- •1)Басқару жүйесін енгізу тиімділігі қалай есептеледі?
- •2)Электромагнитті шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •1)Тұрақты қысым құламасының шығын өлшеуіштері.
- •2)Электромагнитті шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •3)Түсті пирометрлерінің әрекеттену принциптері.
- •23 Сурет. Түсті пирометрдің блок-сұлбасы.
- •1) Магнитті күшейткіштердің әрекет принципі.
- •8 Сурет. Екі дроссельді және кері байланысы бар магниттік күшейткіштің сұлбасы
- •2) Электромашиналық күшейткіштердің әрекет принципі.
- •6 Сурет. Электронды шамды күшейткіштің сұлбасы мен оның сипаттамасы:
- •3) Сыйымдылықты манометрлер.
- •1) Инфрақызыл сіңіргішті газталдағыштар
- •2) Ультракүлгін сіңіргішті газталдағыштар
- •44 Сурет. Оптика – акустикалық газталдағыштың принципиалды сұлбасы.
- •45 Сурет. Ультракүлгін сіңіргіш газталдағыш сұлбасы.
- •3) Электромашиналық күшейткіштердің әрекет принципі.
- •6 Сурет. Электронды шамды күшейткіштің сұлбасы мен оның сипаттамасы:
- •1)Шығынды өлшеуге арналған аспаптар сыныптамасы.
- •2)Әрбір реттегіштің қандай негізгі элементтері болуы керек?
- •3)Қателік сигналы қалай жасалады?
- •1)Температуралық шкалалар, температураны өлшеуге арналған аспаптардың сыныптамасы.
- •2)Электр кедергілі манометрлер.
- •3)Кеңею термометрлер әрекетінің принциптері.
- •1) Көрсеткіш шынылар мен қалытқылы деңгей өлшеуіштер
- •33 Сурет. Тұйықталған ыдыстар үшін қалытқылы деңгей өлшеуіш.
- •34 Сурет. Уб-п типті буйкалы деңгей өлшеуіштің сұлбасы.
- •2) Ионизациялық манометрлер.
- •3) Пьезоэлектрлік манометрлер.
- •32 Сурет. Пьезоэлектрлік манометр сұлбасы.
- •1)Калориметриялық шығын өлшеуіштер.
- •2)Сұйықтар мен газдар мөлшерінің жылдамдықты және көлемдік санауыштары.
- •3)Электромагнитті шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •1)Тұрақты қысым құламасының шығын өлшеуіштері
- •2)Кеңею термометрлер әрекетінің принциптері.
- •3)Электромагнитті шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •1)Пьезоэлектрлік манометрлер.
- •32 Сурет. Пьезоэлектрлік манометр сұлбасы.
- •2)Өлшеуге және өлшеу аспаптарына анықтама беріңіз.
- •3)Кип құрылымдық сұлбасын түсіндіріңіз.
- •41 Билет
- •31 Сурет. Электрлік кедергінің манганиндік манометрі.
- •2. Сандық реттегіштер
- •33 Сурет. Тұйықталған ыдыстар үшін қалытқылы деңгей өлшеуіш.
- •34 Сурет. Уб-п типті буйкалы деңгей өлшеуіштің сұлбасы.
- •42 Билет
- •1.Белсенді кедергілі датчиктердің әрекеттебелсенді кедергілі датчиктердің әрекеттену принцптері
- •3 Сурет. Белсенді кернеу датчиктері және олардың сипаттамалары.
- •2. Сыйымдылықты датчиктер.
- •5 Сурет. Сыйымдылықты датчиктер.
- •3. Электромагниттік шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •42 Билет
- •1. Импульсті реттегіштердің әрекеттену принципі
- •2. Өлшеуге және өлшеу аспаптарына анықтама беріңіз.
- •44 Сурет. Оптика – акустикалық газталдағыштың принципиалды сұлбасы.
- •43 Билет
- •10 Сурет. Модуляторлардың сұлбасы мен сипаттамалары
- •44 Билет
- •1.Оптикалық пирометрлерінің әрекеттену принциптері
- •1 7 Сурет. Өлшеу жүйесінің құрылымдық сұлбасы.
- •45 Билет
- •18 Сурет. Манометрлік термометрдің принципиалдық сұлбасы.
- •19 Сурет. Кедергі термометрінің конструкциясы:
- •20 Сурет. Кедергілі термометрлі теңестірілген көпірдің сұлбасы
- •1 Қысымның ауыспалы құламасының шығын өлшеуіштері.
- •37 Сурет. Қысым құламасы ауыспалы шығын өлшеуіштер сұлбасы:
- •40 Сурет. Калориметриялық шығын өлшеуіштің принципиалды сұлбасы
- •1 Қысымды өлшеуге арналған сұйықтық аспаптар.
- •25 Сурет. Құбыршалы сұйықтық манометрлер сұлбасы
- •2 Термоэлектрлік термометрлер.
- •3Киип сезімталдығы
- •1Қателік сигнал қалай жасалады.
- •2Индуктивті датчиктер
- •16 Сурет. Электромагниттік реленің құрылғысы (а) және қосу сұлбасы (б).
- •1 Ионизациялық манометрлер
- •2 Реттегіштер сыныптамасы
- •54Билет
- •1 Ультрадыбысты шығын өлшеуіштер
- •3 Күшейткіш сыныптамасы
- •55 Билет
- •1 Магнитті күшейткіштер.
- •7 Сурет. Дроссель сұлбасы (а) және оның сипаттамалары (б).
