Билет 1: 1. Прадмет і зад.курса.Эв.яго прабл-кі і тэрм-гія. АКБ разгл.не толькі ў кантэксце айчын.рэчаісн., але і як глабал.прафес. працэс ва ўмовах інф-зацыі. Асн. мэтай вуч.дысцып.з’яўл.фар-не ў студ-та шыр. праф.поглядаў, сучас.праф.мыслення, раз-ня св.праф.місіі, глыб.павагі да кар-ка, адказ-ці перад ім. Вуч.дысцып. абапір.на веды, назапаш.айчын.і замеж.сп-мі за ўвесь перыяд існав.курса «АКБ». Падрыхт.сп-та, здольн.на высок.узр.ажыц.і ўдаскан. гэты працэс – асн.зад.У ёй разгл.гіст., тэарэт., метад., тэхналаг.і арганіз.аспекты АКБ. С-ма біб.адук.ў Бел-сі бярэ свой пачатак з 1930-х гадоў. Аднак перш.навуч.ўстан. сталі рыхт.біб-раў у пасляв.гады. У 1944 г. пры Мінскім педаг.інст. імя М. Горкага быў ств.біб.фак-т.Сярод інш.спец. дысцыплін тут выкл.курс: «Раб.з чыт-мі». Стабіл. падруч-ка ў той перыяд яшчэ не існ.Першы пад-к быў ств. выкл-мі Маск.і Ленінгр.біб.ін-таў толькі ў 1961 г.У яго змесце знайшлі адлюстр.працэсы, як.адбыв.ў тагочасным грам-ве: ідэалагіз.ўсіх бакоў жыцця гр-ва, падпар-ць моцнаму адміністр.і паліт. дыктату, імкн.актыўна ўплыв.на чытача і чыт-не з мэтаю камуніст.вых-ня, супрацьпаст. айчын. і замеж.вопыту. Уплыў «перабудовы» і распаду СССР на змест і хар-р выклад.дысц-ны: Кардынал. змены ў жыцці гр-ва, як.адбыліся у к.1980-х – п.1990-х гг., вымусілі асэнсав.нов. рэч-ць і адлюстр.яе ў падручніках і інш.вуч. матэр. для студ.; Адной з перш.спроб увасабл. вынікаў такога асэнсав.стаў вуч.дап-к, ств. вык-мі кафедры біб-зн-ва нашага ўн-та ў 1993 г. Дзямешка, Клімянкова, Паўлава. Біб.абслуг.: вуч.дап.-Мн.: БДУКМ, 1993. : Перагл.пыт.аб статусе б-кі і б-ра ў грам-ве;Па-новаму сфармул.зад., пр-пы і функ. абслуг.: Падкрэсл. прыярытэт асобы чытача, яго права на свабод.доступ да інф.; Грунтоўна адлюстр. прафесіяграма біб-ра аддзела аб-ня;Выв.чытача і чытання пададзена з пункту гледж.сац-гіі; Узаемадз. біб-ра з чытачом разгледж.з пазіцый біб. зносін. Новае у тэрмінас-ме курса: Побач з тэрмінам «чытач» сталі ўжыв.такія паняцці, як «кар-к», «абанент», «спажывец інф.». З’яв.паняцці: «біб.паслуга», «біб.-інф.ас-дзе». Вызн-ся такія аспекты біб.аб-ня, як «біб.канф-гія», «біб.этыка», «бібліятэрапія», «ЭДД», «вірт.даведка», «вірт.ЧЗ», «удалены доступ».

2. Пазастацыянарнае абслугоўванне карыстальнікаў:віды, формы, перспектывы рашэння.

Библиотечный пункт – это территориально обособленное подразделение библиотеки, работу в котором ведет ее штатный работник. Библиотечные пункты организуются библиотекой по договоренности с предприятием, учреждением, а также в населенных пунктах, не имеющих стационарных библиотек;

Коллективный абонемент – форма организации обслуживания трудового коллектива, класса, производственного участка на основе договора;

Выездной читальный зал – форма внестационарного библиотечного обслуживания населения, предусматривающая возможность читателям пользоваться произведениями печати, на рабочем, учебном месте в определенные дни и часы месяца.

Передвижная библиотека – (библиобус) предназначается для обслуживания населения отдаленной территории, литература из стационарной библиотеки доставляется по месту жительства тем читателям, которые из-за ряда причин (болезнь, возраст и т.д.) не могут самостоятельно посещать библиотеку. Работу ведут библиотекари или волонтеры стационарной библиотеки.Услуги предоставляемые населению при внестационарном обслуживании: - справочную и консультационную помощь в поиске и выборе источников информации; - предоставление информации об информации в библиотечном фонде района, города, о возможностях удовлетворения запросов другими библиотеками; - предоставление документов.

