7 Тақырып. Ұйымдағы жоғарғы байланыстың дамуы.

1. Байланыс үрдісінің мәні мен мағынасы.

            Байланыс – бір адамнан екінші адамға ақпаратты жеткізу, тұлғаның басқа адамдарға ойды, фактіні, сезімді, пікірді және құндылықты жеткізудің тәсілі. Байланыстың мақсаты – хабарды қабылдаған жақтан жіберілген жаңалықты дұрыс, нақты түсінуіне жету. Нәтижелі байланыс 2 адам арасында қалыптасады.

            «Өзара түсіну көпірі» екі жақтың бір бірімен өзінің сезімдерімен, білімімен бөлісуіне, сонымен бірге бізді жие бөліп отыратын «түсінбеушілік өзенін» қауіп-қатерсіз өтуімізге мүмкіндік береді.

            Ұйым байланыссыз өмір сүре алмайды. Байланыссыз жұмысшылар бір-бірінің жұмысы туралы ақпарат ала алмайды, менеджмент алғашқы деректер жайлы білмейді, ал басшылар мен лидерлер нұсқауларын бере алмайды. Олай болса, әр-түрлі қызмет түрлері мен жұмысшылардың үйлестірілуі мүмкін болмайды, себебі адамдар хабарлай алмайды.

            Байланыс басқарудың негізгі функцияларының, яғни жоспарлаудың, ұйымдастырудың, басшылық етудің және бақылаудың жүзеге асуын қамтамасыз етеді.

            Байланыс нәтижелігі ұйым қызметінің көрсеткіштерінің, жұмысшылардың жұмыспен қанағаттандыру дәрежесінің жоғарлауына және компания жұмысына қатысушылық сезімін қалыптасуына мүмкіндік береді.

            Ұйымдастырушылық тәртіптің негізгі ережелердегі ашық байланыстың жалпы жағдайында шектелген байланыс алдында әрқашан басымдылық бар, оған компания жұмысшыларының жағымды реакциясы дәлел бола алады. Егер қызметкерлер ұйым алдындағы мәселелерді және менеджмент жоспарлаған қадамдар туралы білетін болса, олар келешектегі өзгерістерді түсінушілікпен қабылдайды.

2. Екі жақты байланыстырушы үрдіс

            Екі жақты байланыстырушы үрдіс тәсіл құралдары арқылы жіберушінің хабары қабылдаушыға жетеді. Бұл үрдіс 8 қадамнан тұрады:

1 қадам – ойдың тууы, жіберуші қабылдаушыға бір ойдың жіберуін қалайды. Ойсыз ешқандай хабар болмайды, яғни басқа қадамдардың мәні жоқ.

2 қадам – кодтау. Екінші қадамда ой ақпаратты жіберуде қолданылатын (жіберуге ыңғайлы қалыпқа өзгертіледі) жуықтау сөздер, диаграмма, басқа символдар арқылы белгіленеді. Бұл қадамда жіберуші жіберу тәсілін тепе-тең, бірдей сөздер немесе символдар тәртібін анықтайды.

3 қадам – жіберу, хабар беру. Хабардың түрі, қалпы анықталғаннан соң, оның жіберілуі жузеге асырылады, мысалы, қызмет бабындағы хат ретінде, телефон арқылы немесе әңгіме үстінде. Жіберуші байланыстырушы арнаны таңдап, хабарды жібереді. Жіберу үстінде уақыт факторын есепке алуы керек.

4 қадам – алу. Жіберілудің жүзеге асырылуы негізінде адресаттың хабарды алуына мүмкіндік береді. Бұл сатыда бастала алушыға өтеді. Алушы хабарды түсіну күйіне өзін келтірілуі керек. Егер бұл ауызша хабар болса, алушы жақсы тыңдаушы болуы тиіс. Адресат хабарды қабылдау жағдайында болмаса, хабардың мәнділігі жоғалады.

5 қадам – хабарды декодтау. Жіберуші қабылдаушының хабарды барабара, яғни нақты жіберілген түрде, қабылдауына тырысады.

Қабылдау Қабылдаушы хабарды қабылдап оны түсінгеннен кейін, ол хабарды қабылдауы немесе қабылдамауы мүмкін, яғни 6 қадамды жасайды. Әрине жіберуші адресаттың хабарды қабылдауын және барабар түсінуін қалайды, бірақ қабылдау – бұл тандау және бейімділік сұрағы; сондықтан қабылдаушы хабарды түгелімен немесе бөлшектеп қабылдауын өзі шешеді. Шешімге әсер ететін факторлар хабардың шындық дәрежесіне, адресаттың қабылдауына, байланыстырушы беделіне және жолдаманы пайдаланудың ұсынуына тәуелді болады.

7 қадам – қабылдаушының ақпаратты пайдалануы. Қабылдаушы бұл хабаоды қабылдамауда мүмкін; мәселені берілген нұсқау бойынша орындауы, хабарды келешекке сақтап қалуы немесе тағы басқа іс істеуіне болады. Бұл қадам өте маңызды болып келеді және адресатқа тәуелді болып келеді.

8 қадам – кері байланыстың қамтамасыз етілуі. Бұл жағдайда қабылдаушы хабарды қабылдап, жіберушіге жауап береді. Олардың арасында кері байланыс пайда болады. Бұл байланыс байланыстырушы контурды бекітеді, себебі екі жақ арасында ақпарат айырбасы жүреді.