20.Балларды тест адиси бойынша зерттеу

сынақ сауалнама құрамында бірқатар мәселелер, судьяның жауап психологиялық қасиеттер сол тест. Сыналатын тиісті тапсырма сериясын сұрайды болуын немесе болмауын анықтайтын орындау негізінде жұмыс орны оның мінезіне (жеке қасиеттер) дамыту дәрежесі.

артықшылығы стандартталған тестілер, оларды ажырата білу болып табылады өтініш (қатысты әзірленген стандартталған тест сериясы адамдардың әр түрлі жас топтары, білім деңгейі, тәжірибесі мен мамандық). Сандық алуға стандартталған тестілердің көмегімен тест психологиялық қасиеттерін ауырлығына салыстыруға болады бағалау, көпшілікке олардың өрнек.

кемшілігі стандартталған тестілер ықпал ету мүмкіндігін анықтау болып табылады тестілеу нәтижелері бойынша тест сәйкес бекітіледі жеке тұлғаның сипаты қасиеттер. Бұл мүмкіндіктер болса, ұлғайту оқушылар тест мазмұнын білу, сондай-ақ мінез-құлық және зерттеу бағалау әдістемесі адамның психологиялық қасиеттері.

Тағы бір кемшілігі стандартталған тестілер қамтамасыз ету қиындық анықтау болып табылады тестілеу барысында тест жеке көзқарас. Адамдар A.G.Shmelev пайда азайтылды сабырлық, өзін-өзі бақылаудың жекелеген заң бұзушылықтар, олар қателер туралы алаңдатты бастайды олар үшін қарапайым сұрақ. Тапсырма - тест осындай реакция көруге уақыты ол тек білікті және адал экспериментатор мүмкіндік береді.

белгілі бір жағдайларда, стандартталған тест (тестілер, сауалнама және тест тапсырмалары) пайдалану болып ғана сай емес. Бұл пәндер емес жасады жағдайларда қолданылады теріс тұлғалық ерекшеліктері мен себептері бойынша мойындауға құлықсыз немесе олардың қатысуын тану үшін ғана емес. Осы жағдайларда, жүгінбей проекциялық сынақтардың пайдалану.

21.Кабылдау процесин зерттеу адистери.

Қабылдау, субъектінің практикалық қызметін бағыттай отырып, сонымен бірге өз дамуында осы қызметтің жағдайлары мен сипатына тәуелді. Ж. Пиаже айтқандай генезисті, перцептивті процестердің құрылымы мен функцияларын зерттеуде проблеманы “праксеологиялық” тәсілдемемен қараудың мәні маңызды.

Қабылдау мен қызметтің өзара байланысы психологияда ұзақ уақыт еленбеді және де немесе қабылдау практикалық қызметтің сыртында (субъективті менталистік психологияның әр түрлі бағыттары) зерттелді, немесе қызмет қабылдауға тәуелсіз (қатаң бихевиористер) қарастырылды.

Тек соңғы он жылдықта олардың арасындағы генетикалық және функционалдық байланыстар психологиялық зерттеу пәні бола бастады. Диалектикалық материализмнің қоршаған шындықты танудағы практиканың роліне қатысты белгілі философиялық ережелерге сүйене отырып отызыншы жылдардың басында кеңестік психологтар (Б.Г. Ананьев, П.Я. Гальперин, А.Н. Леонтьев, А.Р. Лурия, Б.М. Теплов және т.б.) қабылдаудың субъекті қызметінің сипатына байланыстылығын зерттеуге кірісті. Біздің қызметкерлермен бірге психология Институты мен ПҒА мектепке дейінгі тәрбие Институтында жүргізген қабылдауды онтогенетикалық зерттеулеріміз осы бағытта жүрді.

Қабылдау - аса көп талдап, біріктіру қызметін керек ететін құрылымды әрі бслсенді психикалық әрекет. Бұл күрделілік пен белсенділік келесі жәйттерден көрінеді. Бұл алдымен, ақпарат ағымы - бұл сезім мүшелері жәй іркенушінің нәтижесінде қозулардың шеткі қабылдау лелердем миға жетуі ғана смсс. Қабылдау қызметіне қозғалыс әрекеттері де қосылады (мәнді тетіктерін байқастыру үшін заттарды түртіп көру мен көзбен шолып шығу; дауыс ағымындағы мәнді ерекшеліктерді анықтау мақсатында тиісті құбылыстарды әуендеп не күбірлей қайталау). Сондықтан да, психикалық қабылдау процесін субъектінің затты тануға ұмтылған тікелсй іс-әрекеті деп қарастырған жөн.

22.Еске сактау турлери мен типтик ерекшеликтерине сипаттама.

Ес адамның әртүрлі өмір сфераларымен байланысты болғандықтан естің көріну түрлері өте көп болып келеді.

Естің барплық түрлерін шартты түрде 3 топқа бөлуге болады

1) адам есіне сақтайтын заттар, нәрселер, қозғалыс, сезім т.б. Бұл топқа

қозғалыс, бейнелік , сөз-логикалық, эмоционалдық ес түрлері жатады.

2) қалай есте сақтайтынына байланысты (кездейсоқ немесе мақсатты түрде) ерікті немесе еріксіз .

3) есте сақтау ұзақтығына байланысты қысқа мерзімді есте сақтау, ұзақ мерзімді есте сақтау, оперативті есте сақтау.

