38. Формы арганізацыі абанемента і характарыстыка абслугоўвання чытачоў на абанеменце.

Абонемент - формаиндивидуальногоиколлективногообслуживанияпользователей, котораяпредусматриваетвыдачудокументовдляиспользованиявнебиблиотекинаопределенныхусловиях (срок, обеспечениесохранностиипр.).

Формыорганизацииабонементамогутбытьразными:

- похарактеруотношенийбиблиотекаряичитателя (стационарная, заочная);

- похарактеруразграниченияобязанностеймеждусотрудниками (общая, групповая, отраслевая, функциональная);

- похарактеруобслуживания (индивидуальная, коллективная).

Абанемент–формаіндывідуальнагаікалектыўнагаабслугоўваннячытачоў, прызначанаядлявыдачыдакументаўумэтахіхвыкарыстанняпазасцянамібібліятэкі.

Існуюцьнаступныявідыарганізацыіабанемента: агульныабанемент, дзеабслугоўваюццаўсекатэгорыікарыстальнікаў; групавыабанемент, прызначаныдляабслугоўванняпэўныхчытацкіхгруп: юнацтва, студэнтаў, ветэранаўіг.д. галіновыабанемент – прадугледжваеабслугоўванневыданняміпапэўныхгалінахведаў: эканоміцы, тэхніцы, медыцыне, мастацкайлітаратурыіінш. функцыянальныабанемент – пабудаванытакімчынам, штокожнаяаперацыяпаабслугоўваннікарыстальнікаўвыпаўняеццаасобнымбібліятэкарам: адзін–прымаекнігі, другі–кансультуе, трэці–выдае. міжбібліятэчныабанемент – выдачакнігзбібліятэкі–убібліятэкудлячасовагавыкарыстання. Хацяпаправілахкнігі, атрыманыяпаМБАнадомневыдаюцца, звычайнабібліятэкары, асаблівасельскіхбібліятэк, адступаюцьадгэтагаправілаідаюцьмагчымасцькарыстаццакнігамідома; Улікова-тэхналагічнаядакументацыяабслугоўванняўключаеформыпершаснагаідругаснагаўліку. Дапершаснагаадносяцца: чытацкібілет, чытацкіфармуляр, кніжныфармуляр, бланкзаказудакумента, кантрольнылісток. ДругасныўлікажыццяўляеццаўДзённікуработыбібліятэкі, альбоўадпаведнайбазеданых. Дзённікзвычайнасастаіцьзтрохчастак. Упершайадлюстроўваюццазвесткіабчытачах, удругой–абкнігавыдачы, утрэцяй–абмасавыхмерапрыемствахбібліятэкі. Ажыццяўляеццатаксамаўлікадмоўкарыстальнікам, уліквыкананыхдаведак, уліккніг, здадзеныхузаменстрачаных.

Падіндывідуальнымабслугоўваннемкарыстальнікаўразумееццадзейнасцьбібліятэкіпазадавальненнізапытаўчытачоў, аказанніімдапамогіўвыбарыівыкарыстаннідакументаўііншыхсродкаўінфрмацыі. Паколькііндывідуальнаеабслугоўваннекарыстальнікаў–ёсцьніштоіншае, якдзейнасць, ягосацыяльныяфункцыізвязанысаўзаемадзеяннембібліятэкараікарыстальніка. Бібліятэкарікарыстальніквыступаюцьуякасцісуб’ектаўдзейнасці, аінфармацыйныярэсурсы–аб’ектампаводлеякогаажыццяўляеццаўзаемадзеянне. Прадметам удадзенайсхемез’яўляюццаінфармацыйныяпатрэбнасцікарыстальнікаў. Індывідуальнаеасблугоўванненазываюцьяшчэасновайбібліятэчнагаабслугоўвання. Ваўмовахінфарматызацыіроляіндывідуальнагаабслугоўваннязначнаўзрастае. Мэтаіндывідуальнагаабслугоўваннязаключаеццаўдапрамозеасобекарыстальнікаўсацыялізацыіпразчытаннеіатрыманніінфармацыйнайпадтрымкібібліятэкі

