Экологиялық мониторнг

Мониторинг термині пайда болды: 1972 ж.маусым айында БҰҰ-ның қоршаған ортаны қорғау жөніндегі конференциясында, ХХ-ғасырдың 70-ші жылдарында

Биоиндикаторлар ретінде пайдаланылады: өсімдіктерді

Биосфералық деңгейдегі өзгерістер: атмосфераның ластануы, құрлық пен мұхиттағы биологиялық өнімнің өзгеруі, әлемдік мұхиттың ластануы

Тасталған зиянды заттарды анықтау әдістері: атмосфераның ластануы

Биологиялық мониторинг жүргізуде бақыланатын нысандар: жалпы биосфера, түрлер саны, түр жағдайы

Биоиндикациялық әдістердің дамуына үлес қосқан ғалымдар: П.А. Осасков, С.К. Чаянов, А.М. Карпинский

Ластаушы көздер мониторингісінің түрлері: кеңістіктегі көздер, нүктелік жылжымалы

Мәліметтерді ортақтастыруда мониторинг жүйелерінің құрылуы: базалық (фондық), ұлттық, аймақтық және жергілікті, ғаламдық Биохимиялық мониторинг дегеніміз: биоиндикаторлардың көмегімен жүргізілетін мониторинг, өсімдік, жануарлар, микроағзалар арқылы бақылау Қоршаған табиғи орта сапасының негізгі нормативтері: өндірістік, кешенді, санитарлық-гигиеналық Киота хаттамасының А қосымшасына енгізілген парниктік газдардың тізімі: азот тотығы гидрофторкөміртегілер, перфторкөміртгілер, алтыфторлы күкірт Мониторинг ұғымы кеңінен қолданылтын салалар: өнеркәсіп, экология Топырақта кездесетін биофильді элементтер: азот, көміртегі, оттегі

Атмосфералық ауаны ластаушы элементтер: көміртегі оксидтері, азот оксиді, көмірсутектер

Хемилюминесценция принципімен жұмыс істейтін газоанализаторлар заттарды анықтауда қолданылады: көміртегі, күкірт тотықтары, азот

Жұқа қабатты хромографиялық әдіс арқылы анықталады: альдегидтер, майлы қышқылдар мен фенолдар, көмірсутектер

Табиғи судың құрамында болатын еріген заттар: қышқылдар, газдар, тұздар Топырақтың су және химиялық реэимінің бұзылуына әсер ететін факторлар: шөлдеу, тұздану, эрозияға ұшырау

Топырақтың экологиялық жағдайын анықтайтын қасиеттер: қышқылдылығы, ауыр металдар көрсеткіші, механикалық құрамы

Зондатудың белсенді әдістері: абсорбциялық

Еліміздегі қоршаған орта мониторингісі бойынша концентрацияны пайдаланудың енгізілген түрлері: орташа тәуліктік, бір реттік, орташа айлық Су мониторинг жүйесі шегіндегі су көздерінің сапасын бақылданудың түрлері: арнайы міндеттерді шешу, физикалық-химиялық, гидрологиялық-гидробиологиялық

Лабораториялық жағдайда топырақ қышқылдылығын анықтау: рН метрмен, әмбебап индикатор қағазымен, Алямовский жиынтығымен

Гидросфераның және атмосфераның ластануымен күресу туралы Гетеборг хаттамасында шығарындылардың көрсеткіштер анықталды: аммион, азот оксиді, күкірт диоксиді

Ұлттық бақылау жүйесінің деңгейлері: екінші деңгей – алынған материалды талдайтын, жергілікті болжам жасайтын аумақтық орталық; алғашқы (төменгі) деңгей – бақылау жүргізіліп, белгілі бір мәліметтерді талдайтын бекеттер; үшінші (жоғарғы) деңгей – ұлттық көлемде болжам мен баға беретін Қазгидромет

Ғаламдық көлемдегі мониторингті жүргізуге пайдаланатын құралдар: ғарыштық техникалар, авиациялық техникалар, есептеу техникалары

Ақпарат алмасу көлеміне байланысты мониторинг түрлері: ғаламдық, аймақтық, жергілікті

Атмосфералық жауын-шашын түрлері: бұршақ, қар

Атмосферадағы зиянды қоспалардың концентрациясын өлшеуге арналған құралдар: хроматографтар, масс-спектрометр, әр түрлі газ тазалағыш құралдар

Мелиоративтік мониторинг қызметін қадағалаушы: гидрогеологтар

Судың сапасын анықтауға бағытталған индикаторлар: перифитон, фито,- зоо-, планктондар, омыртқасыздар

Дистанциялық әдістері: метеорологиялық, радарлық аэротүсірілім, гидрометеорологиялық

