89. Электромагнитті өрістердің қорғаныстық экрандарын атаңыз

Э лектромагнитті өрістерден сенімді түрде қорғану тәсілі – экрандау. Қорғаныстық материалдардың екі түрі қолданылады: электромагниттік толқындарды шағылыстыратын және оларды жұтатын. Электромагниттік өрістер металды экранмен қарама-қарсы бағытта жүру қалыңдығы нәтижесінде бәсеңделеді. Экрандау үшін жоғары электр өткізгіш материалдар (болат, мыс, алюминий, латунь) қолданылады, қалыңдығы 0,5 мм кем емес және тор өлшемдері 4х4 мм жоғары беттер түрінде жасалады. Электромагниттік өрістің бәсеңдеу дәрежесі экран қалыңдығына жоғары жиілікті өрістің ену тереңдігіне байланысты болады. Өрістің экранға ену тереңдігін келесі формула бойынша анықтайды:

– экран материалының абсолютті магнитті өткізгіштігі, Гн/м;

• э кран материалының меншікті өткізгіштігі, Ом-1 •м-1;

f – жиілік, Гц

89. Электр қауіпсіздігіне түсінік беріңіз

Электр қауіпсіздігі — адамдарды электр тогының, электр доғасының, электрлі магнит өрісінің және статикалық электрдің зиянды және қауіпті әсерінен қорғанысын қамтамасыз ететін ұйымдастыру-техникалық шаралардың және құралдардың жүйесі.

Электр тоғы дегеніміз белгілі бір жүйеде немесе вакуумде электр өрісінің әсерінен электр зарядтарының қозғалыс бағытын айтамыз.

Тоқ күшінің өлшем бірлігі А (Ампер), 1 А электр өткізгіші арқылы өтетін 1с-ғы электр зарядының шамасы 1 Кулонға тең: 1А=1Кл/с.

89. Электр тоғының түрлерін атаңыз

Жалпы электр тоғының екі түрі бар: тұрақты және айнымалы.

Тұрақты тоқ – белгілі бір уақыт ішінде шамасы бойынша өзгеріп, белгісі бойынша өзгермейтін тоқ.

Айнымалы тоқ – белгілі бір уақыт ішінде шамасы да, белгісі де өзгеретін тоқ. Айнымалы тоқтың өзгеру жылдамдығы жиілікпен f (Гц) өлшенеді.

89. Адамның электр тоғына түсу себептерін атаңыз

Адамның электр тоғына түсуінің негізгі себептері:

1) Адамның байқаусызда кернеулі тоқ тораптарына қауіпті аймаққа түсуі;

2) Электр жабдықтарының металды тоқ өткізбейтін бөліктеріне кернеу толығымен қосылған жағдайда түсуі;

3) Адамның электр тоғының тұйықталуы кезінде түсуі.

Адамды және ғимараттарды электр тоғының әсерінен қорғау үшін келесі қорғаныстық шараларды қолданамыз:

• Қорғаныстық жерге қосу (жерлендіру);

• Нөлдеу;

• Потенциалдарды теңестіру;

• Кіші кернеулеу;

• Тоқ жүрмейтін бөліктерді оқшаулау;

• Найзағайдан қорғау;

• Қорғаныстық құралдар.

89. Адам денесіне электр тоғы өткенде байқалатын әсерлер

89. Электр жабдықтарының (құрылғыларының) жіктелінуі

1) Кернеуі 1000 В жоғары тиімді түрде жерлендірілген электр жабдықтары.

2) Оқшауланған жүйедегі кернеуі 1000 В жоғары электр жабдықтары.

3) Кернеуі 1000 В дейінгі жерге қосылған электр жабдықтары.

4) Кернеуі 1000 В дейінгі оқшауланған электр жабдықтары.

89. Адамға әсер ету сипаты бойынша электр тоғының түрлері

1. сезілетін

(0,6-1,5 мА айнымалы тоқ, 5-7 мА тұрақты тоқ)

2) өткізбейтін

(10-15мА айнымалы тоқ, 50-60 мА тұрақты тоқ)

3) фибрилляциялық (100 мА айнымалы тоқ, 500 мА жоғары тоқ)

Адам денесінің кедергісі – терінің, ішкі ағзаның кедергісімен сипатталады. Дені сау, терісі таза, құрғақ адамда ол 3000-100000 Омға дейін болады. Ауырғанда, терінің ылғал кезінде ол 500-700 Омға дейін төмендейді. Сондықтан да адам денесінің кедергісі 1000 Ом деп есептелінеді.