Wnioski

Neologizm – środek stylistyczny; nowy wyraz utworzony w danym języku, aby nazwać nieznany wcześniej przedmiot czy sytuację lub osiągnąć efekt artystyczny w utworze poetyckim.

W niektórych państwach neologizmy powstają w wysokich gremiach rad językowych, które w trosce o czystość własnego języka szukają nowych terminów, by uniknąć zapożyczeń z języków obcych. Z takiego postępowania szczególnie znana jest Francja . Bardziej naturalna jest jednak sytuacja, kiedy wchodzą one do użycia poprzez zapożyczenie z innego języka. Tak działo się od zawsze, stąd w polszczyźnie dawniejsze makaronizmy dzisiaj uważane są już za zwykłe słowa, bez których nie można się obejść na co dzień.

Neologizmy to nowe słowa w języku. Biorąc pod uwagę źródła ich powstawania, wyróżniamy: 

• neologizmy słowotwórcze – nowe słowa tworzone od słów polskich i obcych za pomocą polskich przedrostków, przyrostków czy wrostków: kablówka, wielkopowierzchniowy, kliknąć, reklamożercy, esemesować; 

• zapożyczenia – słowa z języków obcych, powoli, ale skutecznie polszczone: salak, show, CV, supermarket; 

• neosemantyzmy (neologizmy znaczeniowe) – dawne słowa uzyskujące nowe dodatkowe znaczenia: myszka, ikona; 

• neologizmy frazeologiczne – nowe frazeologizmy: siedzieć na czacie, wypasiony samochód; 

• neologizmy poetyckie (artystyczne) – słowa tworzone na użytek jednego niegdyś utworu artystycznego (wiersza, piosenki, dziś także reklamy, ulotki, hasła promocyjnego): Danio; Garomił – płyn do mycia naczyń; do tej kategorii należą nasze domowe neologizmy, słówka tworzone na rodzinny i towarzyski użytek: mykać, telewizornia, Mryzio.

Frazeologia jet to dział językoznawstwa zajmujący się badaniem charakterystycznych dla danego języka stałych związków wyrazowych, zwrotów oraz wyrażeń.

Frazeologizm to utrwalone w języku połączenie dwóch lub więcej wyrazów o ściśle określonym znaczeniu przenośnym. Takie połączenie stanowi całość znaczeniową, to oznacza, że znaczenie frazeologizmu nie jest sumą znaczeń poszczególnych wyrazów), np. nabić kogoś w butelkę = oszukać, a nie włożyć jakąś osobę do butelki.

Ważne, by frazeologizmów używać zawsze w ich właściwej postaci językowej. Dlatego w powyższych przykładach najlepszym rozwiązaniem będzie na ogół dokładnie jeden czasownik. Po uzupełnieniu tych porównań warto zastanowić się nad znaczeniem każdego z nich.  

Frazeologizmy mogą pochodzić z:

• Biblii (tzw. biblizmy)  – np. kainowe znamię;

• mitologii – np.syzyfowa praca;

• z historii – np. przekroczyć Rubikon;

• z literatury – np. czekać na Godota;

• z życia codziennego – np. wziąć się w garść.

Mimo że frazeologia stała się samodzielną nauką, nie powinno się zapominać o jej związkach z leksykologią, z której się wywodzi i którą dopełnia.

Natomiast przedmiotem zainteresowań frazeologii są – jak sama nazwa wskazuje – frazeologizmy, nazywane również związkami frazeologicznymi. Związki – a więc konstrukcje wyrazowe, nie pojedyncze wyrazy. Dla frazeologii – w ujęciu tradycyjnym – podstawowe znaczenie ma fakt połączenia wyrazów w nader samodzielną językowo całość – właśnie w konstrukcję językową, czyli w mniej lub bardziej rozbudowaną grupę wyrazów.

Typy związków ze względu na stopień zespolenia:

• związki luźne – tworzone doraźnie (każdy z elementów takiego związku może zostać wymieniony albo połączyć się z innymi słowami), np.pisać list, kupić masło;

• związki łączliwe – silniej zespolone; element takiego związku może zostać wymieniony tylko na jakiś z synonimów: dobić targu (albo interesu), kary koń (źrebak, rumak);

• związki stale – występujące w niezmiennej postaci (nie można ich zmienić czy uzupełnić), mają znaczenie przenośne. Często nie da się ich przetłumaczyć na inne języki – określamy je wówczas jako idiomy (albo idiomatyzmy).

Podział związków frazeologicznych ze względu na ich strukturę:

• zwroty – są związkami czasowników lub imiesłowów przysłówkowych z innymi wyrazami, np. spalić za sobą mosty, bić się z myślami,

• wyrażenia – ich ośrodkiem jest rzeczownik, przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy, rzadziej przysłówek, np. czarny charakter, świeżo malowane; także utarte porównania, np. głupi jak but,

• frazy – mają kształt zdania lub równoważnika zdania, np. niedaleko pada jabłko od jabłoni; do tej grupy należą np. przysłowia, porzekadła, maksymy.

Funkcje związków frazeologicznych:

• służą wyrażeniu ekspresji;

• dają plastyczność wypowiedzi;

• pomagają precyzyjniej sformułować myśli;

• przechowują archaiczne formy i wyrazy;

• wprowadzają humor do wypowiedzi;

• są tworzywem żartów językowych i zabiegów stylizacyjnych.