- •1.2.Б‰кілодаќтыќ Денсаулыќ Саќтау Ұйымы бойынша алғашқы медико- санитарлық көмек көрсету мақсаттары
- •1.3.Қазақстан республикасында денсаулық сақтау жағдайы жєне реформалау мєселелері
- •«Халықтың денсаулығы» баѓдарламасы бойынша негізгі көрсеткіштері:
- •2.Мейіркеш ісі философиясы
- •2.1.Мейіркештердіњ кєсіби ж¦мысыныњ стандарттары
- •2.3.Халыќаралыќ мейіркештер одаѓыныњ кодексі
- •3.Мейіркештік деонтология
- •Сөйлеу мәдениеттілігі - сыртқы мәдениеттің негізгі бөлігі болып саналады. Мейіркештіњ сөзі анық, жай, эмоционалдық, жылы болуы керек.
- •3.1.Мейіркештік этика жєне деонтологиясыныњ негізгі ќаѓидалары.
- •3.2.Медицина ќызыметкерлерініњ ж±мысындаѓы негізгі этикалыќ ќаѓидалары
- •3.3.Медицина жұмыскерлерініњ этикалық қарым – қатынасы
- •3.4.Мейіркеш құқығы мен міндеттері
- •3.5.Мейіркеш міндеттері
- •3.6.Мейіркештіњ құқықтық жауапкершілігі
- •4.Мейіркеш педагогикасы
- •4.1.Пациентті оқыту µрісі
- •4.2.Білім алудаѓы пациенттіњ жєне оныњ жан±ясыныњ ќажеттілігіне баѓа беру.
- •Пациенттіњ білім жєне ептілігініњ бастапќы дењгейіне баѓа беру
- •4.3.Пациенттіњ оның жанұя мүшелерінің қабілеттілігін бағалау.
- •4.4.Оқу мазмұнын анықтау.
- •4.5.Оқуды жоспарлау, оның қасиеттерін бағалау, оқудың тиімділігі.
- •5.Мейіркештік үрдіс
- •5.1.Мейіркештік күтім стандарттары туралы түсінік
- •5.2.Мейіркеш ісініњ үлгілерінің мазмұны
- •5.3.Мейіркештік үрдіс туралы түсінік, оның мақсаты жєне маќсатќа жету жолдары
- •5.4.Мейіркештік үрдістің кезеңдері, оның µзара байланыстығы жєне әрбір кезеңнің мазмұны
- •5.5.Мейіркештік үрдісінің әрбір кезеңінің мазмұны Мейіркештік үрдістіњ I кезеңі мейіркештік тексеріс жүргізу єдісі арқылы жағдайды бағалау процессін µзіне енгізеді.
- •Жиналған аќпараттар талдауы іі.Кезең: диагностикалау немесе пациенттің проблемасын анықтау
- •IV кезең - күтім жоспарына енгізуге кіреді:
- •V кезең - мейіркештік күтімнің қорытынды бағасы.
- •Мейіркештік процесс мейіркештік бағалау картасында құжатталады.
- •5.6.Адамның негізгі қажеттіліктері
- •5.7.Мейіркештік үрдістің бірінші кезеңі
- •Объективтік тексеру немесе ауруханаға келген пациенттің жағдайын бағалау
- •Сана сезім жағдайы
- •Бет жүзініњ өзгерістері
- •Тері және көрінетін шырышты қабаттары
- •Қажеттілігі бойынша пациенттің жағдайына баға беру
- •Пациенттіњ µз бетінше күтінуін бағалау
- •5.8.Мейіркештік үрдістің іі кезеңі - диагностикалау немесе пациенттің проблемаларын анықтау
- •5.9.Мейіркештік үрдістің үшінші кезеңі – пациентке ќажетті көмекті жоспарлау
- •5.10.Мейіркештік кірісудің көлемі
- •5.11.Мейіркештік кірісу әдістері
- •5.12.Мейіркештік үрдістің төртінші кезеңі - мейіркештік кірісу жоспарын енгізу
- •5.13.Мейіркештік үрдістің бесінші кезеңі – мейіркештік күтімге баға беру
- •А. Маслоу бойынша адамның негізгі қажеттілік сатылары:
- •Тірі қалуы. 1. Демалу
- •Бақылау сұрақтыр мен тапсырмалары
- •6.Емдеу мекемелердегі жұқпаларды тексеруін ұйымдастыру және жұқпалардың алдын - алу
- •6.1.Ішкі ауруханалық жұқпалардың эпидемиологиясы
- •Ішкі ауруханалық факторларын табу және түсіну үшін:
- •6.3.Жұқпалардың таралу жолдары және механизмі
- •Жұқпалардың таралу жолдары.
