20.Асаблівасці бібліятэчнага абслугоўвання дзяцей, падлеткаў, юнацтва.

У рабоце з падрастаючым пакаленнем важна ўлічваць захапленні асаблівасцей кожнай узроставай групы. На сучасным этапе у РБ раэрганізуюцца біб-кі, якія абслугоўваюць дзяцей, падлеткаў і юнацтва. На біб-ку, якая іх абслуг., уплываюць індывідуальныя асаблівасці гэты чытацкіх катэгорый. Але трэба мець на ўвазе і агульную заканамернасць, уласцівую пэўнаму ўзросту. Сац.-псіх-ыя даследаванні чытання дзяцей дазваляюць удакладніць узротавую дыферэнцыяцыю чытацкіх груп. У педагогецы дзіцячае чытанне вылучаюцца наступныя узроставыя этапы чытацкага развіцця: дзіцячыя (6-9 гадоў); пераходны ад дзіцячага да падлеткавага (10-11 г.); падлеткавы (12-13 г.); пераход ад падлет. да юнацкага (14 г.): юнацкі (15-18 г.).

Развіцце дашкольніка ўяўляе складаны працэс фарміравання чытача. Асновы творчага чытання зкладаюцца ужо на падрыхтоўчым этапе чытацкай дзейнасць, калі дзіця яшчэ не чытае, а толькі слушае. У цэнтры увагі дзіця - герой літар-га твора, яго выгляд, учынкі. Неабходна звярнуть увагу дзяцей на учынкі героеў, вучыць абгрунтоўваць свае эмацыянальныя адносіны да георояў, абазначыць выразныя асблівасць мовы. У дзіцяці падлеткавага ўзросту іншы, глыбокі інтарэс да зместу твору, учынкаў герояў. І гэта трэба выкарыстоўваць для фарміравання навыкаў засяроджанага, уважлівага слухача. Дзіця гэтага узросту ужо можа аддаваць перавагу некаторым творам і жанрам.

6-7 год. узрост найбольш эфектыўнага эмацыянальнага, эстэтычнага і глыбокага педагагічнага удзеяння літаратуры. Дзеці пачынаюць разумець у творы не толькі знешнюю сувязь паміж з'явамі, фактамі, але і пранікаўць у іх унутраны сэнс. Ім уласціва жаданне чытаць і перачытаваць або слухать любыя творы. У эмацыянальнай сферы дзецей 8-9 годаў адбываецца значныя змены. Яны здольны глядзець на герояў і з'явы, якія паказаны у кнізе, не знутры, а быццам бы з боку, таму узнікаюць умовы для больш мэтаваных паглыбленных ацэначных адносін да апісанага.

Дзяцей 10-11 гадоў уключ. у падлеткавы перыяд, для якога характэрныя трансфармацыя псіхалагічных працэсаў, фарміравання анамтычнага мысленння, развіцце пазнавальнай і грамадскай актыўнасці. Падлеткаў пачынаўць хваляваць пытанні погляду на праблемы жыцця, у іх выразна праяўляецца эмацыянальная зацікаўленасць у пазнані новага, у асэнасаванні фактаў. Дзіці гэтага узросту праяўляюць інтэлектуальную і эмацыянальную зацікаўленасць да самаго чытання. Біб-ру важна ведаць матывы чытання малодшых падлеткаў. Ва ўзросце 12-13 г. пазнавальныя запыты становяцца больш асэнсаваныя, пачынаюць перарастаць у асабістыя інтарэсы.

Сац.-піс-ыя асаблівасц 14 г. школьніка звязаны з тым, што гэта узрост пераходны ад падлеткавага да рання юнацкага этапу развіця асобы. Унутраная пазіція падлетка характэрэзуецца, з аднаго боку, інкненнем да самавызначэння і самапазнання, а з др. боку – да пазнання знешняга свету. Змяняюцца і адносіны да чытання. Частка дзяцей чытаюць

значна менш, чым ва узросце 12-13 г. У іншых чытацкая актыўнасць расце, інтарэсы развіваюцца. 14 г. падлеткі – цяжкая для біб-ра група. Юнацкі этап чытацкага развіцця (15-19 г.) характэрызуецца як найбольш актыўны перыяд, перыяд праграмна-мэтавымі устаноўкамі чытання (вучэбнымі, профарыентацыйнымі і інш.). Структура чытання юнацтва набывае шматгаліновы характэр (мастацкая, вучэбная, навукова-папулярная і інш. літ-ра). Значнае месца у чытанні атрымлівае перыёдыка.

У масавай рабоце з дашкольнікам і малодшымі школьнікамі выкарыстоўваюцца гучныя чытанні або расказы біб-ра. З цікавасцю адносяцца дашкольнікі і мадош. школьнікі да чытання вялікіх казак, аповесцей.

Адной з перспектыўных формаў біб-ай работы з дзецмі з’яляюцца клубы па выхаванні у дошкольнікаў і малод. школьнікаў цікавасцей да чатання. Лепшым вілам гульні для падлеткаў з’яўляецца гульня-спаборніцтва. У практыцы абслугоўвання таксама выкарыстоўваюцца конкурсы знаўства розных жанраў літ-ры, літ-ныя раніцы або вечарыны, канференцыі, дзелавыя гульні. Адной з формаў работы можа стаць фарміраванне добраахвотных аб’яднанняў дзяцей і падлеткаў пад назвай “Сябры біб-кі”.

Арганізацыя работы з юнакамі, як і з меншым узростам, патрабуе улічваць узроставыя асаблівасці. Важна, каб юнакі мелі магчымасць прымаць удзел у масавых біб-ных мерапрыемствах, што адпавядае патрабаваннем самавызначэння у гэтым узросце.

Билет 11: 21. Роля б-кі ў фармірав. інфармацыйнай культуры асобы. Інф. к-ра.: Сукупнасць ведаў, правілаў, нормаў, каштоўнасцей, створаных у ходзе інфармацыйнай дзейнасці і адлюстроўваючых узровень яе развіцця. Культура чытання – гэта аснова, на якой будуецца і бібліятэчна-бібліяграфічная пісьменнасць, і інфармацыйная культура асобы. Культура чытання – гэта сістэма ведаў, уменняў, навыкаў, неабходных чытачу для работы з кнігай у бібліятэцы. К-ра чыт-нем уключае: Асэнсаванне чытачом ролі кнігі і чытання ў сваім жыцці і жыцці грамадства; Асэнсаванне мэтаў звароту да пэўнага выдання; Уменне арыентавацца ў крыніцах інфармацыі аб творах друку; Уменне арыентавацца ў самім выданні, яго даведачным апараце; Разуменне, высокі ўзровень успрымання і засваення прачытанага; Навыкі работы з тэкстам, уменне арганізаваць працэс чытання (зрабіць канспект, тэзісы, выпіскі і г.д.); Саблюдзенне гігіены чытання; Уменне вар’іраваць тэмп чытання ў залежнасці ад яго мэты. Інф. пісьменнасць асобы: Уменне выжываць у інфармацыйным асяроддзі. Уключае: атрыманне доступу да інфармацыі; навыкі пошуку і адбору інфармацыі; навыкі ацэнкі і выкарыстання інфармацыі.