37, Адам конституциясы жөнінде түсінік. Психология және конституция зертханалық жұмысының маңызын ашып жазыңыз

Адам конституциясы – тұқымқуалаушылық және өмір сүре пайда болған қасиеттерінің негізіндегі ағзаның функциональдық және морфологиялық ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Адам конституциясы дене бітіміне қарай белгіленеді. Дене бітіміне сыртқы қасиеттер жиынтығын жатқызамыз: бой ұзындығы, салмағы, бұлшық еттің және май қабатының қалындығы, дененің жеке размерлерінің пропорциясы, үйлесімділігі. Бұлардың барлығын антропометриялық өлшемдер болып саналады.

Дене пропорциясы дегеніміз жеке размерлерінің қатынасы. Дене пропорциясын анықтау үшін қаңқаның шошақтарында орналасқан нүктелері арасында көлденең және бойлай өлшемдерді жүргізеді. Дене пропорциясы ең бірінші қаңқа размерлерімен белгіленеді. Бірақ, дененің көлденең размерлеріне бұлшық ет және тері - май қабатының даму дәрежесі де әсерін тигізеді. Осыған байланысты тірі адамда жүргізген өлшемдер 1-3 см айырмашылық береді.

Дене пропорциясын бағалау әдістерінің ішінде тәжірибеде көп қолданылатын индекстер әдістері. Қарапайым есептеулер арқылы дене бөліктерінің қатынасын сипаттауға болады. Дене пропорциясының 3 типі белгіленген ( кесте 1):

1. Долихоморфты – ұзын аяқ, қысқа және тар дене;

2. Брахиморфты - қысқа аяқ, ұзын және кең дене;

3. Мезоморфты – дене размерлерінің орташа варианты.

38.Rh тобының географиялық таралуының зертханалық әдісінің барысын анықтап маңызын ашыңыз

Қаны  I топқа жататын адамға тек I топтыңқанын құюға болады, ал IV  топ қанын басқа топтардағы адамдардың барлығына құюға болады. Сондықтан қаны I топқа жататьш адамдарды өмбебап донор. Қаны IV топқа жататыңдарға барлық топ қанын құюға болады, оларды әмбебап реципиенттер дейді. Қазіргі кезде АВО жүйесінен басқа 200-ден астам әр түрлі агглютиногендердің болатыны анықталған. Бұл агглютиногендерге қарсы дайын агглютининдер болмайды және организмде түзілмейді, сондықтан оларды ескермейді. Олардың арасында тек бір агглютиноген — резус-факторға (Rh) ғана көңіл аударады. Дүние жүзіндегі адамдардың 85 пайызыныңқаныңда резус фактор болатын көрінеді (резус оңқан, Rh+), ал 15 пайызында бұл агглютиноген болмайды (резус теріс қан, Rһ-). Теріс резус-факторлы адамға оң резус-факторлы қан қүйылса реципиент организмінде қорғағыш денелер — антирезус-фактор түзіледі. Осындай реципиентке екінші рет оң резус-факторлы қан құйылса, дайын антирезус-фактордыңәсерімен эритроциттер жабысып, агглютинация процесі жүреді. Теріс резус-факторлы ана оң резус-факторлы бала көтерсе де осындай қүбылыс байқалады.

Қанның тобы мен резус-факгор белгілі заңдыпықпен тұқым қуалады. Мал қанының топтарында өлі күнге дейін белгісіз жәйттер көп. Мал эритроциттеріңде көптеген агглютиногеңдер болады, сондықтан қанды төрт топқа біріктіру мүмкін емес. Әрбір топты бірнеше агглютиногеңдер түзеді, сол себептен мал қаны генетикалық жуйеге бөлінеді. Мәселен, ірі қарада 85 агглютиноген болғандықтан оларды 11 генетикалық жүйеге бөледі. Жылқыда 16 агглютиноген 8 жүйе, қойда -26 агглютиноген 7 жүйе, шошқада 50 агглютиноген 14 жүйе, тауықта 60 агглютиноген 14 жүйе болады.