сипаттамасы

Қозғалыс ес қимыл-қозғалыстарға байланысты іскерлік , дағдыларды еске қалдыру немесе қайта жаңғырту. Барлық тұрмыстық, спорттық, еңбек дағдылары қозғалыс ес арқылы жүзеге асады. Мәселен, коньки тебу, сәбидің тәй-тәй басуы, жазу, оқу, машина айдау, турникке тартылу т.б

Адамның басынан өткен сезімдерді еске қалдырып отыруы эмоционалдық ес деп аталады. «Егер сіз өткенді еске алғанда қызарсаңыз, бозарсаңыз, болған қайғыны еске алуға, ойлауға қорықсаңыз сізде сезімдерге есіңіз, не эмоционалдық есіңіздің болғаны» - деген К.С. Станиславский. Адам шынайы сезімін білдіру үшін эмоционалдық естің алатын орны зор. Егер адам эмоцияға кедей болса, өте қатал, тұйық болады.

Адам ойының түрлі формаларын еске қалдыра алу қабілеті сөз-логикалық ес деп аталады. Естің бұл түрі ереже, формула, сөздер (нақыл сөздер, мақал) жаттағанда кездеседі. Естің осы түрі көбінесе философтар мен математиктерде кездеседі. Сөз-логикалық естің оқу процесінде маңызы зор. Өткен тақырыпты есте қалдыру, соны қайта жаңғырту есі дамымаған адамға қиынға соғады.

Заттар мен құбылыстардың қасиеттерінің нақтылы бейнесін ойда қалдыруда, қайта жаңғыртуда көрініп отыруын образдық ес деп атайды. Елестерге деген ес, адамдардың беттерін, табиғатты, суретті, музыкалық әуен, иіс, дәм, себеп салдарды қалдырып, қайта жаңғыртуға көмектеседі. Бейнелі естің бес түрі бар : есту, көру, дәм сезу, иіс сезу, сипап сезу.

Бейнелі есті сақтаудың бұл түрлері әрбір адамда әртүрлі дамиды.

Ерікті есте сақтау есте қалдыру мақсатының болуын және арнайы ерік күш жұмсауды талап етеді.

Еріксіз есте сақтау бұл есте сақтауда ешқандай мақсат болмайды, оқиға немесе құбылыстар ешқандай тәсіл қолданбай-ақ өздігінен есте сақталады. Еріксіз есте сақтау ең алдымен ұнайтын нәрселерді есте сақтау болып табылады. Еріксіз есте сақтау жануарларда жиі кездеседі. Бірақ жануарлар есте сақтағанмен еске түсіре алмайды. Есте сақтаудың ең жақсы тәсілі бұл есте сақтағанды тәжірибеде қолдану болып табылады. Сонымен қатар тұлғаның бағдарына қарама-қарсы нәрселер есте сақталмайды.

Қысқа мерзімді ес – Біз көрген естігеннің барлығы есте сақталмайды. Қысқа мерзімді есте аз уақыт сақталатын мәнсіз ақпараттар жинақталады. Қысқа мерзімді ес көбінесе фонетикалық түрде сақталады, әсіресе сөздермен әріптерді есте сақтағанда қолданылады. Қысқа мерзімді есте біз телефон номерлерін, күндерді , аттарды жаттай алмаймыз. Бірақ қысқа мерзімді ес жұмысшы ес болып табылады, себебі қысқа мерзімді ес көмегімен ой процестері жүріп отырады.

Ұзақ мерзімді ес - есте сақталатын материалдың ұзақтығы және мықтылығымен сипатталады. Ұзақ мерзімді есте білім жинақталады және олар жалпыланған жүйелі түрде болады. Ұзақ мерзімді ес «сейф» сияқты мұнда тек маңызды мәнді ақпараттар сақталады. Мысалы, фамилияңыз? атыңыз? т.с.с.

Оперативті есте сақтау - арнайы операцияларды орындауға керек арнайы уақытқа белгілі бір мәліметтерді есте сақтау. Мысалы, қандай да болмасын тапсырманы шешу процесінде нәтижені алуға мәліметтер мен операциялар есте сақталады.

Ес процестері.

Есте сақтау негізгі процестері – есте қалдыру, қайта жаңғырту , есте сақтау, тану, ұмыту.

Ес есте қалдырудан басталады. Есте қалдыру – бұл кейін қайта жаңғырта алынатын материалдың ес қалуын қамтамасыз ететін ес процесі болып табылады.

Есте қалдыру арнайы есте қалдыру және ерікті есте қалдыру болып екіге бөлінеді.

Еріксіз есте қалдыруда адам алдына арнаулы мақсат қоймайды, есте қалдырудың арнайы тәсілдерін пайдаланбайды.

Ерікті есте қалдыру саналы есте қалдыру , яғни материалды есте сақтау үшін мақсат қойылады.

23.

Баланың жеті жастағы дағдарысы

Баланың жеті жастағы дағдарысы. Мектеп жасындағы бала, барлық жас кезендері сияқты, психикалық дамуыңда дағдарысқа немесе құрт өзгерістерге ұшырап отыратындығы ғылыми әдебиеттерде баяндаған.

Мұндай өзгеріс баланын жеті жаотағы дағдарысы деп те аталады. Осы кезевде баланың акьш-ойының өсуіне орай қауырт өзгерістерге үшырап, тәрбиесі жөнінен де бұрынғы уакытқа қарағанда неғұрлым қиындай түсетіні айқын байқалады. Бұл кезеңде оны енді мектеп жасына дейінгі бала деп те, оқушы деп те атау киын. Өйткені ол өтпелі кезеңді басынан кешіреді.

Соңғы уақытта бұл жасқа арналған бірқатар зерттеулер жарық көрді. Зерттеу нәтижелеріне қарағанда жеті жастағы бала енді бұрынғы нағыз балалық ерекшеліктерінен айырылады. Алайда оның қимыл-қозғалыстары мен ішкі жан дүнесі сол балдырғандығын көрсетеді. Бұл кезенде бала алдына мақсат қойып, оны өздігінен аңғара білуі, тілегіне жетіп, оны жүзеге асыруы толық жетілмеген.