Билет 20. 39.Аб-не карыстальнікаў з псіхічнымі і фізіч.асаблівасцямі. Найбольшы ўклад у вырашэнні гэтай праблемы ўнёс расійскі бібліятэказнаўца А.Я.Шапашнікаў. У нашай краіне найбольш актыўна займаецца дадзенымі пытаннямі Н.Я.Пятушка. У розныя часы да яго звярталіся У.А.Акуліч, С.А.Паўлава і інш. Групы кар-каў з “асобымі” патрэб-мі: Інваліды; Састарэлыя; Часова непрацаздольныя; Мігранты, бежанцы; Асобы з дэвіянтнымі паводзінамі; Вязні; Пакутаючыя ад дызлексіі. Асаблівасці аб-ня: Наяўнасць спецыялізаваных бібліятэк, альбо аддзелаў (для інвалідаў па зроку); Навучанне персаналу спецыяльнай мове (для інвалідаў па слыху); Скасаванне бар’ераў (фізічных, інтэлектуальных, прасторавых); Выкарыстанне спецыяльнага дапаможнага абсталявання.

40. Колькасны аналіз вынікаў даследавання чытання.

Количественный или вариационно-статистический, анализ заключается в вычислении коэффициентов правильного решения задач, частоты повторения наблюдаемых психических явлений. Для сравнения результатов исследований по разным количеством задач или различным количественным составом группы пользуются не абсолютными, а относительными, преимущественно процентными показателями. При количественном анализе результатов исследования зачастую используют среднее арифметическое из всех исследований того или иного психического процесса или индивидуально-психологической особенности. Для того чтобы сделать выводы о вероятности среднего арифметического, исчисляют коэффициент отклонений от него отдельных показателей. Что меньше отклонения показателей отдельных исследований от среднего арифметического, то показательнее оно является для исследований психологической особенности личности.

Каб згрупаваць даныя, упарадкаваць іх і прааналізаваць, неабходна спачатку памерыць тыя парметры, якія нас цікавяць з пункту гледжання выканання мэтаў і задач даследвання. Памерыць – гэта значыць параўнаць аб’ект, які мы памяраем, з нейкім эталонам і атрымаць лічбавае выражэнне ў пэўным масштабе альбо шкале.

Вымярэнне ў сацыялагічным даследаванні чытання праходзіць тры этапы:

1. Вызначаецца аб’ект ці аб’екты вымярэння: што ці каго мы будзем вывучаць. Напрыклад, калі мы вывучаем чытацкую актыўнасць, неабходна вызначыць, якіх чытачоў мы будзем вывучаць, дзе будзем праводзіць доследы: у бібліятэцы, дома, на рабочм месцы і г.д.

2. З дапамогаю інтэрпрэтацыі паняццяў адказваем на пытанне: што патрабуецца памерыць, якія характарыстыкі нас цікавяць? Адносна чытацкай актыўнасці гэта частата наведванняў і інтэнсіўнасць чытання.

3. Нарэшце, даказваючы на пытанне “як”, пры дапамозе якога індыкарата мы памяраем тую ці іншую характарыстыку, мы выходзім на канкрэтныя адзінкі: колькасць наведванняў у пэўны адрэзак часу, колькасць прачытаных кніг за адпаведны перыяд і г.д.

Інтэрпрэтацыя паняццяў дапамагае акрэсліць лагічную структуру вывучаемай з’явы і на гэтай падставе складаць анкеты, бланкі інтэрв’ю у якіх кожнае пытанне ўяўляе сабой шкалу колькаснага вымярэння якасных з’яў. Інтэрпрэтаваныя паняцці ляжаць у аснове пытанняў анкет, а індыкатары вызначаюць варыянты адказаў. Такім чынам анкета, бланк інтэрв’ю выступаюць у якасці інструментаў вымярэння. Менавіта з дапамогаю ўключаных у іх пытанняў ажыццяўляецца групоўка, класіфікацыя тых, ці іншых якасцяў, характарыстык, а ў выніку – пазнанне вывучаемага аб’екту.

Такім чынам, пры аналізе даных можна карыстацца самымі простымі спосабамі ў наступнай паслядоўнасці:

1. Упарадкаванне даных па кожнай асобнай прыкмеце ў бок іх узбуйнення.

2. Выяўленне сярэдніх тэндэнцый, мадальных груп, сярэдніх значэнняў.

3. Пабудова табліц сапражэння шляхам працэнтавання і выяўленне ўзаемасувязі і ўзаемазалежнасці альбо ўплыву вывучаемых уласцівасцяў і паказчыкаў.