- •6.4.Ішкі ауруханалық жұқпалар.
- •6.5.Ішкі ауруханалық жұқпаның эпидемиялық процессінің ерекшелігі.
- •6.6.Зарарсыздандыру.
- •Зарарсыздандыру
- •6.7.Жұқпаның таралу механизімі.
- •6.8.Зарарсыздандыру түрлері және әдістері.
- •Зарарсыздандыру түрлері.
- •Күнделікті
- •Зарарсыздандыру әдістері
- •6.9.Емдеу мекемелердегі қолданылатын дезинфектанттар.
- •Қазақстанда жиі кездесетін дезинфектанттар болатын хлораралас заттар.
- •Аммоний төрт қосылыстары, оның аналогтары.
- •Асқынтотықтық қосылыстар.
- •Феноларалас заттар.
- •Зарарсыздандыру.
- •Физикалық әдіс.
- •А) қайнату тәсілімен
- •Химиялық әдіс.
- •6.10.Медициналық құрал – жабдықтардың деконтаминациясы.
- •Құрал – жабдықтарға деконтаминация жасау түрлері.
- •6.11.Медициналық құрал – жабдықтарды өндеу бірізділігі:
- •Қолды жұмысқа дайындаған кезіндегі қауыпсыздық шаралары.
- •6.13.Тазалау қағидалары.
- •Қ олды жуу деңгейлері
- •Әлеуметтік: қолды 10 – 30 секундыға дейін сабын – сумен жуу.
- •Гигиеналық: қолға сабын және антисептиктерді қолдану.
- •Хирургиялық деңгейі арқылы арнайы өндеу жүргізіледі.
- •6.14.Дезинфекциялық ертінділермен, жуғыштық заттармен залалсыздандыру жүргізгенде қауыпсыздік шаралары.
- •Виркон ертіндісін дайындау
- •6.15.Залалсыздандыру.
- •Залалсыздандыру әдістері:
- •Химиялық
- •Химиялық әдіспен залалсыздандыру.
- •Радиоактивты тәсілмен иондық сәулемен залалсыздандыру.
- •Импульстық тоғы арқылы залалсыздандыру (увт,свч).
- •Залалсыздандыру тәртібінің нәтижесін жүргізу үшін келесі технологиялық кезеңдерді жүргізеді:
- •6.16.Залалсыздандырудың технологиялық кезендері.
- •Резеңке трубкаларды, асқазан зондтарды, катетерлерді залалсыздандыру.
- •Ауалық залалсыздандыру.
- •Ауалық залалсыздандырудың күрделігі
- •6.17.Құрал – жабдықтарды залалсыздандыруға тексеру сынақтары.
- •6.18.Медицина қызметкерлеріндегі парентералдық гепатиттердің алдын – алуы.
- •Алдын – алудың универсалдық шаралары.
- •7.Емдеу мекемелердің құрылысы.
- •Емдеу бөлімшесінің құрылысы.
- •7.1.Емдеу-қорғау режимі, оның негізгі қағидалары
- •7.2.Посттағы мейіркештің қызметі
- •7.3.Емдеу мекемесіндегі жүмыс тәртібі.
- •7.4.Пациенттерді бөлімшеге қабылдау.
- •7.6.Гигиеналық ванна жүргізу мейіркештің технологиясы.
- •Гигиеналық душ қабылдау.
- •7.7.Гигиеналық душты жүргізу мейіркештің технологиясы.
- •7.8.Антропометрия
- •7.9.Пациенттерді тасымалдау.
- •Носилкамен бөлімшеге тасымалдау.
- •Кресло – каталкамен бөлімшеге тасымалдау.
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •8.Пациенттің жеке басының тазалығы
- •8.1. Пациенттің төсектегі жағдайы және функционалдық кереуеттің құрылысы
- •8.2.Тері күтімі. Тері тесілуінің алдын алу
- •Тері тесілуінің алдын алу
- •8.3.Тесілудің алдын алу мейіркештің технологиясы.
