- •Мазмұны
- •1 Тарау. Құрылымдық кристаллографияның элементтері
- •1.1 Кеңістіктік тор және қарапайым ұяшық
- •- Сурет – Координатаның оң жақты жүйесі және қарапайым
- •1.1.5 Тiк бұрышты координатталар жүйесiндегi екi түзу арасындағы бұрыш.
- •1.2 Бравэ торлары
- •1.3 Жазықтық аралық арақашықтықтар
- •1.4 Кристаллографиялық проекциялар
- •12 Қабырғаларының (а) кристаллографиялық кешендерiмен (б, в) алмастыру қағидасы
- •1.4.1 Стереографиялық проекцияны құру принципi
- •1.4.2 Гномостереографиялық проекцияны тұрғызу қағидасы
- •1.5 Керi тор
- •1.6 Кристалды химияның негiздерi
- •1.7 Металдардың құрылымы және металл қорытпалардың фазалары
- •1.8 Кристалдық құрылыстың ақаулары
- •2 Тарау. Рентген құрылымды талдау тәсiлдерiнiң физикалық негiздерi
- •2.1 Рентген сәулелердiң табиғаты туралы қысқаша мәліметтер
- •2.2 Рентгендiк сәулеленудiң көздерi
- •2.3 Рентгендік сәулеленудiң спектрі
- •2.4 Рентген сәулелердiң затпен өзара әрекеттесуi
- •2.5 Вульф-Брэггтердiң теңдеуi
- •2.5.1 Зат арқылы өткенде рентген сәулеленудiң әлсiреуi
- •2 Қабат қалыңдығы, мм .10 - сурет– Бақылайтын үлгiлер қалындығының өзгеруiнен (5 және 7 мм) және материалдар табиғатынан (магний және темiр) рентген сәулелер қарқындылығының өзгеруi
- •2.6 Рентген сәулелердiң қосымша әдiстерi
- •2.6.1 Рентген сәулелердiң фотографиялық әсер етуге негiзделген тiркеу
- •2.7 Дифракционды максимумдардың қарқындылығына әсер ететiн факторлар
- •2.8 Рентген құрылымдық талдаудың қағидалары мен негiзгi әдiстерi
- •- Саңылаулы диафрагма;
- •3 Тарау. Рентген құрылымды талдаудың есептерi мен жаттығулары
- •3.1 Құрылымдық кристаллография және кристалдыхимия
- •3.2. Рентгендiк сәулелер шашырауының жалпы теориясы
- •3.2.1. Рентгендiк сәулеленудiң спектрлерi
- •3.2.2. Рентгендік сәулелердің әлсіреуі мен жұтылуы
- •3.3 Құрылымдық талдаудың тәжiрибелiк әдiстерi
- •3.3.1 Лауэ әдiсi
- •3.3.2 Кристалды айналдыру әдiсiмен зерттеу
- •3.3.3 Поликристалды нысандарды рентген құрылымдық зерттеу (ұнтақ әдiсi)
- •3.3.4 Фазалардың идентификациясы және фазалық талдау
- •3.3.5 Текстураның рентгенографиялық талдауы
- •3.3.6 Жұқа құрылымның параметрлерiн талдау
- •Рентгенография
3.2. Рентгендiк сәулелер шашырауының жалпы теориясы
3.2.1. Рентгендiк сәулеленудiң спектрлерi
1. Анодтың әр түрлi айналары бар рентгендiк түтiкшелердiң жалпы спектрiнiң қарқынды таралуын есептеңіз. Егер олардың жұмыс кернеуi 60 және 40 кВ болса, онда бұл түтiкшелердiң жалпы спектрiнiң интегралды қарқындарға қатысын есептеңіз. Жұмыстың берiлген шарттарындағы рентгендiк түтiкшелердiң ПӘК-iн салыстырыңыз. Берiлген түтiкшелердiң қайсысы монохроматикалық (полихроматикалық) сәулелену жұмысына лайықты?
Тапсырма варианттары
Нөмiр |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
1- түтiкше |
Fе |
W |
Fe |
Cu |
Ag |
V |
Cr |
Fe |
2- түтiкше |
Co |
Mo |
Cr |
W |
Fe |
Cu |
Ag |
V |
|
||||||||
Нөмiр |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
1- түтiкше |
Co |
Ni |
Cu |
W |
Cu |
Ag |
Cr |
Cu |
2- түтiкше |
Cr |
Fe |
Co |
Ni |
Ag |
Mo |
Fe |
Mo |
2. Барлық пайдалана алатын қуатты пайдаланып W кBт, рентгендiк түтiкшенiң (U, i) жұмыс тәртiбiн анықтаңыз, егер оның шектiк кернеуi Umax=60 кВт болса; бұл тәртiпте сипаттамалық спектрдiң қарқыны және сипаттамалық спектр қарқынының жалпы спектрдiң интегралды қарқыны-на қатысы максимальдi болу керек (n=1,7-k*U/Uқозу; тіпті U/Uқозу>4, k=0,01 кезінде; U/Uқозу4, k=0 кезінде).