Тэарэтычны аналіз сацыялагічнай інфармацыі аб чытачах і чытанні ўключае наступныя дзеянні:

• асэнсаванне сацыялагічных фактараў у рамках тэарэтычнай канцэпцыі, распрацаванай у праграме, альбо ў тэорыі чытання;

• апісанне вывучаемай з’явы – высвятленне фактараў і сувязей паміж імі;

• больш складанай задачай з’яўляецца растлумачэнне вывучаемыай з’явы;

• найбольш складанай і адказнай задачай служыць стварэнне тэорый і рэкамендацый для далейшага развіцця бібліятэчнага абслугоўвання чытачоў.

Апісанне дазваляе ўвесці факты ў навуковы зварот; растлумачэнне сведчыць, што вывучаемы аб’ект падпарадкоўваецца пэўным законам; стварэнне тэорыі дае магчымасць прагназаваць ход далейшага развіцця той справы, дзеля якой і праводзіцца даследванне.

Такім чынам, сацыялагічнае даследванне чытання ва ўмовах бібліятэкі – гэта шэраг паслядоўных аперацый, падпарадкаваных пэўнай логіцы і патрабаванням сучаснай навукі.

Билет 21. 41. Эфектыўнасць БА. Изучение проблемы эффективности БО сегодня чрезвычайно актуально. Особое внимание уделяется вопросам повышения качества обслуживания, стандартизации и прозрачности (подотчетности) деятельности библиотек. Научное сообщество внимательно изучает ценность и эффективностьбиблиотечных учреждений.Значительный вклад в разработку теоретических аспектов эффективности БО внесли: Ю.Н. Столяров, М.Я. Дворкина, а также специалисты ИФЛА по вопросам эффективности БО: П. Бокхорст, Р. Полл, Беверли Линч, Б. Ашервуд.Анализ эффективности БО был основан на методике специалистов ИФЛАпо проблемам эффективности БО: П. Бокхорст, и Р. Полл. Предложенная методика предполагала подробное исследование качества библиотечных услуг через «пользовательскую удовлетворенность». Была использована пятибалльная оценочная шкала Ликкерта. Существует система оценки обслуживания, основные показатели которой - количество читателей, количество книговыдач и т.п., не ориентирует на достижение конечных результатов: оказание помощи абоненту, удовлетворение его потребностей, их развитие. Соц.сторона эффективности БО выражает соответствие целей по удовлетворению потребностей читателей и фактически предоставленных читателям библиотечных услуг (по содержанию, качеству, форме, количеству). Экономическую сторону эффективности БО составляет соотношение предоставленных услуг и затрат (трудовых, материальных и т.п.) на получение конечных результатов.Важным компонентом эффективности является качество. Качество конкретной услуги определим как совокупность ее свойств, обеспечивающих удовлетворение и развитие конкретных потребностей читателей. Критерием эффективности библиотечного обслуживания предлагаем считать полноту удовлетворения и развития общественных, индивидуальных потребностей в библиотечных услугах, исходя из имеющихся ресурсов. Полнота зависит от того, насколько библиотекари выполняют виды услуг, которые отвечают потребностям пользователей.

42. Фактары якия вызначаюць міжасабовую атрауцыю. Прыемы фарміравання атракцыі і межы іх ужывання ў бібл.зносінах.Фактары, якія выз.міжасабовую атракцыю. Прыёмы фар-ня атракцыі і межы іх ужыв.ў бібл.зносінах. Узнік.атракцыі спрыяюць наступ.фактары: 1. Фізіч.прывабнасць, знешні выгляд. Тэмбр галаса, выраз твару, жэстыкуляцыя,, прычоска,макіяж, вопратка.. Але тут найбольш значным з’яўляецца адпаведнасць “аздаблення” сацыяльнай ролі. 2. Эмацыйны водгук на перажыванні партнёра. Спачуванне, уменне тонка ўлавіць псіхалагічны стан чытача і выбраць адпаведную кожнаму пэўнаму выпадку стратэгію зносін, уважліва выслухаць, мовіць добрае слова. 3. Падабенства поглядаў, установак, ацэнак. Б-ку наведв.самыя розныя людзі. Немагчыма прыстасав.да кожнага, але ёсць пытанні, у якіх уяўленні б-ра і кар-ка часта супадаюць. Гэта роля дух.к-ры, значнасць кнігі, чыт-ня, інф. 4. Узаемадапаўняльнасць. Чытач і бібліятэкар у працэсе абслугоўвання ўзаемна дапаўняюць адно аднаго. 5. Дапамога ў дасягненні значнай для партнёра мэты. Чытач наведвае б-ку з пэўнаю мэтаю. Прафес.прызнач.б-ра – садзейнічаць дасягненню дадзенай мэты. Дапамагаючы к-ку ў выбары і пошуку неабходных матэрыялаў, супрацоўнік аддзела абсл-ня не толькі выконвае свае службовыя абавязкі, але і спрыяе фар-ню атракцыі. 6. Наяўнасць дыстанцыі ў зносінах. Дыстанцыя ў зносінах стварае пэўную перспектыву стасункаў паміж людзьмі, дазваляе спадзявацца на нешта новае, нязведанае, нечаканае. У зносінах б-ра з чытачом дыстанцыя прысутнічае заўсёды.Б-кар на сваім працоўным месцы падпарад.пэўным патр-ням, інструкцыям, правілам, як.ён не можа парушыць. Фактары, якія вызнач.атракцыю – простыя і даступныя

