2 Бәсеңдеткіштің тісті дөңгелектерін есептеу

2.1 Тісті дөңгелектің материалдарын таңдау

Тісті дөңгелектерге материал таңдау үшін өз еркімізбен берілген термиялық өңдеулердің бір түрін таңдаймыз. Термиялық өңдеу – жақсарту немесе шынықтыру.

Тісті дөңгелек үшін таңдаған болат маркасы 45 , бұл жақсартылған болат.

Тістегергіштің материалы – 45, бұл да жақсартылған.

Тістегеріш қаттылығы – НВ 280

Дөңгелектің қаттылығы – НВ 250

Тістегеріш пен дөңгелектерге бөлек мүмкіндік жанасу кернеуі [ _н] мәнін есептейміміз.

[ ] _н= ∙К_НL/[S] (3.1)

Тісті дөңгелектердің төзімділік шегін олардың материалына, орташа қаттылығына және тістер бетінің термиялық өңдеу түріне байланысты эмпирикалық формуламен табамыз.

Төзімділік шегі

. (3.2)

Тістегергіш үшін:

=2∙280+70=630 МПа;

Тісті дөңгелек үшін:

=2∙250+70=570 МПа.

К_HL – қызмет ету мерзімінің коэфициенті, ұзақ уақыт жұмыс істеген берілістер үшін К_HL=1 деп аламыз.

[S]_H – беріктік қор коэфициенті, жақсартылған болаттар үшін [S]_H=1,1.

Мүмкіндік жанасу кернеуі

Тістегергіш үшін:

[ ]_H1= 630∙1/1,1 = 573 МПа,

Тісті дөңгелек үшін:

[ ]_H2 = 570∙1/1,1 = 518 МПа.

Есепке алынатын

Тік тісті берілістер үшін

[ ]_H=[ ]_Hmin=518 МПа.

2.2 Бәсеңдеткішті есептеу

Оьсаралық қашықтық :

=49,5(5+1) =142,7 мм (3.3)

_ва=0,25 – тісті дөңгелек тәжісі енінің осьаралық қашықтыққа қатысты коэфициенті.

К_Н =1,15 – күштің тіс ұзындығына бір қалыпты тарамайтынын есепке алатын коэфициенті.

ГОСТ 2185-66 (36 б. қараңыз) стандарты бойынша осьаралық қашықтықтың ең жақын мәнін таңдаймыз: a_w=140 мм

Шеңберлі ілінісу модулі

=(0,01…0,02)a_w=(0,01…0,02)·140=1,4.....2,8 мм (3.4)

деп аламыз.

Тістердің қосарлы санын анықтаймыз

z = =112. (3.5)

Тістегергіш пен дөңгелектің тістер санын анықтау:

, (3.6)

z₃ =22 деп қабылдаймыз.

Дөңгелектің тістер саны:

z₄ = z – z₃ = 112 – 19 = 93. (3.7)

Бәсеңдеткіштің нақты беріліс санын анықтаймыз

(3.8)

ауытқуы

. (3.9)

Тістегергіш пен дөңгелектің негізгі өлшемдері.

Бөлгіш диаметрі :

d₃ = m_t∙z₃ = 2,5∙19 = 47,5 мм; (3.10)

d₄ = m_t∙z₄ = 2,5∙93= 232,5 мм. (3.11)

Тістер төбесіндегі диаметр:

d_a3 = d₃+2m_t = 55+2∙2,5 = 60 мм; (3.12)

d_a4 = d₄+2m_t = 265+2∙2,5 = 270 мм. (3.13)

Тістер ойығының диаметрі

d_f1=d₁₊2.5∙m_n=47,5+2.5*1,5=52,5 мм; (3.14)

d_f2=d₂₊2.5∙m_n=232,5+2.5*1,5=237,5 мм; (3.15)

дөңгелек ені

b₄=a_w∙ =0,25∙140=35 мм; (3.16)

тістегергіш ені

b₃ = b₄ + 5 мм = 35 + 5 = 410мм. (3.17)

Тістегергіш енінің диаметрі бойынша анықтаймыз:

. (3.18)

Дөңгелектің жылдамдығы және берілістің дәлдік дәрежесі:

м/с. (3.19)

Мұндай жылдамдықта 8 дәрежелі дәлдікті аламыз.

Жүк коэффициенті:

K_H=K_H ∙ =1*1,0325*1,05=1,084. (3.20)

(3.5 кесте).

К_Н =1,06 (3.4 кесте).

К_Н =1,05 (3,6 кесте).

Жанасу кернеуін тексеру

= МПа ≤

≤[_H=128 МПа (3.21)

Ілінісу кезіндегі әсер ететін күш.

1) шеңберлі:

=1373 Н; (3.22)

2) радиалды:

500 Н. (3.23)

Иілу керенуі бойынша тістердің шыдамдылығын тексеру (3.25).

(3.24)

Жүк коэффициенті:

. (3.25)

Y_F – z тістер санына байланысты жергілікті кернеу бойынша тәстердің беріктік коэффициенті:

z₃=19 Y_F=4,03

z₄=93 Y_F=3,61

: қатнасын табамыз.

тістеуіш үшін:

(2.58)

дөңгелек үшін:

МПа. (2.59)

Тісті дөңгелектің беріктігін тексереміз.

МПа (2.60)