t аргументін тербеліс фазасы дейді.

24.Айнымалы тоқтың қарапайым тізбегіне Ом заңының ықпалын түсіндіріңіз.

Бiр-бiрiмен тiзбектей жалғанған актив кедергiден, сыйымдылықтан және индуктивтi катушкадан тұратын айнымалы токтың толық тiзбегiн қарастыралық ( 2.8 – сурет ).

2.8 – сурет

Егер осы тiзбектiңұшынажиiлiгi ω, аламплитудасыU_m-ғатең бола отырыпгармониялықзаңдылықпенөзгеретiнайнымалыкернеуiнберсек, ондабұлтiзбекте

I = I_mcosωt           (2.23)

заңдылығыменөзгеретiн ток күшiнiңерiксiзтербелiсiпайдаболады. Ендi осы ток күшi мен кернеудiңтербелiсiамплитудаларыныңарасындағыбайланысты, басқашаайтқанда осы айнымалы ток тiзбегiүшiн Ом заңынтабалық.

Тiзбектегiтолықкернеудiңлездiкмәнi осы тiзбектiңәрбiрбөлiгiндегiкернеулердiңтүсуiнiңқосындысынатең, яғни

u = uR+uL+uC = URmcosωt+UCmcos(ωt - π/2)+ULmcos(ωt + π/2)

(2.24)

Тiзбектегiтолықкернеудiңамплитудасыноныңбөлiктерiндегiкернеулердiңамплитудаларыарқылыөрнектеуүшiн векторлық диаграмма депаталатынәдiстiқолдануыңғайлы. 

2.9 – сурет

Бұләдiстiзбекбөлiктерiндегiкернеулердiңфазаларыныңәртүрлiекенiнескеругемүмкiндiкбередi. Диаграмманытұрғызубарысындаалдыментiзбектегiтоккасәйкесбағыттытаңдапалады да соғанқатыстыкернеулердiңамплитудалықмәндерiнолардыңфазаларайырымынескереотырыпсалады. Осылайтұрғызылған диаграмма 2.9 – суреттекелтiрiлген. Бұлсуреттентiзбектегiтолықкернеудiңамплитудасы (үшбұрыштарүшiн Пифагор теоремасынпайдаланғанда)

(2.25)

екенiкөрiнiптұр. Онда, айнымалы ток тiзбегiүшiн Ом заңы

(2.26)

түрiндежазылады. Бұлөрнектегi

(2.27)

шамасытiзбектiңтолықкедергiсiболыптабылады.

Векторлықдиаграммаданкернеутербелiсiнiңфазасыωt + φ екенiкөрiнiптұр. Сондықтан, кернеудiңлездiкмәнi

u = Umcos(ω+φ)

(2.28)

Алкернеу мен токтыңлездiкмәндерiнiңарасындағыфазаларайырымы

(2.29)

Айнымалы ток тiзбегiндегiқуаттыңлездiкмәнi p = I²R = I_mR cos²ωt. Бiртербелiс периоды кезiндегi cos²ωt функциясыныңорташамәнi 1/2 болғандықтантiзбектегiқуаттыңорташамәнi