Билет 22. 43. Методыка распрац.праграмы даследавання чытання. Каб даследаванне карыстальнікаў спрыяла вырашэнню тэарэтычных, альбо практычных задач, яно павінна быць спланаваным ад пачатку да канца. Усе яго этапы і даследчыя працэдуры павінны быць звязаны ў адно цэлае. Інструментам, што забяспечвае цэласнасць і мэтанакіраванасць даследавання, з’яўляецца яго праграма. Праграма сац.дасл-ня-гэта ізлажэнне яго тэарэтыка-метадалагічных прадумоў (агульнай канцэпцыі) у адпаведнасці з асноўнымі мэтамі работы і гіпотэзамі даследавання з указаннем правілаў працэдуры, а таксама лагічнай паслядоўнасці аперацый для іх праверкі. Яна ўключ.: Метадалагічны раздзел (тэарэтычны этап); Працэдурны раздзел (эмпірычны этап). Метадалагічны раздзел(тэарытычны этап)-Вызначэнне праблемы даследавання; Вызначэнне аб’екта і прадмета даследавання; Фармуляванне мэтаў і задач даследавання; Удакладненне і інтэрпрэтацыя асноўных паняццяў; Сістэмны аналіз аб’екта даследавання; Разгортаванне гіпотэз даследавання. У выніку гэтага этапа фармір-ца: фарміруецца яго агульная тэарэтычная канцэпцыя, якая складаецца з дастаткова дэталёвага папярэдняга аналізу аб’екта вывучэння, выдзялення ў ім істотных уласцівасцей і ўзаемасувязей, удакладнення ключавых паняццяў даследавання і фармулёўкі рабочых гіпотэз. Працэдурны раздзел праграмы(эмпірычны этап) -Вызначэнне метадаў збору інф.; Распрац.метадыч.інструментарыя; Пр-пы фар-ня выбаркі; Збор, апрацоўка і інтэрпрэтацыя эмпірычных даных; Арг-цыя і рабочы план дасл-ня. Адпраўным пунктам любога дасл-ня з’яўл.праблемная сітуацыя. Фармулёўка праблемы вядзе за сабой выбар аб’екта дасл-ня. Ім можа быць сац.працэс, галіна рэчаіснасці, адносіны, якія маюць у сабе сац. супярэчнасць. Аб’ект – гэта носьбіт праблемы, тое, што мы збіраемся вывуч., каб яе вырашыць. Прадмет дасл-ня-гэта вынік папярэдняй аналітычнай дзейнасці, накірав.на выяўл.неабходных і дастатковых улас-цей, асабл-цей, фактараў, бакоў аб’екта, якія належыць вывучыць для вырашэння праблемы. Адносіны паміж аб’ектам і прадметам не з’яўл. адносінамі цэлага і часткі, таму што вызнач.прадмета накіравана на тлумачэнне і разуменне тых уплываў, якія аказваюць розныя бакі аб’екта на праблемную сітуацыю. Фармуляв.мэтаў і задач вызнач.ўсю наступную тэхналогію работы. Мэты і задачы дасл-ня неабходна прадставіць як узаемазв.ланцужкі,дзе выраш.агульных зад. з’яўл. сродкам рэалізацыі агульнай мэты, а самі задачы выступ.у якасці мэтаў другога ўзроўню, якія дасягаюца шляхам выраш. дапамож. задач. Гіпотэзай назыв.верагоднаснае меркаванне аб класіфікацыйных, структурна-функцыянальных, альбо прычынных сувязях вывуч. з’явы, прадмета. Звычайна ў дасл-ні фармул.асн.і дапамож.гіпотэзы. Шкалы вымяр.сац.паказчыкаў: Намінальная, Рангавая, Інтэрвальная.