Мазмұны

Кіріспе 7

1 Технологиялық бөлім 8

1.1 Электр энергетикада заманауи ақпараттық технологияларды қолдану 8

1.2 Телеақпараттық жүйелер 11

2 Конструкторлық бөлім 15

2.2 Нысанның сызбасымен жұмыс 22

2.2.1 Сызбаны импорттау. 22

2.2.2 Масштаб баптаулары. 23

2.2.3 Сымдарды өткізу және төбенің биіктігін анықтау. 23

2.2.4 Жүктемелердің мөлшерін анықтау. 24

2.3 Жобаны жобалау 26

2.3.4 Көрсетілген қондырғыларды сұрыптау. 32

2.4 Қондырғыны таңдау және есептеу 39

Қысқартулар тізбесі 72

Кіріспе

Ақпараттық технологиялардың рөлі әсiресе экономиканың стратегиялық салаларының бiрi болып табылатын энергетикада маңызды. Өйткені өндiрiстекездесетін процестердің күрделiлігі артқан сайын, олавтоматтандыруға өткiр керексiнедi. Осы саланың дамуының электр энергетикамамандарының ойынша барлық электроэнергетиялық процестердi тиiмдi жұмысістеуі байланысты қазiргi уақытта бірқатар маңызды сұрақтарбар.

Электр энергиясын өндіруші компанияларының ең озық технологияларды пайдалануы, процестер мен жабдықтардың тұрақтылығын қамтамасыз етуге және генераторлық көрсеткіштерін жақсартуға, арттыруға мүмкіндік береді.

Бүгінгі таңда, бірсызықты сұлбаларды парақта қолмен сызу әдісін кез келген білікті электр қолданбайды. Оны арнайы компьютердегі бағдарламалық пакеті арқылы құрылыстағы электр сымдар желісініңжобасын құрастыруыңғайлы және әлдеқайда оңай. Алдыда, біз сізге компьютерде ғимараттар мен құрылыстардың бірсызықты сұлбасын жасау үшін ең қарапайым бағдарламаның шолуын көрсетіп береміз.

Ақпараттық технологиялар уақыт үнемдеу, еңбек өнімділігін арттыру, басқару процесін оңтайландыру болып табылады. Қазіргі кезде өкінішке орай заманауи бағдарламалық сауаты жоқ, бірақ тәжірибелі инженер мамандар, не ЖОО-дағы техникалық білім алып жүрген студенттердің автоматтандыру саласындағы жаңа өте тиімді бағдарламалық кешендерінен бейхабар екендігі рас. Көп бағдарламалық кешендер қолдануға күрделі, игерілуіне көп уақыт алады. Алайда қарастырылатын мәселесіне, бағытына қарай кейбір бағдарламалық кешендер, жұмыс процесін білетін тұлғалар үшін игеруге өте оңай. Сондай бағдарламалық кешендердің бірі электр жабдықтау саласында қолданылатын ID Spec Large бағдарламасы.

ID-Spec - бұл алдын ала жобалау сатысында өнімділігін арттыру және дизайн шешім растау үшін көмектесетін жаңа бағдарламалық кешен. Бұл бағдарламалық кешен бірсызықты сұлбалардың басты және қосалқы тарату сипаттамаларын таңдауда және оларды жүзеге асыру мен құрылғыларды олардың сипаттамалрына қарай таңдау жүргізуге көмектеседі. ID-Spec автоматты бірыңғай бірсызықты сұлбаларын және оның себептері мен құрылғының техникалық сипаттарына тізімін қоса алғанда тиісті жобалау құжаттарын дайындайды.

Бұл дипломдық жұмыста «Электроэнергетика», «Аспап жасау», «Автоматизация және Басқару» мамандықтарының студенттеріне арналған ID Spec Large бардарламалық ортасында жұмыс жасауға арналған әдістемелік нұсқауын құрастырамыз. Яғни осы бағдарламаның ерекшеліктері, тиімділігі және мүмкіндіктері жайлы айтылады.

