1.Еңбекті қорғау және еңбек қауіпсіздігі дегеніміз не?

Еңбекті қорғау дегеніміз – құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, санитарлық-эпидемиологиялық, емдеу-профилактика, оңалту және өзге де іс-шаралар мен құралдарды қамтитын, еңбек қызметі процесінде қызметкерлердің өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі.

Еңбек қауіпсіздігі – еңбек қызметі процесінде қызметкерлерге қауіпті және зиянды өндірістік факторлардың (ҚжЗӨФ) әсерін болдырмайтын іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген қызметкерлердің қорғалу жағдайы.

Қауіпсіздік нормалары – қызметкерлердің еңбек қызметі процесінде олардың өмірі мен денсаулығын сақтауға бағытталған ұйымдастырушылық, техникалық, санитарлық-гигиеналық, биологиялық және өзге де нормаларды, ережелерді қамтамасыз ету тұрғысынан өндіріс жағдайын, өндірістік және еңбек процесін сипаттайтын сапалық және сандық көрсеткіштер.

2.Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің негізгі мақсаты

ҚР Еңбек кодексіне сәйкес бірінші жылғы жұмыс істеу мерзімінде жұмыскердің кезекті демалысын пайдалану құқығы алты ай мерзім өткеннен кейін күшіне енеді. Екі жақты келісім шарт бойынша жұмыскерге кезекті демалысы төленеді және алты ай мерзімі аяқталғанға дейін де төленеді. Жұмысшының өтініші бойынша төленетін демалыс уақыты алты ай аяқталғанға дейін, әйел азаматтарға берілуі тиіс - жүктілігі мен босану уақыты бойынша демалыстың алдында немесе тікелей содан кейін; 18 жасқа дейінгі жас мөлшеріндегі жұмысшыға; бала асырап алған жұмыскерге үш айға дейінгі мерзімде беріледі.

Осы кодекске сәйкес еңбек тәртіптемесінің ережелеріне тоқталсақ:

- жұмыс беруші еңбек тәртіптемесінің ережелерін қызметкерлер өкілдерімен келісе отырып бекітеді;

- еңбек тәртіптемесінің ережелерінде қызметкерлердің жұмыс уақыты мен тынығу уақыты, еңбек тәртібін қамтамасыз етудің талаптары, еңбек қатынастарын реттеудің өзге де мәселелері белгіленеді;

- қызметкерлердің жекелеген санаттары үшін еңбек тәртіптемесі Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен бекітілетін жарғыларда және ережелерде реттеледі;

- еңбек тәртіптемесінің ережелерін орындау жұмыс берушілер мен қызметкерлер үшін міндетті болып табылады.

3.Санитарлы нормалар және ережелерінің қолдану реті

Өндірістік санитария – жұмысшыларға зиянды өндірістік факторлардың әсерін азайтуға ұйымдастырылған іс-шаралар мен техникалық құралдар жиынтығы.

Өндірістік санитарияның негізгі ҚжЗӨФ-на: көп мөлшерде шаң басу, жұмыс аймағы ауасының газдануы, ауаның жоғарғы немесе төменгі температурасы, ылғалдылық, шу және дірілдің жоғарғы деңгейде болуы, табиғи жарықтың жетіспеуі, жоқтығы және т.б. жатады.

5.Еңбек қорғаудың стандарттар жүйесі

Еңбек қауіпсіздігінің стандарттар жүйесі (ЕҚСЖ) – жұмыскерлердің еңбек ету барысында қауіпсіздігі мен денсаулығын, еңбек қабілетін арттыруға бағытталған нормалар мен ережелердің стандарттық жүйесі болып табылады.

- «Қауіпсіздік талаптары» өнімнің стандарттық және техникалық шарттары бойынша;

- Мемлекеттік қадағалау Министрлігі органдарының қаулыларымен және бұйрықтарымен белгіленген еңбек қорғау сұрақтары бойынша нормалар, ережелер, сілтемелер және нұсқаулар;

- Еңбек қауіпсіздігі және өрт қауіпсіздігі бөлімі бойынша құрылыс нормалары және ережелері (ҚНжЕ);

- Еңбек қорғау мәселелері бойынша санитарлық-эпидемиологиялық сұрақтар.