Сипаттамалық спектрдiң қарқындары жалпы К - сәулелену толқындарға жақын максимальдi толқындар аймағына қатысты U және і мәндерiн анықтаңыз. Берiлген сипаттамалық спектрдiң қарқынын түтiкше үшiн максимальдi мүмкiн көрсетiлген спектрдiң учаскелерi үшiн қарқындардың қатысы қалай өзгередi?
Тапсырма нұсқалары
Номер |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
Анод |
Fe |
Cu |
Mo |
Ag |
Co |
Ni |
Cr |
Mo |
Cu |
W |
Fe |
W, кВт |
1 |
2 |
2 |
1,6 |
1,6 |
1 |
1,6 |
1,2 |
1,5 |
2 |
1,6 |
3.2.2. Рентгендік сәулелердің әлсіреуі мен жұтылуы
1. h мкм қалыңдықты сүзгінің қабаттары арқылы өткен соң, К- сипаттамалық сәулелену қарқындылығының әлсіреуін салыстыру.
Тапсырма нұсқалары
Нөмiр |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
Анод |
V |
Cr |
Fe |
Co |
Ni |
Cu |
Zn |
Ag |
W |
Mo |
Фильтрлер |
Mg, Fe |
Al, Ni |
Al, Ni |
Al, Fe |
Al, Co |
Si, Zn |
Si, Cu |
Fe, Ag |
Mo, Au |
Ge |
h, мкм |
2 |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
20 |
50 |
10 |
2. К - сәулеленуiнiң әлсiреуi К - сәулеленуiнiң әлсiреуiнен 10 есе күштi болу үшiн, К1 - сәулеленуiнiң әлсiреуi үшiн селективтi жұтылатын фильтрдiң материалын және қалыңдығын табыңыздар.
Тапсырма нұсқалары
Нөмiр |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
Анод |
Mo |
Co |
Cr |
Ni |
Cu |
Ag |
W |
Zn |
Ag |
Fe |
3. Фазалар қоспасының фазалық талдауы үшiн сәулеленудi, бiрлiк үлесi Х сынамадағы шамамен концентрациясында ... таңдаңыздар.
Тапсырма нұсқалары
Нөмiр |
1 |
2 |
3 |
||||||||
Фазалар қоспасы |
Si |
Fe2O3 |
MnO |
Fe2O3 |
Fe3O4 |
In |
PbO |
PbSe |
|||
Х, бiрлiк үлесi |
|
< 0,1 |
>0,3 |
~0,3 |
<0,4 |
0,1 |
~0,1 |
~0,8 |
|||
Нөмiр |
4 |
5 |
|||||||||
Фазалар қоспасы |
TiO2 |
Cr2O5 |
Fe3O4 |
TiO2 |
+Cr2O5+ |
Fe3O4 |
|||||
Х, бiрлiк үлесi |
< 0,1 |
~0,6 |
>0,3 |
~0,4 |
< 0,1 |
>0,5 |
|||||
Нөмiр |
6 |
7 |
|||||||||
Фазалар қоспасы |
CaO |
FeO |
+V2O5 |
ZnS |
SiO2 |
Fe3C |
TiC |
Cr7C3 |
|||
Х, бiрлiк үлесi |
~0,3 |
~0,4 |
~0,3 |
~0,2 |
~0,3 |
0,05 |
0,2 |
0,2 |
|||
4. Камералардың барлық типтерiне жалпы конструкцияның негiзгi элементтерiн атаңыздар және олардың қызметін түсiндiрiңіздер. Стандартты диаметрлi (~57,3 мм) камераның жуық масштабында Вульф-Бреггтің бұрыштарымен - i сәйкес келетiн дебайграмма сызықтарының орналасуын көрсетіңіздер.
Тапсырма нұсқалары
Нұсқа № |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
|
Үлгiнiң типi |
ұнтақ бағаны |
жалпақ шлиф |
|||||||
Түсiрудiң типi |
керi |
асимметрия-лық |
=350 |
=900 |
|||||
Бұрыш i, град |
23, 25 |
30, 7 |
23, 45 |
30, 7 |
23, 45 |
30, 7 |
23, 45 |
30, 7 |
|
Нұс. № |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
|
|
|
Үлгiнiң типi |
ұнтақ бағаны |
|
|
||||||
Түсiрудiң типi |
керi |
асимметрия-лық |
тiке |
|
|
||||
Бұрыш i, град |
45,70 |
45,7 |
45,70 |
45,7 |
45,7 |
45,70 |
|
|
|