1 Технологиялық бөлім

1.1 Электр энергетикада заманауи ақпараттық технологияларды қолдану

Электроэнергетика бұл тұтынушыларды энергиямен қамтамасыз ететін экономиканың маңызды салаларыныңбірі. Яғни электроэнергетика заманауи дамыған мемлекеттердің экономиканың басымдық көрсететін салаларының, өз азаматтарының өмір сүру жағдайларына, олардың бірі оның сенімді және тиімді жұмыс істеуіне байланысты болып табылады.Бірыңғай энергетикалық жүйесі жаңа құрылымы аясында тұтынушыларды электр қуатымен қамтуда сапа мен беріктікті сақтап қалу үшін ол белгілі бір функциялар мен міндеттерін олардың әрқайсысы нарықтық субъектілер мен жүзеге асыру арасындағы ақпарат алмасу нақты операциялық ұйымдастыруды талап етеді. Сонымен қатар, жаһандық энергетикалық жүйесінде кейінірек еуропалық енгізу және болашағы электр энергетикасы саласындағы іс жүзінде барлық автоматты және автоматтандырылған басқару сапасы мен тиімділігін арттыру тәуелді болып табылады. Сонымен қатар еуропалық ал кейінірек жаһандық энергетикалық жүйесіне енуі электроэнергетикадағы авт оматты және автоматтандырылған барлық жүйелердің іс жүзіндегі сапасымен тиімділігінің артуына байланысты.

Осылайша, осы нарықты қалыптастыру кезеңінің ерте сатысында және оның қатысушыларының өсіп келе жатқан ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру қабілетті бағдарламалық кешенінің үдемелі дамуын қамтамасыз ету үшін қажет. Бүгінде ол соңғы компьютерлік және ақпараттық технологияларды пайдалану, бақылау жүйелері жүзінде барлық деңгейлерде озық жабдықтарды енгізу мүмкін емес екені анық.

Қазақстанда бүгін толыққанды бәсекеге қабілетті көтерме нарығын және электр энергиясының бөлшек сауда нарықтарын құруға бағытталған осы саладағы ауқымды реформалары жүзеге асырылуда. Атап айтқанда, электр энергиясын беру және тарату, сондай-ақ жүйелік операторлар, сауда-саттық жүйесінің әкімшілерінің, федералды және аймақтық желілер, оның ішінде қосалқы компания салалары, осы нарықтардағы инфрақұрылымын құру, кәсіпорындарды бөлуді қамтамасыз етеді [1].

Еліміздің электр энергиясының барлық жүйесі Бақылау және технологиялық басқарудың әртүрлі құралдарын пайдалана отырып, бірыңғай орталықтандырылған басқаруы бар аралас энергия жүйелеріне біріктірілген. Негізінен электр энергетикасы саласына ақпараттық технологияларды енгізу ең алдымен ақпаратты жинау, өңдеу және көрсету проестерінің автоматтандырылуымен байланысты. Дамыған шетел мемлекеттерінің электроэнергетикасында қолданылатын жүйелерінің деңгейіне жақын өздерінің сапалы белгілері бойынша электроэнергетикалық кәсәпорындар шетелдік компьютерлермен ақпараттық технологияларының қол жетімді болуы жобалау және бағдарламалық қамтамасыз ету процестерінің барлығына басқа қырынан бақылауға мүмкіндік береді.

Электроэнергетикадағы басқарудың заманауи талаптарының қабылданған міндеттеріне сәйкес мынандай басқаруды қамтамасыз ететін ақпараттық технологиялар бар.

Тіркеу топтарын жүргізу, тапсыру құжаттарының кескіндерін құрастыру, тіркеу құжаттарына шолу жасау. Бақыланатын орында орнатылған құрылғылар үшін арналған оқиғалар тізіміне шолужасау. Жүйенің бөлек бөлшектерін тексеруден өткізу.

Жүйе баптауындағы барлық өзгерістер уақыт өтуіне және өзгерткен адамға байланысты жүйенің серверінде тіркеледі.

Бұл жүйе жүйенің барлық бөлімінде ортақ уақытты қаматамасыз етеді. Жүйе уақытын баптауды Барлық бақыланатын орындарда бір уақыттамұндай мүмкіндігі бар барлық санауыштар үшінқолмен және автоматты реттеу мүмкіндігімен қамтамасыз етілген.

Келеңсіз жағдайлар туындаған кезде диспетчер алдына уақыты, орны, түрімен себебі көрсетілген келtңсізжағдай туралы толық ақпарат хаттамада көрсетіледі. Бақыланатын оын деңгейінде контроллермен тәуелсіз блоктар өзін өзі тексеруден өткізеді. жарамсыздық болған жағдайда журнала кате нөмірі жазылады.

Алдыңғы қатардағы компаниялардың және нарықтағы жағдайындағы жүйелік оператордың ең маңызды міндеттерінің бірі ол қуаттың өтуінің және жиілігінің түзетілуін қамтамасыз ету болы табылады. Сонымен қатар электр станцияларының мұндай түзетуге қатысуы жүйелік қызмет көрсету және сол уақытта оның электр жүйелеріне қосылуындағы маңызды жағдай ретінде қарастырылады.