Работу передвижных библиотек (библиобуса) организует сотрудник сектора, на основе изучения необходимости, пожелания жителей, определяется маршрут точек обслуживания, график работы, на стоянках выдаются и принимаются библиотечные документы, собираются запросы. Запись читателей и выдача изданий в передвижной библиотеке производятся по правилам, принятым в стационарной библиотеке, и с условиями, оговоренными в договоре об организации библиотечного пункта.

Билет 2: 3.Сацыяльная роля, мэты і задачы абслугоўвання карыстальнікаў.

В.А.Барадзіна вызначае паняцце “бібліятэчнае абслугоўванне” наступным чынам: “Бібліятэчнае абслугоўванне – гэта дзейнасць бібліятэкі як сацыяльнага інстытута па прадастаўленні бібліятэчна-бібліяграфічных і інфармацыйных прадуктаў і паслуг у разнабаковых выглядах і формах у мэтах задавальнення і развіцця разнастайных патрэб сацыяльных суб’ектаў сродкамі бібліятэчна-бібліяграфічнай і інфармацыйнай дзейнасці на падставе выкарыстання міравых дакументных і электронных інфармацыйных рэсурсаў”.

И.А.Мейжыс сцвярджае, што бібліятэчнае абслугоўванне – гэта ўзаемадзеянне людзей, бібліятэкараў і чытачоў, мэта якога – максімальна поўнае задавальненне інфармацыйных патрэбнасцяў карыстальнікаў бібліятэкі.

Ю.П.Меленцьева разглядае бібліятэчнае абслугоўванне як найважнейшую радавую функцыю бібліятэкі. Менавіта існаванне фігуры карыстальніка, задавальненне яго патрэбнасцяў у працэсе абслугоўвання і робіць бібліятэку бібліятэкай, а не складам кніг, альбо кнігасховішчам

Социальная роль библиотечного обслуживания обуславливает функции, которые выполняет библиотека:

-информационная (доступ)

-воспитательная

-образовательная

-распространение научно-технической информации, знаний

-поддержка политической линии государства

-сохранение социальной памяти человечества

-сохранение национальной памяти.

Из функций вытекают цели и задачи.

Цели:

-стратегические (нормативные документы, концепции - оптимизация библиотечного обслуживания)

-перспективные (планы)

-текущие ( конкретные профессиональные задачи, обслуживание читателей).

Задачи:

1. Удовлетворение информационных запросов.

2. Содействие формированию информационной культуры.

3. Развитие у читателя самостоятельного мышления.

4. Внедрение инноваций.

Принципы обслуживания:

1. Дифференцированный подход к пользователям.

2. Систематичность библиотечного обслуживания.

3. Принцип плюрализма (- не пропоганда, нейтралитет).

4. Принцип диологичности (беседа).

5. Принцип наглядности.

6. Принцип полноты и оперативности.

7. Принцип комфортности (удобные условия работы).

8. Принцип конгруэнтности (соответствие информационных ресурсов запросам).

А также принцип демократизма, принцип целесообразности библиотечного обслуживания и др.

Цели, задачи и принципы определяют структуру библиотечного обслуживания – зависят от социолизирующей роли библиотеки.

4. Кніжныя выставы. Методыка стварэння. Классіфікацыя. Книжная выставка — основная форма наглядного информирования о литературе. Впервые выставки вошли в библиотечную практику европейских стран в середине XIX.

Каждая выставка должна быть хорошо оформлена, находиться в удобном для обозрения месте, на самом виду у посетителей библиотеки. Выставка должна обладать высокой степенью информативности. Выставка теряет свое информационное и рекомендательное значение для большинства посетителей библиотеки, если одни и те же книги экспонируются на ней слишком долго. Комфортность, наглядность, доступность, оперативность — таковы основные требования, которые обычно предъявляются к практически любой выставочной работе, осуществляемой в библиотеках.

К основным видам выставок относятся тематические и выставки новых поступлений. Выставки новых поступлений могут быть: универсального характера, по типам и видам изданий; по отраслям знаний. Тематические выставки служат для того, чтобы рекомендовать социально значимую литературу по актуальным проблемам, помочь читателю в изучении вопроса. Структура выставки, названия разделов и цитаты, последовательное расположение книг – все это напоминает библиографическое пособие, служащее целям систематического чтения.

В библиотеках организуются также выставки «одной книги», в задачи которых входит популяризация отдельных изданий среди широких кругов читателей. Практикуются и выставки «одной статьи» (под постоянными названиями: например "Актуальные интервью". "Имя в политике").

