Темуров Ф.Т.

ХИРУРГИЯЛЫҚ

СТОМАТОЛОГИЯ

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау Министрлігі

Қазақстан Республикасының медицина саласы бойынша жоғарғы

оқу орындарының Астана медициналық университеті АҚ- дағы

Оқу-әдістемелік бірлестігі

Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік Университетінің

Оқу-клиникалық базасы

Стоматологиялық пәндері кафедрасы

ХИРУРГИЯЛЫҚ

СТОМАТОЛОГИЯ

Оқулық

Медицина ғылымдарының кандидаты, доцент міндетін атқарушы,

жоғары санатты бет-жақ аймағы хирургі Темуров Ф.Т-ның

басшылығымен баспаға дайындалды.

Шымкент-2011 жыл.

УДК 616.31-089

ББК 56.6

Т

Оқулық хирургиялық стоматология пәні бойынша типтік сабақ жоспарына сай

051104-«Стоматология» мамандығы үшін баспаға дайындалған. Қазақстан Республикасының медицина саласы бойынша жоғарғы оқу орындарының оқу-әдістемелік бірлестігі (хаттама №-------) және Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік Университеті Сенатының шешімімен

(хаттама №-------) баспаға рұқсат етілген.

Бұл оқулық Қазақстан Республикасының медицина саласы бойынша жоғарғы оқу орындарының Астана медициналық университеті АҚ- дағы

Оқу-әдістемелік бірлестігінің жұмыс тобының кеңесінде бекітілген және

типографиялық әдіспен баспадан шығаруға рұқсат етілген (хаттама №-------).

Оқулық иесі:

Темуров Ф.Т. медицина ғылымдарының кандидаты, доцент міндетін атқарушы, хирургиялық стоматология бөлімінің меңгерушісі.

Пікір жазғандар:

Профессор Оразалин Ж.Б.-медицина ғылымдарының докторы,

С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті

Хирургиялық стоматология кафедрасының меңгерушісі.

Профессор Жұмаділләев Ж.Н.- медицина ғылымдарының докторы,

Қазақстан Республикасы Медицина Ғылым Академиясының корреспондент

мүшесі, С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті

ортодонтия курсының кафедрасының меңгерушісі.

Профессор Төлеуов Қ.Т.- медицина ғылымдарының докторы,

Қазақ Медицина Университеті Хирургиялық стоматология кафедрасының меңгерушісі.

ISBN ------------

Оқулықтағы тақырыптар қазіргі заман білім беру саласының талаптарына және науқастың клиникалық жағдайына байланысты сарапталынып алынған. Әрбір аурудың түрлеріне күрделі де ғылыми тұрғыда, оның клиникалық көріністеріне, нақтамасына сонымен қатар емдеу ерекшеліктеріне сүйене отырып талдау жасалған. Шет ел сөздері арнайы аударылған және аударылған сөздердің қасына қосымша ретінде қойылған. Аудармасын іздеп жатудың қажеті болмайды. Бұйрықтар мен хаттамалардың үлгілері мысал ретінде келтірілген.

Оқулық стоматология факультетінің талапкерлеріне, клиникалық ординатура және аспирантурада оқитын ғылыми қызметкерлерге, жас стоматолог мамандарға арналған.

Қадірлі оқырман қауым!

Күллі адам баласын қор қылатын үш нәрсе бар:

Біріншісі-надандық, екіншісі-еріншіктік, үшіншісі-залымдық.

Надандық –білім-ғылымның жоқтығы, дүниеден еш нәрсені

оларсыз біліп болмайды. Білімсіздік-Хайуандық болады.

Еріншіктік-күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық.

жігерсіздік, ұятсыздық, кедейлік-бәрі осыдан шығады.

Залымдық-адам баласының дұшпаны. Адам баласына

дұшпан болса, адамнан бөлінеді, бір жыртқыш хайуан

хисабына қосылады. Осы аталғандардан қашпақ керек........

Абайдың қара сөздерінен

А Л Ғ Ы С Ө З

Тәуелсіз Қазақстан Республикасының 20 жылдығына арналып бүгінгі таңда жаңа Хирургиялық стоматология оқулығы жарық көруде. Оқулықтың Мемлекеттік тілде жарық көруі оқулыққа деген сұраныс себеп болып отыр. Бұл оқу құралының өзегін қамтитын көкей кесті мәселердің бірі бет-жақ аймағына байланысты.

Оқу құралы көп жылдық ерен еңбектің жеміс болып, оқулық иесінің клиникалық ординатурада, аспирантурада Украина дәрігерлер білімін жетілдіру институтында Харьков қаласы және Ресейдің Новокузнецк қаласындағы дәрігерлер білімін жетілдіру институтының Хирургиялық стоматология кафедрасында оқып жүрген кездерінде өткізген ғылыми-зерттеу клиникалық тәжірибесінің негізі алынып, зерттеу және емдеу әдістерінің заман талабына сай болуы үшін Мәскеу, Санкт-Петербург, Киев, Новосібір, Новокузнецк және де басқа көптеген аты әлемге әйгілі мектептердің тәжірибелері сарапталып алынды. Оқу құралындағы мәліметтер ғылыми-тәжірибелік дамудың соңғы оқу бағдарламасына сәйкес ықшамдалып берілді. Халыққа хирургиялық стоматология көмегін көрсету бөлімінде хирург-стоматологтың күнделікті жұмысына керекті басты құжаттары, бұйрықтарымен қатар хирургиялық деонтологияның негізі берілді.

Оқу құралында бет-жақ аймағына айрықша көңіл бөлініп, оның анатомиялық құрылымы, физиологиялық атқаратын қызметі мен қатар қан-тамырлар мен қамтамасыз етілуі және жүйкеленуіне оқулық иесі көп деректер келтірген.

Оқулық ХX-тараудан тұрады және тарау аяқталуымен тапсырманы қайталауға арналған естемелік (еске алу) жаттығу сұрақтары мен қортын-дылап отырылады. Жаңадан көптеген тараулар енгізілген.

Оқулықты баспаға дайындау кезінде оқулық иесі өзінің көп жылдық бай клиникалық ғылыми-зерттеу тәжірибелерінің қортын-дыларын жария ету мен қатар соңғы жаңа ғылыми әдебиеттік деректерге сүйене отырып кең ауқымда оқырмандарға жеткізсем деген ой-талабы болған.

Оқулық стоматология факультетінің талапкерлеріне, клиникалық ординатура және аспирантурада оқитын ғылыми қызметкерлерге, жас стоматолог мамандарға арналған.

Оқулық иесі жіберген кемшіліктері болса, қадірменді оқырмандар сіздерден кешірім сұрай отырып, сын-ескертпелеріңізді және де тиімді де құнды ұсыныстарыңызды шын жүректен құрметпен қабылдайды, соны мен қатар өзінің шексіз алғысын айтады.

Сіздерге деген құрмет ізгі ниетпен оқулық иесі медицина ғылымдарының кандидаты, жоғарғы санатты дәрігер Фазладин Темуров.

І ТАРАУ