1.4 Тектоника

Жетібай кен орны белгілі болғандай, Оңтүстік-Маңғышлақ майысуының шегінде тұр, оған тән ерекшелік, оның көлденең құмды-ракушкалы көтерілу аймақтары. Қараудандық білек тәрізді тоқының және Қараудандық аңғарының бірнеше тереңдік изомертлік ойысымен айырғандылық болып табылады. Майысудың солтүстік бортында оңтүстік шекараның Жетібай-Өзендік-қақшабаттық тектоникалық сатылары орналасқан, олар шағылмалы горизонт бойынша тіркелетін тереңдік айырмашылық болып табылады. (Димаков А.И., Чвкабаев С.Б., 1967 ж.)

Солтүстігінде Жетібай-Өзендік тектоникалық саты тереңдік сынулармен (шығыс жақ бөлігі қазіргі уақытта әлі де болса айқындалмаған), өзінің құрамына бір қатар ірі білік тәріздес көтерілулермен майысулар кіретін Маңғышлақтық дислокация аймағын Оңтүстік-Маңғышлақ майысуын бөліп тұрады. Жетібай-Өзендік тектоникалық сатысы едәуір айқын болып табылады, онда Өзен, Қарамандыбас, Жетібай, Теңге, Тасболат, Ақтас сияқты бір қатар газ-мұнайлы кен орындары анықталған, олар басқа да бір қатар құрылымдармен бірге үш күмбез тәріздес орналасқан тік сызықтар түзеді, оларға өз кезегінде ІІ кезекті құрылымдар үйлескен.

І Өзендік-Өзен-Қарамандыбас, Асар-Қарамандыбай, Солтүстік Жетібай құрылымдарымен бірге.

ІІ Жетібайлық-шығыс Жетібай, Ақтас, Оңтүстік-Асарлық құрылымдармен бірге.

ІІІ Теңгелік-Теңге, Тасболат, Тарлы, Атанбай құрылымдармен бірге.

Осы аймақтардың геологиялық құрылыстардың жалпы ерекшелігі Маңғышлақ дислокация аймағына қарай бағытта тектоникалық сатыны бойлай сызықты шығыңқылық болып табылады. Жетібай Өзендік тектоникалық сатының барлық айқындалған құрылымдары антиклиналдық қатпарлары бар, өте тік, батыс шеті бір шама жетілген және шығысында едәуір ауқымды ассиметриялық ақаулы болып табылады. Сонымен қатар бөліктен нақты зерттеуден кейін бірнеше өстер байқалды. Өзінің дамуында барлық құрылымдар зерттелген болып табылады. Олардың құрылымдық қабаттарының өте толық сәйкес келуі және морфологиялық лездік нақтылығы тереңдігіне байланысты. Геологиялық құрылыс тән болып табылады. Жетібай тектоникалық жағынан ірі жатық, субендікті бағытта шығыңқы қатпарларды білдірді. Турон неоком табаны бойынша құрылымдық карталарға талдау жасау көрсететіндей қатпарлардың негізі пішіні және оның кеңістіктегі орны әртүрлі стратиграфиялық горизонттар бойынша жақсы сәйкес келеді, бірақ-та онша үлкен емес ауытқулар бар.

1- кесте Жетібай кен орнының Тектоникалық сипаттамалары

Құры-лым-дық бет	Қабатқа жыныстардың құлау бұрыш-ының орташа мәні, м	Қатпарлы қабаттар-дың ампли-тудасы	Қатпарлардың өлшемі, км		Иілуді соңғы нұсқалау, м
			Ұзын өс бойынша	Қысқа өс бойынша
Туран Ауданы*	0 040*1010/0030	60	26 29	4,8 6,0	-270 -290
Құмдық аудан*	20 *2030/10	115	25,3	4.1/0	-1275
Жамылу*	2040*4010/1030	180	21,1	2,0/4,6	-2230

Үсті-батыс үшін

Асты-шығыс үшін

Кестеде көрсетілгендей тереңдеген сайын қатпарлардың құлау бұрышы өседі, ал амплитуда кемиді. Туран табаны бойынша оның сызықты өлшемдері мен құрылымының жазық төбеге және едәуір жатық қанаттарға ие, төбенің шығыс және батыс бөлікетерінде өстің әсерінен оны туран табаны бойынша контурлайтын екі онша үлкен емес күмбез тектес көтерілім байқалады. Оның иілуі 240 метрді, неоком жату беті бойынша 1225 метрді құрайды. Олардың арасындағы майысу амплитудасы үш және ондағанға жетеді, және сәйкесінше батыс бөлігі -113, 3, 31, 27 ұңғылар аумағындағы шығыс жақ бөлігінше салыстырғанда желінген. Оңтүстік бағытта жыныстардың құлауы Оңтүстік қанаттың батыс және шығыс бөліктерімен салыстырғанда айқын бейнеленген. Жыныс жамылтқы бетінің құрлымдық картасы бойынша шамамен бірдей, құрылымдық мұрындығы байқалмайды, құрылымның пішіндері бірдей, батыс - қазір шығыстағы төбе ауқымды кең. 92-ұңғы аумағында амплитудасы 5-7 метр болатын майысу байқалады.

Әр бір қанаттағы көтерілу кеніштен тысқары жерде орналасқан.