- •Norton шкаласы
- •Симс жаѓдайында пациентті жайѓастыру
- •Пациентті «иек-бетімен жату» жаѓдайында жайѓастыру
- •Пациентті «арќасымен жатќызу» жаѓдайында жайѓастыру
- •8.5.Терініњ тесілуініњ алдын алудаѓы практикалыќ кењестер
- •Ќауіптерді баѓалау.
- •Алдын алу.
- •8.6.Төсек орнын және ішкі киімдерін ауыстырудағы мейіркештің технологиясы.
- •8.7.Іш киімін ауыстырудағы мейіркештің технологиясы.
- •8.8.Дәрет ыдысын қолдану мейіркештің технологиясы.
- •8.9.Ауыз қуысының күтудегі мейіркештің технологиясы
- •8.10.Көзді күтудегі мейіркештің технологиясы
- •Көзге май салу мейіркештің технологиясы.
- •8.11.Мұрын қуысының күтіміндегі мейіркештің технологиясы
- •8.12.Құлақтың күтіміндегі мейіркештің технологиясы
- •8 .13.Шаштың күтімі
- •8.14.Пациенттің жыныс мүшелерінің күтімі
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •9.Термометрия
- •Дене қызуын өлшеу стандарттары
- •9.1.Дене қызуын өлшеу стандарттары.
- •9.2.Термометрді қолдану тәсілдері
- •9.3.Қалтырау кезеңдері
- •Дене қызуының түрлері
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •10.Тамақтандыру
- •10.2.Тамақты тарату ережелері.
- •10.3.Тамақтандыру әдістері
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •11.Дәрісіз емдеу
- •11.1.Оңќа қоюдаѓы мейіркештік стандарт
- •11.2.Компресс
- •Компресс
- •11.3.Жылы компресс қою мейіркештің стандарты
- •11.4.Жылытқышты қолданудаѓы мейіркештік стандарт
- •11.5.Мұздатқышты қоюдаѓы мейіркештік стандарт
- •11.6.Қыша қоюдаѓы мейіркештік стандарт
- •11.8.Емдік ванналар
- •Ваннаны дайындау әдістері
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •12.Пациенттің функционалдық жағдайын бағалау
- •12.1.Тамыр соғысы және оның мінездемесі
- •Сәуле артериясында тамыр соғысын анықтау, оның қасиеттеріне мінездеме беру
- •12.2.Қан қысымын өлшеудің мейіркештік технологиясы
- •12.3.Демнің жиілігін, ырғақтығын, тереңдігін тексеру
- •12.4.Тәуліктегі диурезді өлшеу, су баланссын анықтау
- •Су баланссын есептеу
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •13.Дәрілерді ағзаға енгізу жолдары
- •13.1Дәрілерді енгізу жолдары
- •Сыртқы жолмен:
- •Энтералдық жолмен:
- •Парентералдық жолмен:
- •Энтеральды
- •13.2.Дәрілерді ауыз арқылы енгізу.
- •13.3Тіл астына дәрілерді қолдану /сублингвально/
- •13.4.Дәрілерді тік ішекке енгізу /рег гесtum/
- •13.5. Тік ішекке суппозиторияларды қолдану бір ізділігі:
- •13.6.Дәрілерді инголяция тәсілімен енгізу.
- •13.7.Мұрынға тамшы тамызу бір ізділігі:
- •13.8.Мұрынға май жіберудің мейіркештік технологиясы.
- •13.9.Құлаққа дәріні жіберудің мейіркештік технологиясы.
- •13.12.Майды теріге жағу
- •Майды уқалау арқылы енгізудің мейіркештік технологиясы.
- •13.13.Майды жұқа түрде енгізудің мейіркештік технологиясы.
- •13.14.Майды тану арқылы қолданудың мейіркештік технологиясы.
- •14.Дәрілерді парентералдық жолмен енгізу.
- •14.1.Процедура бөлімшесіндегі мейіркештің стандарты.
- •Процедура бөлімшесінің жабдықтары
- •Процедура бөлімшесінің құжаттарының тізімі.
- •Процедуралық мейіркештің жұмыс жоспары.
- •Анафилактикалық шок жағдайында дәрілер және жабдықтар тізімі.
- •Жедел жәрдем көрсету үшін қолданылатын дәрілер
- •Дәрілерді парентералдық жолмен енгізу күрделілігі:
- •14.2.Шприцтің құрылысы және сипаттамасы.
- •14.3.Дәріні ампуладан сорып алудың мейіркештік технологиясы.
- •14.4.Физиологиялық жансыздандыру әдістері.
