40. Қазбаларда ауаны бөліп реттеу.

41. Желдеткіш қондырғысының толық депрессиясын анықтау.

Бас желдету мен қосалқы желдеткiштiң бiрлескен жұмысында желдеткiш орнатылған орынға ағындағы энергия ығысатындықтан да ағынның қандай да жеке бiр жерiнде жоғарғы энергия шоғырлануын кемiтуге мүмкiндiк бередi. Нәтижеде, жер бетiмен қазба арасындағы, сондай – ақ шахта iшiлiк қазбадағы депрессия кемидi, бұл сыртқы және iшкi ауанын жоғалуын кемiтедi. Желдетуде қысым айырмасын депрессия деп атайды. Бұдан үш жағдай туындайды:

• статикалық қысымдар айырмасын статикалық депрес­сия деп атайды;

• динамикалық қысымдар айырмасын динамикалық деп­рессия деп атайды;

• толық қысымдар айырмасын толық депрессия деп атайды.

42. Желдеткіштің сипаттамасын салу.

Қауiпсiздiк ережесi бойынша бас желдету желдеткiштерi жер бетiнде, ұңғы, штольня, шурф, оқпанның сағаларына орнатылады. Бас желдетудi ерекше жағдайдаларда жерастына орнатуға мемлекеттік тау-кен қадағалау ұйымының келiсiмi қажет. Желдету арналары ең жауапты, күрделi құрылым. Олар ауаны өткiзуге, олардың қозғалыс бағытын реверс кезiнде бұруға арналған. Оларға мынадай талаптар қойылады: конструкциясының ықшамдығы, басқарудың қарапайымдылығы, бақылау мен реверстеу, жөндеу, сондай-ақ оларды күтіп ұстаудың ыңғайлылығы, аэродинамикалық кедергiнiң аздығы және т.б. Кедергiнi кемiту мақсатында қазбалардың барлық жерiн, айналымдар мен бұрылыстарды жабық, қабырғаларын тегiс етiп жасайды. Арнаның көлденең қимасының ауданы 15м/с > жылдамдығындағы ауа шығынына сай анықталады. Арна конструкциясы мен ағынды реверстеу желдеткiштiң өлшемдері мен түрі, желдету әдiсi және басқа факторлармен анықталады. Желдеткiштер, жазық және тік жазықтықта орналасқан шығаратын не болмаса ендiретiн арналармен, диффузордың жазық көлбеу не тік орналасуындағы бұрма арналармен жасақталуы мүмкiн. Арналар iшiнара немесе толық, жерастында немесе жер бетiнде орналасуы мүмкiн. Арнаның оқпанмен кездесетiн тұсы тормен қоршалады.

Желдеткiш қондырғысының кескіні (а) остiк желдету,

(б) реверсті желдету сұлбасы.

43. Кеніштегі ауа жоғалымы (утечка) және олардың түрлері.

Кеніштегі ауа жоғалымы. Ауаның жоғалымы (утечка воздуха) деп нақты жұмыс орынына жетпей ауаның (ескерілмеген жағдайлар болуы мүмкін) бір бөлігінің жоғалуын айтады. Бұл құбылыс бос кеңістерде, кентіректер арасында, желдеткіш каналдарында, далдалар маңында болады. Жоғалым түрлері:

- жалпы кеніштік ауа жоғалымы (P_ж.к.ж) желдеткіштің қуаты мен шахтаға қажет ауаның айырмасын құрайды, ол төмендегі өрнекпен анықталады,

P_ж.к.ж = IOO(Q_ж – Q_б )/Q_ж, , % (10.5)

мұнда Q_ж - желдеткіш қуаты, м³/мин;

Q_б - шахта торындағы барлық бекеттерді желдетуге қажетті ауа көлемі, м³/мин.

Жерасты ауа жоғалымы (Р_ж.а., %) - бұл таза ауамен ластанған ауа арасындағы тау-кен қазбаларында туындайтын айырмашылықтан туады, ол мына өрнекпен анықталады,

P = 100(Q_ж.- Q_б.) /Q_ж., % (10.6)

мұнда Q_ш. - шахтаға түскен ауа көлемі, м³/мин.

Жер үсті ауа жоғалымы (Р_ж.ү., %) кеніш тау-кен қазбаларының жердің бетімен опырылған, құлаған аймақтармен байланысынан болады, оны келесі түрде анықтайды

P_ж.у. = 100(Q_ж.- Q_ш.) /Q_ж., % (10.7)

Ауа жоғалымы желдеткіш торының аэродинамикалық кедергісін азайтуға әсер етеді, әрине бұл жағдайда кенішке түсетін ауа көлемі а