«Халықтың денсаулығы» баѓдарламасы бойынша негізгі көрсеткіштері:

• нәресте өлім-жітімі;

• аналардыњ өлім-жітімі;

• орташа өмір сүру ұзақтығы;

• ауру- сырқаулыќ;

• дерттілік;

• әйелдердің фертильдік жасындағы жалпы ауру – сырқаулары;

• бала туу кезіндегі қан аздық, әйелдердің үлес салмағы;

• сапалы сумен халықты қамту проценті;

• негізгі жұқпалы ауруларға қарсы оныњ ішінде түбіркулезбен ќарсы

иммунизациялау процентті;

• ана сүтімен тамаќтандыру жєне бір жасқа дейінгі нєрестелерді балалар

тағамымен қамтамасыз ету проценттері;

• денсаулық сақтау шараларда халықтың қатысуы дењгейі мен бµлігі;

• денсаулық сақтау ќызыметініњ алғашқы кµмек кµрсетуініњ қолайлығы (4 км-ден аса);

• негізгі дәрі-дєрмектердіњ жеткіліктігі;

• т‰сіктердіњ саны;

• халықтардыњ флюрографиялық жєне бактериологиялық тексерістерінен

µтуі;

Осы баѓдарламаѓа кіретін, орындалатын шаралар денсаулық көрсеткішінде позитивтік өзгерістерге әкеледі, сондықтан Қазақстан халқының физикалық- рухтық денсаулығы жақсарады. Осы баѓдарлама енгізген қаржы - қаражаттарымен ресурстар келешекте күрделі экономикалық әсер алады.

Ќазаќстан Республикасында мейіркеш ісін дамытуда ±лттыќ саясатын басымды баѓыты болып табылатыны:

1. басќару ж‰йесін жетілдіру жєне мейіркеш ісін ±йымдастыруда аќпаратты ќамтамасыз ету, жања ±йымдастыру нысандарын жєне халыќќа мейіркеш персоналдарыныњ медициналыќ кµмекті кµрсету технологиясын дамыту.

2. Мейіркеш ісініњ базасын нормалы-ќ±ќыќты жетілдіру

3. Орта медицина ќызметкерлерініњ алѓашќы медициналыќ санитарлыќ кµмекті кµрсетудегі ролін ныѓайту жєне халыќтыњ салауатты µмір с‰руін ќалыптастыру.

4. Дайындау системасын жєне мейіркеш кадрларын ќайта даярлауды жєне мейіркеш ісініњ аймаѓында ѓылыми зерттеу ж‰ргізуді жетілдіру.

5. Кєсіби мейіркеш ассоциацияларын дамытуѓа жєрдемдесу жєне оларды мейіркеш ісіндегі проблемаларды шешуге тарту.

Ќазаќстан Республикасындаѓы мейіркеш ісі дамуыныњ басты маќсаттары болып табылатыны:

• кәсіби жєне орта буынды медицина ќызметкерлерініњ єлеуметтік мєртебесін жоѓарылату

• орта буынды медицина персоналдарын пайдалануды нєтижелі т‰рде жоѓарылату

• єрт‰рлі дењгейдегі мейіркеш ісініњ дамуына (оптимальды) кµмек кµрсету

• орта буынды медицина персоналдарыныњ ќ±ќыќты реттеулерін жетілдіру

• мейіркеш ќызметтерін басќару ж‰йесін жетілдіру

• мейіркеш кµмектерін жања ±йымдастыру т‰рлері мен технологияларын дамыту

• мейіркеш кадрларын дайындау жєне ќайта дайындау ж‰йесін жетілдіру

• халыќќа мейіркештік кµмектіњ сапасын ќамтамасыз ету

• мейіркеш ісініњ дамуында мемлекеттік емес секторлардыњ салымын жоѓарылату

Осы стратегияныњ басты принциптері мен баѓыттары аймаќтыќ жєне жергілікті дењгейде баѓдарламаларды игеру мен басќару ісін жетілдіру де баѓдар болуы керек.

2.Мейіркеш ісі философиясы

''Философияға сүйенбейтін-медицина,

шайқалып тұратын сияқты көрінеді''.

Ф.Бэкон.

Философия (грек тілінен – с‰ю жєне даналыќ, даналыќќа деген с‰йіспеншілік) дегеніміз – єлемніњ т±тастай бейнесін, єлемдегі адамныњ алатын орынын, адам мен єлем арасындаѓы ќарым-ќатынас жєне осы єрекеттердіњ нєтижесін табатын адамныњ рухани ќызыметініњ т‰рі.

Халыќаралыќ келісім негізінде мейіркеш ісініњ философиясы 4 негізгі т±жырымнан ќалыптасады:

1. Пациент.

2. Мейіркеш, мейіпкеш ісі.

3. Ќоршаѓан орта.

4. Денсаулыќ.

Пациент – мейіркештік к‰тімге зєру жєне оны ќабылдайтын адам.