- •14.5.Тері ішіне ине салу әдісінің мейіркештік технологиясы.
- •14.6.Дәріні тері астына енгізудің мейіркештік технологиясы.
- •1 4.7.Дәріні бұлшық етке енгізудің мейіркештік технологиясы.
- •14.8.Антибиотиктерді езу әдістері.
- •14.9.Көк тамырға дәріні енгізудің мейіркештік технологиясы
- •14.10.Система арқылы көк тамырға сұйықтықтарды енгізудің мейіркештік технологиясы
- •14.11.Майлы ертінділерді енгізу ерекшеліктері (20 % камфора ертіндісін енгізу).
- •14.12.25 % - 10 Мл магний сульфат ертіндісін енгізу ерекшелігі.
- •14.14.Бициллинді енгізу ерекшелігі.
- •14.15.Инсулинді енгізу ерекшелігі.
- •14.16.Инъекция жасағаннан кейінгі болатын асқынулар.
- •Парентералдық жолен дәрілерді енгізгенде болатын ақынулар
- •Бақылау сұрақтары мен тапырмалары
- •15.Клизмалар
- •15.1.Тазарту клизмасын жасаудыњ мейіркештік технологиясы
- •15.2.Сифондық клизма жасаудыњ меіркештік технологиясы
- •15.3.Гипертониялық клизма жасаудыњ мейіркештік технологиясы
- •15.4.Майлы клизма жасаудыњ мейіркештік технологиясы
- •15.5.Тамшы клизма жасаудыњ мейіркештік технологиясы
- •15.6.Жел шығаратын түтікшені қолданудыњ мейіркештік технологиясы
- •15.7.Асқазанды жуу
- •15.8.Құсық болған кезде көмек көрсету
- •15.9.Қуыққа катетер енгізудіњ мейіркештік технологиясы
- •Әйелдерге катетер енгізудегі мейіркештің технологиясы.
- •Бақылау сұрақтары мен тапырмалары
- •16.Лабораториялық тексеру єдістері
- •16.1.Қанды тексерудіњ мейіркештік технологиясы
- •16.2.Көк тамырдан қан алу мейіркештің технологиясы:
- •16.3.Қақырықты тексерудіњ мейіркештік технологиясы
- •Қақырықты жинаудыњ мейіркештік технологиясы Қақырықтың жалпы клиникалық анализі
- •Қақырықтыњ бактериологиялық зерттеуі
- •Қақырықты т‰бірк‰лез таяқшасына тексеру
- •Қақырықты атипті жасушаларға тексеру
- •Қақырықты және ыдыстарды зарарсыздандыру
- •16.4.Жұтқыншақтан және мұрыннан жұғынды алудыњ мейіркештік технологиясы
- •М±рыннан жұғынды алудаѓы мейіркештік технологиясы
- •Жолдама
- •16.5.Зәрді тексеру мейіркештің технологиясы.
- •16.5.Зәрді жалпы анализге тексерудіњ мейіркештік технологиясы
- •А) амбулаториялық жағдайда
- •Зәрді қантқа тексерудіњ мейіркештік технологиясы
- •Зәрді Нечипоренко әдісі бойынша жинаудаѓы мейіркештік технологиясы
- •Зәрді Зимницкий әдісі бойынша жинаудыњ мейіркештік технологиясы
- •Таза, құрғақ ыдысқа 50 мл. Жања шыққан зәрді жинап, жылы түрінде лабороторияға жеткізеді.
- •Нәжісті копрограммаға тексеру
- •Копроскопия
- •Нәжісті құртқа тексеру
- •Нәжісті жасырынды қанға тексеру меіркештік технологиясы
- •16.7.Фракциялық әдіспен асқазаннан сөл алу мейіркештік технологиясы.
- •Қолданылған заттарды зарарсыздандырыңыз. Асқазаннан сөл алу
- •Асқазан секрециясының қалыпты көрсеткіштері
- •16.8.Дуоденалдық зондтау. /ұлтабардан сөл алу/
- •Процедураның аяқталуы:
- •Ұлтабардан фракция әдісіммен сөл алу.
- •Өттің микроскопиялық зерттеуі.
