3. Ресейдегі психологиялық мектептер

Ресей психологиясының негізін салуға көптеген жаңа дарынды ғалымдар еңбек ете бастады. Олар: С.Л. Рубинштейн, Л.С. Выготский, А.Р. Лурия тек ғылыми зерттуелермен айналысып ғана қоймай, әйгілі ғалымдарға бағыт-бағдар берді. Олар: Б.Г. Ананьев, А.Н. Леонтьев, П.Я. Гальперин, А.В. Запарожец, Д.Б. Эльконин. Бұл ғалымдардың еңбектері XX ғ. 30-60 жылдар кезеңіне жатады.

Осы кезде белгілі ғалымдар А.А. Смирнов ес психологиясымен, Б.М. Теплов темпераментті және психологияда шығармашылық әрекетті зерттеудің ғылыми негізін салумен танымал болды.

XX ғ. 30-60 жылдары Ресейде бірнеше ғылыми мектептер мен бағыттар туындады. Грузияда Д.Н. Узнадзенің белгілі психологиялық мектебі құрылды. Бұл мектептің өкілдері бағдар (ыңғайлану) ұғымын енгізді.

Келесі ғылыми бағыт Л.С. Выготский есімімен байланысты. Тұлға психикасы дамуының мәдени-тарихи теориясын құрды. Мәскеу университетінде жұмыс жасады. Ғылыми зерттеулер аймағында жалпы және педагогикалық психология сұрақтары болды.

Ресейде психологиялық үшінші мектеп С.Л. Рубинштейн есімімен байланысты. Оның «Основы общей психологии» атты еңбегі Ресей психологиясының қазынасының бірі болып табылады.

Кейіннен негізгі психологиялық мектептер құрылды. Бұл Санкт- Петербург мемлекеттік университеті және Мәскеу мемлекеттік университетінің мектептері.

Санкт- Петербург мектебі Б.Г. Ананьев есімімен байланысты. Мәскеуде психология кафедрасын құруда А.Н. Леонтьев рөлі ерекше. Іс -әрекеттің психологиялық теориясын, құрды.

Ресейде балалар психологиясының негізін салушылар А.В. Запарожец пен Д.Б. Эльконин болды. А.В. Запарожец жас ерекшелік дамуы және балалады тәрбиелеу сұрақтарын ендірді Д.Б. Эльконин балалар ойыны теориясы, жас кезеңдік даму тұжырымдамаларын ұсынды.

Педагогикалық психология дамуында П.Я. Гальперин үлкен үлес қосты. Ол ақыл-ойды сатылап қалыптастыру теориясының авторы.

А.Р. Лурия зерттуелері негізінде ес және ойлаудың нейрофизиологиялық негіздері айтарлықтай алға жылжыды. Лурия еңбектері қазіргі медициналық психология үшін ғылыми –психологиялық негіз болып табылады.

Психофизиолог Е.Н. Соколов еңбектерінде өз әріптестерімен бірге зат формасын адамның түсіндіруші және естің нейрофизиологиялық теориясын құрды.

Сонымен бірге, П.П. Блонский (ес жөнінде), Б.М. Теплов (қабілет жөнінде) және жауарлар психологиясы бойынша Н.Н: Ладыгина- Котс, В.М. Боровская, Н.Ю. Войтинос еңбектері шет елдерде белгілі.

Ресейде соңғы кездері де құнды психологиялық идеялар туындауда . Қазіргі кездері белгілі Р.С. Немов, А.Г. Маклаков, Е.И. Рогов сияқты ғалымдардың психология ғылымының дамуында айтарлықтай рөлі бар.

Әдебиеттер:

1. Жалпы психологияға кіріспе. Оқу құралы. Жауапты редакторы пс.ғ.д.,

профессор С.М. Жақыпов. Алматы «Қазақ университеті»,2007

2. Богословский В.В. Жалпы психология. 1973 ж.

3. Сәбет Бап-Баба «Жалпы психология» Алматы,2003 ж.

4. Гиппенрейтер Ю.Б. Введение в общую психологию. Москва ИРО,1997

5. Маклаков А.Г. Общая психология. М-2002.

6. Немов Р.С. Психология. Москва, Владос-1998. Т.1

5 - ЛЕКЦИЯ. Қазақстанда психологиялық ойлардың дамуы

1. Қазақ ағартушыларының психологиялық ой- пікірлері (Ш.Уалиханов, Ы. Алтынсарин,

А.Құнанбаев, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов).

2. Қазақстанда психология ғылымының дамуы.

3. Қазақстанда қазіргі кездегі психологияның дамуы.