- •1) Үндіеуропа тілдер тобындағы латын тілі
- •15)Дифтонгтар мен диграфтар
- •I жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •II жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •Iiі жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •IV жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •18) Негіздерді сөздікте берілетін етістіктің төрт формасы арқылы анықтауға болады:
- •I жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •II жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •Iiі жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •IV жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
- •20)Етістіктің 3 формасы мен 4 формасы( толық 16 сұрақта)
- •34) Мына сын есімдердің салыстырмалы шырайын анықтаңыз
- •35) Мына сын есімдердің күшейтпелі шырайын анықтаңыз
- •36) Мына сын есімдердің салыстырмалы шырайын анықтаңыз
- •37) Dare-(беру) етістігінің грамматикалық формасын анықтаңыз
- •38) Studere-( үйрену) етістігінің грамматикалық формасын анықтаңыз
- •39) Legere-(оқу,жинау) етістігінің грамматикалық формасын анықтаңыз
- •40) Dicere-(айту,жинау) етістігінің грамматикалық формасын анықтаңыз
I жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
Numerus |
Persona |
I жіктік топтағы етістіктер ornāre - әшекейлеу |
|
Sing. |
1 2 3 |
orno orna-s orna-t |
мен әшекейлеймін сен әшекейлейсің ол әшекейлейді |
Pl. |
1 2 3 |
orna-mus orna-tis orna-nt |
біз әшекейлейміз сендер әшекейлейсіңдер олар әшекейлейді |
II жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
Numerus |
Persona |
II жіктік топтағы етістіктер vidēre - көру |
|
Sing. |
1 2 3 |
vidē-o vidē-s vidē-t |
мен көремін сен көресің ол көреді |
Pl. |
1 2 3 |
vidē-mus vidē-tis vidē-nt |
біз көреміз сендер көресіңдер олар көреді |
Iiі жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
Numerus |
Persona |
IIІ жіктік топтағы етістіктер legĕre – оқу |
|
Sing. |
1 2 3 |
leg -o leg – ĭ- s leg – ĭ - t |
мен оқимын сен оқисың ол оқиды |
Pl. |
1 2 3 |
leg - ĭ- mus leg - ĭ- tis leg - u - nt |
біз оқимыз сендер оқисыңдар олар оқиды |
IV жіктік топтағы етістіктердің Praesens Indicativi Activi формасында жіктелуі
Numerus |
Persona |
IV жіктік топтағы етістіктер audīre – тыңдау |
|
Sing. |
1 2 3 |
audī-o audī-s audī-t |
мен тыңдаймын сен тыңдайсың ол тыңдайды |
Pl. |
1 2 3 |
audī-mus audī-tis audī -u - nt |
біз тыңдаймыз сендер тыңдайсыңдар олар тыңдайды |
17) Етістіктен жасалған формалар: герундий және герундив Герундий – іс-әрекет мәніне ие зат есім (салыстырыңыз: орыс тіліндегі -ние, -тие қосымшаларына аяқталған зат есімдер: оправдание – ақтау, занятие – айналысу, кәсіп, жұмыс түрі). Герундий инфект негізінен етістіктің І және ІІ жақ жіктеуі үшін -nd- жұрнағының, ал етістіктің ІІІ және ІҮ жақ жіктеуі үшін -end- жұрнағының көмегімен жасалады. Герундий есімдерге, сондай-ақ етістіктерге тән белгілерге де ие.
Зат есім ретінде герундий II септеу бойынша септеледі. Ол атау (номинатив) және көпше түр формаларына ие емес. Оның септелу парадигмасын келесі түрде көрсетуге болар еді:
Герундиий Genetivus ереже бойынша мына ретте қолданылады:
зат есіммен тіркестегі қиыспайтын анықтауыш ретінде:
ars curandi – емдеу өнері (искусство лечения);
causa және gratia предлогтарымен: discendi causa – ілім үшін, оқу үшін;
ілік септігін (gen. objectivus) қажет ететін сын есімдермен: cupidus imperandi – жаждущий повелевать (бұйрық етуге құмар).
Герундиий Dativus өте сирек қолданылады, тек dat. Finalis сияқты: Quisque locum pugnando cepit. – Әркім соғысу үшін (соғысатын) жер алды (Каждый занял место для сражения).
Герундиий Acciisativus тек ad предлогымен дерлік қана қолданылады да мақсатты, орынды білдіреді: tempestas idonea adnavigandum – кемеде жүзуге қолайлы ауа райы (погода (время года), удобная для плавания на кораблях).
Герундиий Ablativus abl. instrumenti немесе modi, яғни құрал немесе қимыл-сын бейнесі мәніне ие, сондай-ақ ex, in, de предлогтарымен тіркесіп қолданылады: Hominis mens discendo alitur et cogitando – адамның ақыл-ойы іліммен және пайымдаумен толығады (Человеческий ум питается учением и размышлением). Mores ridendo emendantur – Әдет-ғұрып күлкімен жөнделеді (Нравы исправляются смехом).
Герундив (gerundivum) – бұл етістіктен жасалған міндеттену ырықсыз етіс мәніне ие сын есім («соымен бір нәрсе жасалуы тиіс біреу» «тот, с которым нужно что-то сделать»). Ол инфект негізінен -ndus, -ndа, -ndum (I және II жіктеу үшін) форманттары көмегімен және -endus, -enda, -endum (III және IV жіктеу үшін) форманттары арқылы жасалады, мысалы:
defendendus, defendenda, defendendum – тот (та, то), которого следует защищать (қорғалуы тиісті адам): ornandus, a, um – тот, которого следует украшать (әдеміленуі тиісті адам) және т.б.. Герундив II сипаттамалы жіктеудің жасалуына қатысады.