- •Ұлтабардан сөл алу
- •Бақылау сұрақтары және тапсырмалары:
- •17.Аспаптық тексеру єдістері
- •Өт қалтасын және өт жолдарын рентген арқылы тексеру
- •Холеграфия
- •Урологиядағы рентген тексерістер жүргізу
- •Пациентті бүйрек рентген тексеруіне дайындау
- •18.Эндоскопиялық тексеру єдістері
- •18.1.Фиброэзофагогастродуоденоскопия (фэгдс)
- •18.2.Ректороманоскопия
- •18.3.Колоноскопия
- •18.4.Урологиядағы эндоскопиялық тексерістер
- •18.6.Кіші жамбастың органдарын узи-ге дайындау
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •111. Арнайы бөлім.
- •19.Тыныс алу жолдарының ауруларындағы мейіркештік үрдіс.
- •19.1. Тыныс алу жолдарының ауруларындағы негізгі шағымдары:
- •19.2.Астма /демікпе/ - тұншығу.
- •19.3.Оксигенотерапия (оттегімен емдеу)
- •19.4.Дымқылданған оттегіні Бобров аппараты арқылы енгізудегі мейіркештің технологиясы.
- •19.6.Өкпеден қан кеткенде көмек көрсету.
- •19.7.Кеуде қуысындағы ауырсыну жағдайында көмек көрсету.
- •19.8.Квинке дренаждық жағдайын жасау әдісі.
- •20.Жүрек қан тамырлар ауруларындағы мейіркештік кірісулер.
- •20.2.Тұншығу болған кезде көмек көрсету /жүрек демікпесі/
- •20.3.Талып қалғанда көмек көрсету.
- •20.4.Талықсу болған жағдайда көмек көрстеу
- •20.5.Жалпы шокқа қарсы қолданылатын шаралар
- •20.6.Гипертоникалық кризде көмек көрсету
- •21.Асқорыту органдарының ауруларындағы мейіркештік кірісулер
- •21.1.Негізгі белгілері.
- •Нәжестің кідіріп қалуы /запор/
- •21.2.Асқазаннан қан кету.
- •21.3.Дәреті кідіріп қалғанда көмек көрсету
- •21.4.Диарея болған жағдайда көмек көрсету.
- •22.Бауыр ауруларындағы мейіркештік кірісулер
- •Бауырдың қызметі бірнеше түрге бөлінеді:
- •22.1.Негізгі мәселелері:
- •22.2.Бауыр ұстамасында көмек көрсету
- •23.Сыртқа шығару жолдарының ауруларындағы мейіркештік кірісулер
- •23.1.Негізгі проблемалары.
- •23.2.Зәрі тұрып қалганда жедел түрде көмек көрсету
- •23.3.Бүйрек ауруларындағы ісіктерде көмек көрсету
- •23.4.Катетеры бар пациенттердің жыныс органдарын күту
- •23.5.Жедел түрде зәрдің тұрып қалғанда көмек көрсету
- •24.Жүрек - ¤кпе реанимациясы
- •24.1.Дем жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру
- •Өкпенің жасанды ауаны жаңартуы (өжаж)
- •24.2.Жүрекке жабық тікелей емес массаж жасау
- •24.3.Биологиялық өлімнің белгілері
- •24.4.Мәйітпен ж±мыс атќару ережесі
- •Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары
- •25.Мейіркештік үрдістегі стандарттар
- •26.Тесттік тапсырмалар
- •27.Ситуациялық есептер
- •28. Кейбір терминдердің қысқаша сөздігі.
- •29.Глоссарий
3.Мейіркештік деонтология
Мейіркештік деонтология – мейіркештіњ пациент пен қоғам алдындағы борышы туралы жєне де мейіркештіњ мінез ќ‰лќы, ж‰рісі, іс-єрекеті немесе кєсібіне тєн мінезі, емдеу мекемелердегі медицина ќызметкелерініњ ‰йѓарым белгілері мен этикалык нормасын аныќтайтын ғылым. Медициналыќ этика дегеніміз - µнегелі ѓылым, медицина ќызметкерлердіњ психоэмоционалдыќ жаѓынан зерттеу пєні болып саналады. Медициналыќ этика (биоэтика) єлеуметтік психология, кєсіптік, діни, зањ ѓылымынан, педагогикалыќ жєне кµптеген медициналыќ жєне медициналыќ емес ѓылымдыр жиынтыќтарыныњ єдістерін сіњірсе де, оныњ негізгі нысаны– медицина ќызметкерлерініњ кєсіби мінез-ќ±лќын зерттейтін ѓылыми пєн болып табылады. Медицина қызметкерлеріне ең қымбат болып адамның өмірі, денсаулығы болып табылады. Пациенттіњ, оның туыстарының, мемлекет алдында медицина қызметкерлеріне жауапкершік ж‰ктеледі. Өкінішке қарай пациенттерге жауапсыз қарайтыны әлі де кездеседі, мұндай жағдайлар болмау керек. Мейіркеш мамандығына назар аударуы керек, жан-жағын байқап жүріп, пациенттің психологиялық, физикалық өзгерістерін ескеріп отыруы керек. Мейіркеш өзін-өзі ұстай білу, мінезін басқара біліп, эмоционалдық тұрақтылығын тәрбиелей білуі керек. Медицина қызметкерлерінің мәдениеттілігі, сыпайылылығы, сөз мәдениетілігі, бет-әлпеті т.б. медицина қызметкерлерінің негізгі қасиеттері болып табылады.Ќайырымды адам - ол жан жағына адалдықпен, мейірімділікпен қарайтын, қуанышқа, қайғыға бірдей болатын, көмектесуге дайын тұратын адам.