Мониторинг жұмыстарын жүргізуге бағытталған әдістер: қолданбалы, ақпараттық-техникалық, ғылыми-әдістемелік, әдістемелік-қолданбалы Қоршаған ортадағы экологиялық мониторингтің қызметі: табиғи және антропогендік факторлардың әсерінен табиғатта болуы мүмкін өзгерістерді болжау, қоршаған ортаның жағдайын жүйелі түрде бақылау, қоршаған орта жағдайын ретке келтіру шараларын басқару Санитарлық жағдайдың химиялық көрсеткіштерін бағалауды анықтайтын компоненттер: сульфаттар мен хлоридтерді анықтау, қышқылды анықтау

Канцерогенді мониторинг мына заттардың әсерін бақылау және болжау арқылы жүреді : циклдік аминдер, нитро-азо қосылыстар, полиароматты көмірсутектер Пестицидтерді критерийлер бойынша жіктеу: зиянкестердің организмге түсу қабілеті, химиялық құрамы Озон қабатының жұқаруына әсер етеді: фреондар, хлор молекуласы Аэроғарыштық мониторгтің ерекшеліктері: компьютерлік техниканың көмегімен мәліметтерді өңдеу, сақтау; ақпаратты алудың жоғары жылдамдығы

Қоршаған орта жағдайын анықтайтын көрсеткіштер: заттардың концентрациясы; температура, қысым, газдардың, сұйықтықтардың көлемі; электромагниттік өрістің кедергісі, радиоактивтілік

Қоршаған ортаның сапасына қарай бөліну түрлері: қолайлы (зиян келтірмейді), таза, зиянды (зиянды әсер етеді)

Қоршаған ортаға әсер ететін қауіпті факторлар: биологиялық, физикалық

Өсімдіктерді бақылауда назар аударатын жағдайлар: сабақтың пигментациясы, жапырақтың пигментациясы, жапырақтың морфологиясы

Газ түріндегі зиянды заттардың физикалық көрсеткіштері: температурасы, ылғалдылығы, көлемі

Биологиялық мониторингті жүргізуге қатысатын қызметкерлер мен ұйымдар: гидробиологиялық бақылау органдары

Жалынды фотометрия әдісімен анықталады: күкіртті сутегі, күкірт оксиді Жер үсті суының сапасын бақылауды жүргізу және ұйымдастырудың негізгі принциптері анықталатын стандарттар: ISO 5667-6: 1990, 17.1.5.05-85 мемлекеттік стандарты, ISO 5667-1: 1980

Жұқа қабатты хроматография әдісімен анықтайды: ақаба судағы көмірсітектерді

Интегралды бағалау кластары: қалыпты

Топырақтың қышқылдылық көрсеткіші бойынша түрлері: бейтарап, қышқыл, сілті

Энергияның баламалы көзі: Күн энергиясы, Толысу энергиясы Антропогендік ластану: Көлік жұмысы, Өндірістік қызмет, Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу Әлсіз өзгертілген ландшафт: Жайылым

Мелиорация шаралары: Суару, Су тарту, Топырақты құрғату

Қалпына келмейтін табиғи ресурс: Қоңыр теміртас, Мұнай Жер қыртысындағы кең таралған химиялық элементтер: Темір, Кремний

Дүниежүзілік мұхит сулары тұздылығының еңдік таралуын бұзады: Ағыстар, Өзендер

Табиғи ресурстардың мониторингі қамтиды: Жер қойнаулары мониторингісін

Қоршаған ортаның мониторингі: Қоршаған ортаның жағдайының өзгеруін болжау жөніндегі кешенді жүйе

Бентос: су түбінде өсетін өсімдіктер, су түбін мекендейтін жануарлар

Озон қабатын бұзатын жасанды химиялық қоспалардың көзі: аэрозольды тұрмыстық химия, рефрижераторлар, тұрмыстық тоңазытқыштар Жануарлар дүниесінің мониторингі: жануарлар дүниесінің сандық және сапалық жағдайын қадағалау, бағалау, жағдайын болжау

Ұлттық экологиялық мониторинг: мемлекет ауқымында арнайы органдар тарапынан жүзеге асады, экологиялық мониторнгтің бір түрі

Антропогендік жүктеме деп: техника мен технология дамуына байланысты қоршаған ортаға әсер

Экожүйелердің ерекшеліктерін үздіксіз, ұзақ мерзімді зерттеп, ақпарат жинау мониторинг түрі: экологиялық, кешенді

ҚР аумағында мекендейтін қар барысы – мониторинг түрі: мемлекеттік, мемлекеттік

Авиациялық мониторнг ненің көмегімен жүзеге асады: ұшақтар, тікұшақтар

Экологиялық сараптама түрлері: мемлекеттік, қоғамдық, өндірістік

Табиғи атмосфералық көздердің ластануына жатады: найзағай, жауын-шашын, дауыл