Мейіркеш – мейіркештік ж±мысќа ќ±ќыѓы бар жєне мейіркеш ісініњ философиясын бµлісетін, кєсіпќой білімі бар маман.

Мейіркеш ісі – ќоршаѓан ортаныњ µзгерісіне байланысты туындайтын, денсаулыќтыњ потенциалдыќ жєне болып жатќан проблемаларын шешуге баѓытталѓан пациентке кµрсетілетін мейіркеш к‰тімініњ бір бµлігі болатын ѓылым жєне µнер.

Ќоршаѓан орта – адамныњ µмірлік іс-єрекеттері болып жататын табиѓи, єлеуметтік, психикалыќ жєне рухани факторлар мен кµрсеткіштердіњ бірт±тастыѓы.

Денсаулыќ - µмірдіњ амалдарына бейімделу арќылы жетістікке жеткен т±лѓаныњ ќоршаѓан ортамен динамикалыќ ‰йлесімдігі.

Адамныњ ќ±ќыѓына жєне µміріне деген сыйласымдыќ, адамгершілік мейіркеш ісініњ негізгі ќаѓидалары болып саналады. Мейіркеш ісі философиясыныњ ќаѓидаларын ж‰зеге асырылуы ќоѓам мен мейіркештіњ ќарым-ќатынастарына тєуелді.

Б±л ќаѓида пациент, ќоѓам алдындаѓы мейіркештіњ жауапкершілігін жєне ќоѓамныњ мейіркеш алдындаѓы жауапкершіліктерін ќарастырады. Ќоѓам мейіркеш ісініњ мањызды рµлін зањдыќ актілерін шыѓаруда ескерін, денсаулыќ саќтау ж‰йесінде мойындауѓа міндетті.

Мейіркеш ісініњ ќазіргі заманѓы ‰лгісініњ мєні, ѓылыми теориясы болып мейіркештік кµмектіњ кµрсетілуіне жєне мазм±нына єр т‰рлі єдіс-амалдардыњ негізделінуі.

Кєсіпќой лексиконына пациенттіњ ќажеттілігіне ќарай ж‰йелі мейіркештік кµмектіњ кµрсетілуі т‰сіндірілетін «мейіркештік процесс» ±ѓымы енгізілді.

Пациенттіњ денсаулыќ жаѓдайыныњ µзгеруінен туындайтын проблемалардыњ алдын алу, жењілдету, жою маќсаты болып табылатын м±ндай єдіс-амалдар 50-жылдар ортасында АЌШ-да жарыќ кµрді, ал ¦лыбританияда 80-жылдары ресми т‰рде ќабылданды.

Ќазіргі заманда мейіркеш процессі Ќазаќстан Республикасыныњ мейіркештік білім берудегі µзегі болып табылады. Мейіркештік кµмек кµрсетудіњ теориялыќ ѓылыми базалары ашылуда. Мейіркештік процесс арќылы мейіркеш тек ќана дєрігер н±сќауын орындаушы емес, сонымен ќатар єр бір пациенттіњ жан д‰ниесін т‰сіне білетін, жеке т±лѓа ретінде тани білетін шыѓармашылыќ адам бола отырып, мамандыѓы бойынша тєуелсіздік жєне егемендікке ие болады.

Мейіркеш ісініњ философиясыныњ мєні болып пациентпен ќарым-ќатынас жасаудаѓы ењбегініњ негізінде жатќан мейіркештіњ кµзќарасынан туындайтын кєсіпќой µмірініњ негізі саналады.

Ќалыптасќан философияны бµлісетін мейіркеш µзіне келесі этикалыќ міндеттерді ќабылдайды: шындыќты айту; ќайырымдылыќ кµрсету; зиян келтірмеу; басќалардын міндеттерін силау; сµзінде т±ру; адал болу; пациенттіњ еріктілікке ќ±ќыѓын силау.

Мейіркештік философияныњ теориясы бойынша маќсаттарына ынталану, яѓни мейірештіњ ќызыметініњ нєтижесі - этикалыќ баѓалыќ (м±раты) деп аталынады: кєсіпќойлылыќ; денсаулыќ; ќоршаѓан ортаныњ тазалыѓы; тєуелсіздік; адамгершілік ќ±ндылыѓы; ќамќорлыќ (к‰тім).

Мейіркештік философия мейіркештіњ жеке т±лѓалыќ ќасиеттерін де аныќтайды. Жаќсы деген мейіркеш – з±лымдыќ пен ќайырымдылыќты аныќтай білетін ќайырымды адам; білімді; шеберлі; ќайѓысына ортаќтасу; шыдамдылыќ; маќсатќа жету; мейірімділік ќасиеттеріне ие болуы керек.

Этикалыќ ќаѓидалар єр бір елде, сонымен ќатар Ќазаќстанда мейіркештердіњ Этикалыќ кодексін аныќтайды жєне мейіркештердіњ мінез-ќ±лыќтарыныњ стандарты жєне кєсіпќой мейіркеш ‰шін µзін-µзі басќару тєсілдері болып саналады.