Мейіркештіњ сыртқы єлпеті:
Бет әлпеті, опа-далаптыњ ќолданылмауы, ақ халат, қалпақ, аяқ киімініњ міндетті т‰рде болуы. Киген киімі, салмаќтылыѓы, медицина қызметкерлерінің жекелік қасиеттерін айќындай т‰седі.
Сөйлеу мәдениеттілігі - сыртқы мәдениеттің негізгі бөлігі болып саналады. Мейіркештіњ сөзі анық, жай, эмоционалдық, жылы болуы керек.
3.1.Мейіркештік этика жєне деонтологиясыныњ негізгі ќаѓидалары.
1. Әділдік
2. Адалдық
Рақымдылық
Адамгершілік
Қайырымдылық
Қамқорлық
Қайғысына ортақтасу
Еңбекқор
Кішіпейілділік
Пациенттердіњ к‰тімі жєне емделуініњ нєтижесі мейіркештіњ бір бірімен, дєрігерлермен, кіші медицина ќызметкелірімен, мекеменіњ басшыларымен, сонымен бірге ењбек µнімділігін арттыруда, ±жымныњ жайлы климатымен, кадрлардыњ т‰раќтылыѓына тікелей байланысты.
Әр бөлімніњ өзінің ерекшелігі бар, сонымен бірге єр бір аурудыњ жалпы психологиясын міндетті т‰рде білу ќажет. Деонтологиянын талабы «зиян келтірме», мейіркеш µзініњ ісімен пациенттерге зиян келтірмеуі керек, яғни оның ауруының мінезін білу, жарақаттануын, сонымен қатар жасын, мамандығын, сана-сезімініњ даму дєрежесін біле отырып, жан±я қатынасында пациенттермен жұмыс істеу. Сондыќтан Гиппократ µзініњ «антында» медицина ќызметкерлері пациенттерге єрт‰рлі зияндыќ жєне єділетсіздік жасамауларын ескерткен. Б±л деонтологияныяњ негізгі талабы болып саналады.
«Госпитализм» дегеніміз - пациенттіњ саулыѓына аурухана мекемесініњ теріс ќайшы єсер етуі. Пациентке мейіркеш аурухана ережелеріне ‰йренбеген жаѓдайда ќиындыќтарѓа тап болмас ‰шін бµлімдегі мейіркеш моральдыќ психологиялыќ жаѓдайлар туѓызып отыруы ќажет.
«Эгогения» дегеніміз - ол пациенттердіњ ауруына немесе белгілі бір ауруыныњ жаѓдайына байланысты µз -µзін теріс єсер етуі. Кейде пациенттерде µзініњ аурулары (мерез, єтектік, гинекологиялыќ аурулар) туралы дєрігермен сµйлесу єдепсіз деген теріс т‰сінік ќалыптасќан. М±ндай жаѓдайларда пациенттіњ кµњіл- к‰йі б±зылып, аурулары созылмалы т‰рге айналып ±заќ уаќыт емделуге єкеліп соќтырады. Сондыќтан мейіркеш µзініњ жылы сµзімен пациенттіњ кµњілін тауып, ќорќыныш к‰дігінен арылтып пациенттіњ саулыѓына белсенді кµмек кµрсетеді.