Работа над тематической выставкой складывается из следующих этапов: выбор темы выставки, определение ее читательского назначения и цели, составление плана, выявление литературы, ее отбор и систематизация, подбор текстового материала, иллюстраций и т.п. оформление и экспозиция выставки, учет эффективности.

Своеобразным видом книжных выставок являются "книжные развалы", состоящие из книг, возвращенных читателями. Библиотекари дополняют «развал» книгами, отобранными ими для рекомендации.

Билет №3 : 5. Канцэпцыі чытання і іх уплыў на абслугоўванне карыстальнікаў бібліятэк.

У асновы той ці іншай канцэпцыі абслугоўвання карыстальнікаў бібліятэк знахордзіцца адпаведная канцэпцыя чытача. У сваім даследаванні «Дынаміка канцэпцый расійскага чытача (канец X – пачатак XXI ст.)» (СПб., 2003) В.Я.Аскарава вызначае чатыры канцэпцыі чытача: кансерватыўна-ахоўваючую, ліберальную, рэвалюцыйна-радыкальную і камерцыйную. Кожная з іх прайшла адпаведны шлях развіцця, і ў розныя гістарычныя перыяды галоўнай станавілася тая канцэпцыя, якая найбольш поўна адпавядала сацыяльнай і культурнай сітуацыі ў грамадстве. Кансерватыўна-ахоўваючая канцэпцыя бярэ свой пачатак са старажытных часоў. Сутнасць гэтай канцэпцыі ў тым, што кніга разглядаецца як сродак уплыву на чытача: станоўчага, альбо адмоўнага. Адсюль і падзяленне кніг на карысныя і шкодныя. У царскай Расіі кансерватыўна-ахоўваючая канцэпцыя была накіравана на захаванне народнай свядомасці ў межах праваслаўных каштоўнасцяў, на прадухіленне, сацыяльных зрухаў і канфліктаў. Яе прыхільнікамі былі К.Н Леонц’еў і К.П.Пабеданосцеў. Ліберальная канцэпцыя чытача зарадзілася ў эпоху Адраджэння. Асвета разумелась як засваенне ўсіх ведаў, назапашаных чалавецтвам, а кніга і чытанне – як сродак асветы. У аснове ліберальнай канцэпцыі чытача ляжыць філасофія лібералізма і асноўныя ліберальныя каштоўнасці: свабода асобы і яе права на індывідуальнае і незалежнае развіццё, гуманістычныя погляды на выхаванне, уяўленне аб ведах як найбольшай каштоўнасці. Сутнасць ліберальнай канцэпцыі чытача заключаецца ў асэнсаванні права чытача на свабоду доступа да ведаў, прызнанні разнастайнасці чытацкіх парэбнасцяў, разуменні чытання як сродка развіцця асобы. Найбольш яскрава і абгрунтавана ліберальная канцэпцыя чытача адлюстравана ў работах М.А.Рубакіна. Зараз ліберальная канцэпцыя чытача выходзіць на першы план. Радыкальна-рэвалюцыйня канцэпцыя сфарміравалась у дваранскім (дэкабрысцкім) і разначынскім асяроддзях, потым яе падхапілі і развівалі рэвалюцыйныя сацыял-дэмакраты, бальшавікі. Чытанне разглядалась як сродак пераўтварэння грамадства, як рэсурс, што дазваляе ўплываць на рэальныя паводзіны чалавека, накіроўваючы іх на рэвалюцыйныя пераўтварэнні. Сацыяльнай базай радыкальна-рэвалюцыйнай канцэпцыі быў народны чытач. Радыкалы заклікалі да выдання карыснай народу літаратуры, але карыснымі яны лічылі творы, якія распальвалі класавую нянавісць, клікалі да тэрору і гвалтоўнай змены ўлады. Камерцыйная канцэпцыя чытача прадугледжвае арыентацыю на чытацкі інтарэс і попыт як на крыніцу камерцыйнай выгады і прыбытку. Сутнасць камерцыйнай канцэпцыі чытача ва ўяўленні аб ім як аб спажыуцы спецыфічнага тавару – кнігі, каштоўнасць якой вызначаецца сумай вытворчых затрат і значнасцю зместа. Асновай дадзенай канцэпцыі быў прыбытак ад рэалізацыі любой кнігі, запатрабаванай чытачом. У сучасным грамадстве прысутнічаюць так, альбо інакш, усе чатыры канцэпцыі чытача. Найбольш распаўсюджанымі з’яўляюцца ліберальная і камерцыйная канцэпцыі.