Жиілік пен активті қуатты реттеу жүйесінде компьютерлік технологияларды қолдану басқа техникамен жетпеген жетістіктерге жеткізді.Жаңа жүйе энергожүйедегіжиілік пен активті қуатты реттеуінің нақтылығымен белсенділігін кәдімгідей арттырады. Жүйенің басты ерекшелігі, ол нақты бір нысанды түрлендіретін ерекшеліктерін(қондырғы ресурстары, негізгі сипаттамалары, тиімділігі, жағымсыз жұмыс аймақтары, технологиялық шектеулер және басқалар) ескере отырып электр станцияларының генераторларындағы жүктемені тарату бойынша оптимизациялық міндеттерді шешу. Осындай шешімдерді қолдану, электр станцияларындағы қымбат қондырғыларыныңтозуын азайту үшін бағытталған.

Егер апатты жағдайға қарсы автоматикана қарастыратын болсақ, онда тұтынушылардың жақсы энергоқамтамасыз етілуі тікелей жоғары вольттіэлектр желісінапатты жағдайсыз қолдануға байланысты.Белгілі болғандай, жүйелік апатты жағдайларэлектр желісі қондырғыларына зақым келуіне және тұтынушыларды өшіру, өзінің артынан энергожүйесінің үлкен зардаптарына әкеліп соғуы әбден мүмкін. Электр желісінің барлық пайдалану ережелеріне сәйкес автоматты жүйелерсіз апатты жағдайдан сақтауды басқаруға тыйым салынады.Бірақта қазіргі уақыттағы энергожүйелерінің көбісі алдыңғы ғасырдың 60-70 жылдар элементтерінің базасы негізінде жасалған ескі жүйелерімен қамтамасыз етіліп тұр. Осындай қондырғылардың физикалық тозуы және қосалқы бөлшектердің жоқтығы ол проблеманың тек бір бөлігі. Құрылғылардың шектелген мүмкіндіктері комлекстің қолданылуын қиындатады, ал қатаң логика апатты жағдайдан сақтауды басқару алгоритмін тиімді құруға мүмкіндік бермейді [2].

Бірыңғай энергетикалық жүйесінің жаңа құрылымында тұтынушыларын электрмен жабдықтау сапасы мен сенімділігін қорғау нарық субъектілерінен және белгілі бір нақты функциялар мен міндеттерін олардың әрқайсысы орындау арасында ақпарат алмасу нақты операциялық ұйымды талап етеді.

Осылайша, нарықты қалыптастырудың ерте сатысында оның қатысушыларының өсіп келе жатқан бағдарламалық қамтамасыз етудің үдемелі дамуын қанағаттандыра алатын қабілетті ақпараттық және техникалық қажеттіліктерінің ерте дамуын қамтамасыз етукерек.

Бүгінде оны соңғы компьютерлік және ақпараттық технологияларды пайдаланусыз, бақылау және диспетчерлік жүйелерінің барлық деңгейлеріне озық жабдықтарды енгізу мүмкін емес екені анық. Инжинирингтік компаниялар, өндірушілер мен жеткізушілердің көпшілігі үшін электр энергетикасының реформалануы - олардың бизнесін кеңейтуге, өз өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, жинақталған тәжірибесін және шығармашылық әлеуетін жүзеге асыруға нақты мүмкіндік. Ал мұнда көп жаңа сын-қатерлеріне, өндірушілердің ұтқырлығы бойынша өздерін бейімдеу және өзгеріп жатқан нарықтық жағдайларға өз өнімдерін бейімдеу қабілетіне байланысты болады.Нарыққа жаңа өнімді босату уақыты маңызды фактор болып келеді.Әзірлеушінің ​​дұрыс таңдаған стратегиясы, өз ресурстарын дұрыс бағалауға және оларға билік ету қабілеті - бұл нарықтағы өнімдерінің және компанияның табысты болуының алғышарттарыболып табылады. «RTSoft» компаниясы алғашқылардың бірі болып электр энергиясы үшін мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз ету және аппараттық кешенін салу үшін, өнеркәсіптік пайдалану үшін, ашық бағдарламалық-техникалық комплекс технологиясын пайдалана бастады.

Әлемнің жетекші ғылыми ұйымдармен ынтымақтастықта жұмыс тәжірибесі 10 жылдан астам уақыт бойында диспетчерлік және энергетикалық нысандарды технологиялық басқару жүйелерін құру үшін бірқатар шешімдерді әзірледі.