«Эрготогения» - бір палата ішіндегі ем алып жатќан пациенттердіњ кµњіл-к‰й, жеке бастыќ ќасиетері мен мінездерініњ бір-біріне теріс єсерін айтады. Єсіресе осындай жаѓдайларда ж‰йкесі тозѓан пациенттер тµзе алмайды. Сондыќтанда осындай пациенттер бµлек палатада болуын ќалайды жєне де б±л пациенттермен бірге сабырлы да, салмаќты, µз денсаулыѓына белсенділікпен ќарайтын пациенттерді орналастырады.
«Ятрогения» - б±л медицина ќызметкерлерініњ теріс мінез-ќ±лќыныњ немесе пациенттіњ кµзінше ањдамай айтќан сµздерініњ салдарынан пациенттердіњ аурулыќ жаѓдайѓа душар болып немесе ауруды µзіне ќабылдап алуын айтады.
Ятрогенияныњ болу себептері:
Диагноз туралы хабарды негізсіз болжау.
Емдеу жєне диагностикалыќ процедураны теріс т‰сіну.
Єрекетсіздіктен «мылќау» ятрогения немесе ќызметкерлердіњ кµњіл бµлмеуі.
Мейіркештіњ орынсыз ‰ндемеуі. Мейіркеш µзініњ кєсіптік ж±мысын атќарѓанда пациенттермен ќатыгез, дµрекі, тµрешіл, тєкєппар, µзімшіл, с±рампаз, немќ±райлы жєне шектен тыс салќын болмауы керек.
Медицина ќызметкерлерініњ парызы ‰немі пациенттіњ жаныныњ жайбараќатын б±затын, денініњ саулыѓына ќайшы єсер ететін жаѓдайлармен белсенді к‰ресу, мейірімді, кішіпейіл болу. Мейіркеш ашуланшаќ, ынтасыз немќ±райлы болса, онда пациенттер жаѓымсыз пікірде болады. Мейіркеш пациенттермен араласќанда этикалыќ нормадан басќа єрт‰рлі жаѓдайларда µзін-µзі ±стай біліп, кєсіптік байсалдылыќ пен жоѓары сезімге ие болѓаны жµн. Сонымен бірге мейіркеш єр наќтылы жаѓдайда пациентермен т‰сінісе білуі керек, оныњ ауруына ќарсы к‰ресіп денсаулыѓын б±рынѓы ќалпына келуіне жаѓдай жасауы керек. Балалар ауруханасыныњ медицина ќызметкерлері балалар психологиялыќ ерекшелігіне, єсіресе пациент баланыњ жасына мінез-ќ±лќына, т‰ріне, ауыртпалыѓына сонымен бірге балаѓа аурухана жаѓдайыныњ берген єсерін ескерген жµн. Кішкентай балалар сырќаттанѓанда ж‰йке ж‰йесініњ б±зылуына байланысты мінез-ќ±лќы, хал-жайы µзгергені байќалады. Єсіресе єрт‰рлі процедура мен инекцияларѓа, операцияѓа єзірлікке жєне таѓы басќа да шараларѓаµте ќорќыныш сезім білдіреді. Аурухананыњ балалар бµлімшесінде ќызымет ететін медицина ќызметкерлері балалардыњ ата-аналарымен араласќанда т‰рлі ќиыншылыќтармен кездеседі. Себебі ата-аналардыњ балаларыныњ саулыѓына деген ќорќыныш, абыржулары байќалады, м±ныњ бєріде олардыњ табиѓи сезімдері бола т±ра мейіркеш аса мейірімділікпен ата-аналармен ж±мыс атќаруы ќажет.
Жеке т±лѓа дегеніміз – сана-сезімі толыѓымен дамыѓан, болмысымен ерекшеленетін, жеке ќасиеттерге ие адам. Барлыќ емдеу диагностикалыќ процессініњ барысында мейіркеш пен пациенттіњ дербес ќарым-ќатынасы жалпы деонтологиялыќ ережеге сай болуы керек. Соњѓы жылдары адамдардыњ µмір с‰руі ±зарды, соѓан байланысты халыќтыњ ішінде ќартайѓан адамдардыњ кµбейіп, б‰гінгі к‰нде созылмалы аурумен ауыратын ќартайѓан адамдарѓа к‰тім кµрсету мєселелері пайда болып отыр. Ќартайѓан адамдардыњ жасы мен ерекшеліктерін мейіркеш ескере отырып байсалдылыќпен, шыдамдылыќпен, сабырлыќпен, адал ќызымет кµрсетуі ќажет.