- •8 Сурет. Екі дроссельді және кері байланысы бар магниттік күшейткіштің сұлбасы
- •9 Сурет. Электромашиналық күшейткіш сұлбасы.
- •56 Билет
- •1 Өлшеу бірлігі. Қысымды өлшеуші аспаптар сыныптамасы.
- •2 Шығынды өлшеуге арналған аспаптар сыныптамасы.
- •3Фотоколориметриялық газталдағыштар.
- •46 Сурет. Фотометрдің өлшеуші сұлбасы.
- •57 Билет
- •1 Жылулық газталдағыштар.
- •43 Сурет. Термокондуктометриялық газталдағыштар сұлбасы.
- •2 Фотоколориметриялық газталдағыштар.
- •46 Сурет. Фотометрдің өлшеуші сұлбасы.
- •3 Электромагниттік шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •58 Билет
- •1 Өлшеуге анықтама
- •3 Реттегіш
- •59 Билет
- •1 Адаптивтік реттеуіш принципі
- •1 Сурет. Реттеудің автоматтық жүйесінің функционалды сұлбасы.
- •2 Реле.
- •3 Электромагниттік шығын өлшеуіштер.
- •38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
- •16 Сурет. Электромагниттік реленің құрылғысы (а) және қосу сұлбасы (б).
38 Сурет. Электромагниттік шығын өлшеуіш:
а - электромагниттік шығын өлшеуіштің сезімтал элементінің сұлбасы;
б – ауыспалы магниттік өрісті электромагниттік шығын өлшеуіштегі трансформаторлық кедергілер әсерін жою сұлбасы.
Сұйық ағып өтетін құбыр өткізгіштігі σқ, сұйық өткізгіштігімен салыстырғанда σс, өте төмен болуы керек. Осы мақсатта индукциялық шығын өлшеуіште үлкен меншікті кедергілі беймагнитті металл кірмелер қолданылады. Құбырдың кесіндісі ішкі жағынан оқшаулаушы материал қабатымен қапталады (винипласт, керамика, эмаль, резеңке және т. б.).
Дегенмен индукциялық шығын өлшеуіштердің мұндай қарапайым сезімталды элементтері, өлшеу нәтижесін өте күшті бұрмалаушы электродтардың полярлануы салдарынан кең қолданыс тапқан жоқ. Сондықтан тұрақты магнитті индукциялық шығын өлшеуіштер тек қана сұйық металдар шығынын өлшеу үшін қолданылады. Бұл шығын өлшеуіштерді, сонымен қатар, полярлану өлшеу нәтижесіне байқалатындай әсер етіп үлгермейтін, уақыт бойында жылдам өзгеретін немесе қысқа мерзімді өлшеулерді қажет ететін сұйықтар шығынын өлшеуге пайдалануға болады.
Полярлану байқалмайтын, жиілігі 50 Гц ауыспалы магнитті өрісті электромагнитті шығын өлшеуіштер кеңінен қолданыс тапты (38, б сурет). Дегенмен бұл ротаметрлердің көрсеткіштеріне әртүрлі кедергілер әсер етеді: паразиттік – сыртқы көздерден; электростатикалық (сыйымдылықты) – электромагнитті қоректендіретін ауыспалы ток желісінен; индукциялық (трансформаторлық) – сезімталды элементтің магниттік өрісінен. Кедергінің бірінше екі типін экран қою арқылы болдырмауға болады.
Трансформаторлық кедергілерді жою күрделірек болады, өйткені сұйық пен өлшеуші аспап тұйықталған контур түзейді, ондағы ауыспалы магнитті өріс, трансформатор орамасындағы сияқты, сұйықтың ағынының жылдамдығына тәуелсіз э.қ.к. табады.
Құбыр 7 электромагнит 10 ормалары арасында орналасқан және ішінде оқшаулаушы қаптамасы 6 болады. Кедергілермен күресу үшін бір электродтың шығысы 5 симметриялық орналасқан сымдармен қосылысады, ол төменгіомды потенциометрге 8 қосылған. Пайдалы сигнал сымдармен 9 алынады. Потенциометр қозғалтқышының күйі 8, сұйық құбырда 7 қозғалмаған кезде, екі сымның потенциалдары 9 өзара тең болатындай етіп таңдалады. Осы арқылы өлшеуші сигналға трансформаторлдық э.қ.к. әсері жойылады. Өлшеуші блок кернеудің екі каскадты күшейткішін көрсетеді және ГСП бойынша бірегейлендірілген тұрақты токтың шығыс сигналына 0-5 мА ие болады. 3-РИ типті электромагниттік шығын өлшеуіштер сериялы шығарылады, сонымен қатар теріс кері байланысты шығын өлшеуіштер ИР-1, 4-РИ олардың негізгі қателіктері 0,5-1,5 %. Өлшеу диапазоны 1—2500 м3/сағ және одан жоғары, құбырдың ішкі диаметрі 3 мм - ден 1 м дейін, сұйықтың қозғалысының сызықты жылдамдығы 0,6-дан 10 м/с дейін. Индукциялық шығын өлшеуіштердің артықшылығына жататындар: қысымның аз жоғалымы; инерциясыз көрсетуі, әсіресе автоматты реттеу жүйесі үшін өте маңызды; көрсеткіштің тұтқырлыққа, тығыздыққа, өлшенетін сұйықтың ағыны сипатына, сонымен қатар ондағы ілмелі бөлшектердің және газ көпіршігінің болуына тәуелсіздігі.
БИЛЕТ 39